تقريرات فقه و اصول و تأليف شرح عروه

در زمينه فقه و اصول نيز تقريرات درس مرحوم امام و ساير آقايان و نيز بعضى از جلسات استفتاء كه با مراجع داشته ايم موجود مى باشد. البته تقريرات چاپ نشد. سپس شروع به نگاشتن شرح عروه كردم. دو گونه شرح بر عروه نوشته شده است يكى حاشيه است كه اكثر مراجع دارند و ديگرى هم شرح است كه سه يا چهار نفر دارند. آقاى حكيم (38) در نوع دوم پيشتاز است و بعد مرحوم آسيدعبدالاعلى سبزوارى و مرحوم آقاى خويى (كه با وجود مفصل تر بودن از بقيه، كامل نيست) و آقاى آشيخ كاظم تبريزى (كه هنوز چاپ نكرده است). و نيز آقاى حاج آقا محمد شيرازى كه شنيده ام صد و بيست جلد شرح بر عروه دارد.
من تصورم اين است كه طلاب آينده حوصله مطالعه اين گونه شروح را ندارند بنابراين در نظر داشتم كه چيزى باشد كه هم نظرات خودم را داشته باشد و ضمناً مختصرى اشاره به ادله باشد در عين حال تكرار آنچه كه در كتابهاى ديگر است نباشد. كثرت عدد مجلدات بيشتر به خاطر تكرار روايات است; با اينكه در وسايل روايات با سند آمده است. بنابراين بنده در شرح عروه روايت را فقط علامت زده ام و تنها جمله اى را كه محل استشهاد است آورده ام. يكى ديگر از وجوه تمايز شرح عروه ام اين است كه ادله اى كه در جاهاى ديگر هست و تضعيف هم شده است نياورده ام مگر آنكه رد و بطلان آن را نپذيرفته باشم و يا اينكه دليل جديدى به ذهنم رسيده باشد. وجه تمايز ديگر تعرض نسبت به فتاواى متأخرين و معاصران در همه بحث ها است كه در هيچ شرحى از شروح عروه اين خصوصيت وجود ندارد. ولى در چاپ تنها نظر مخالفين را آوردم تا از زياد شدن اسامى و نامها جلوگيرى شود. چنانكه نام معاصران را نيز در هنگام چاپ كمتر آوردم. به نظر مى آيد نسبت شرح من بر عروه با ساير شروح عموم و خصوص مِن وجه است. من درباره اين شرح از سال 1359 شمسى به مدت سيزده سال وقت صرف كردم. جلد اول و دوم چاپ خوبى شده است ولى در حال تصحيح جلدهاى بعدى هستم و در نظر دارم مجموعاً از چهار جلد تجاوز نكند. اين كار قدم اول است و در قدم هاى بعدى قصد دارم تتمه عروه آسيد محمدكاظم را حاشيه كنم. شرح عروه آخرين تأليفى است كه داشتم و به چاپ رسيده است. البته نوشتجات ديگرى داشته ام مثل بحث حركت در جوهر كه در زندان اوين كه بوديم آقاى منتظرى از من خواستند ادله صدرالمتألهين را بر حركت جوهرى جمع آورى كنم و اين كار را در زندان و پس در بيرون تكميل نمودم و رساله مستقلى شد كه بعدها به طور فشرده در مجله كيهان انديشه احتمالا در سال 1375 به طور مرتب منتشر مى شد.