درباره دروس حوزه

كار جنبى به مقدار منظم و در صورتى كه به درسها لطمه نزند خوب است. الان خيلى از طلبه ها فقط صبح تا شب درس مى خوانند يك فقه و يك اصول به مطالعه آن هم نمى رسند و سر درس مى نويسند. چون بعدازظهرها همه آنها به كارهاى تشكيلات جنبى مى روند. به تخصص هاى حوزه كه البته از كارهاى جنبى ديگر بهتر است ولى مگر چه كار مى كنند. مثلا تخصصى هاى كلام و فلسفه چند واحد اسفار مى خوانند و اين به جايى نمى رسد. يا تخصصى تفسير يا خطابه يك مقدارى مى خوانند. من براى عده اى از آقايان يك دوره اسفار، غير از جلد چهارم و پنجم را تدريس كردم، 9 سال طول كشيد در صورتى كه همه روزه هم آمديم. حالا با چند واحد درس كلام و فلسفه همانند دانشگاه ها به كجا مى رسند. لذا در دانشگاه ها هم بيشتر تاريخ فلسفه است نه عمق فلسفه. در زمان مرحوم آشيخ عبدالكريم حائرى سيصد نفر طلبه بودند اما همه مجتهد مى شدند. مرحوم آقاى بهشتى در اواخر كه آقاى بروجردى بود مدير مدرسه دين و دانش (39) قم بود و در آنجا جايى را درست كرده بود كه تعدادى از طلبه ها شبها بروند و علوم روز را بخوانند. آقاى امامى كاشانى رفت، آقاى مهدوى كنى (40) رفت. هم مباحثه ما مرحوم آقاى حيدرى نهاوندى كه اين اواخر نماينده و هم امام جمعه نهاوند بود رفت. ايشان ده دوازه سال با من هم بحث بود و فردى دقيق النظر بود كه در دفتر حزب شهيد شد. بنده ايشان را از همه آنها افضل مى دانم. در فقه و اصول از همه آنها افضل بود. در فلسفه هم به جز نسبت به مرحوم بهشتى، از همه افضل بود. آقاى حيدرى واقعاً حيف شد.
به هر حال، روزى آقاى بهشتى در مدرسه فيضيه مرا ديد و گفت من اسم شما را هم براى شركت در كلاس نوشتم. من با آقاى حاج آقا مرتضى حائرى مشورت كردم. ايشان فرمودند كه به درد شما نمى خورد. من هم به آقاى بهشتى گفتم من آمادگى ندارم. ولى رفيق و هم مباحثه ما رفت و نقل مى كردند كه در آن گروه زبانش از همه بهتر شد. پس از اينكه مدتى گذشت به او گفتم: شما الان از زبان استفاده مى كنى گفت نه. گفتم همه آنچه كه خوانده اى به ياد دارى. گفت نه، چون ممارست مى خواهد و زبان فرّار است.