چيزهائيكه سجده بر آنها صحيح است‏

مسئله 1111 - بايد بر زمين و چيزهاي غير خوراكي كه از زمين مي‏رويد، مانند چوب و برگ درخت سجده كرد. و سجده بر چيزهاي خوراكي و پوشاكي و جواهرات وفلزات معدني مانند طلا و فيروزه و عقيق صحيح نيست. ولي سجده بر سنگهاي معدني چون مرمر و سنگ سياه مانعي ندارد.

مسئله 1112 - احتياط واجب آن است كه بر برگ درخت موكه گاهي مورد استفاده غذائي مي باشد حتّي پس از خشك شدن، سجده نكنند.

مسئله 1113 - سجده بر چيزهائيكه از زمين مي‏رويد و خوراك حيوان است،مثل علف و كاه صحيح است.

مسئله 1114 - سجده بر گُلهائي كه خوراكي نيستند، صحيح است. ولي سجده بر دواهاي خوراكي كه از زمين مي‏رويد، مانند گل بنفشه و گل گاوزبان صحيح نيست. و همينطور بر گل محمّدي و امثال آن كه احيانا خورده مي‏شود، بنابراحتياط واجب.

مسئله 1115 - سجده بر گياهي كه خوردن آن در بعضي از شهرها معمول است و در شهرهاي ديگر معمول نيست، و نيز سجده بر ميوه نارس اگر چه ماكول نباشد، صحيح نيست.

مسئله 1116 - سجده بر سنگ آهك و سنگ گچ صحيح است، و احتياط آن است كه در حال اختيار به گچ و آهك پخته و آجر و كوزه گلي و مانند آن سجده نكنند، گرچه اقوي جواز است.

مسئله 1117 - اگر كاغذ را از چيزي كه سجده بر آن صحيح است، مثلا از كاه ساخته باشند، مي‏شود بر آن سجده كرد ولي سجده بر كاغذي كه از پنبه و مانند آن ساخته شده و نيز سجده كردن بر كاغذي كه انسان نمي‏داند از چيزي كه سجده بر آن صحيح است ساخته شده يا از چيزي كه سجده بر آن صحيح نيست، اشكال دارد. البتّه بيشتر كاغذهاي فعلي علي المسموع ازچوب ساخته مي‏شود و، سجده بر چوب و يا كاغذ ساخته از چوب اشكال ندارد.

مسئله 1118 - براي سجده بهتر از هر چيز تربت حضرت سيّدالشهداء عليه السّلام مي‏باشد، بعد از آن هر گونه خاك، بعد از خاك، سنگ و شن و مانند آن و بعد از سنگ، گياه است.

مسئله 1119 - اگر چيزي كه سجده بر آن صحيح است ندارد، يا اگر دارد بواسطه سرما يا گرماي زياد و مانند اينها نمي‏تواند بر آن سجده كند، چنانچه لباس او از كتان يا پنبه است، بايد به لباسش سجده كند، و بعد از آن بر لباسش كه از چيز ديگر (از پشم يا مواد ديگر) باشد، و اگر آنهم نشود، بايد بر پشت دست يا اشياء معدني مانند انگشتر عقيق سجده نمايد. ولي تا سجده بر پشت دست ممكن است، بر چيز معدني سجده نكند. و بعد از معدن بر هر چيز ديگر.

مسئله 1120 - سجده بر گِل و خاك سستي كه پيشاني روي آن آرام نمي‏گيرد باطل است. ولي اگر بعد از آنكه مقداري فرو رفت آرام بگيرد، اشكال ندارد.

مسئله 1121 - اگر در سجده اوّل مُهر به پيشاني بچسبد و بدون اين كه مُهر را بردارد، به سجده رود اشكال دارد، بلكه بايد مُهر را از پيشاني بردارد، و بعد به سجده رود.

مسئله 1122 - اگر در بين نماز چيزي كه بر آن سجده مي‏كند گم شود و چيز ديگري كه سجده بر آن صحيح است نداشته باشد، چنانچه وقت وسعت دارد، بايد نماز را رها كند و اگر وقت تنگ است، بايد به لباسش اگر از پنبه يا كتان است، سجده كند و بعد از آن بر لباسش كه از چيز ديگر باشد، و اگر آنهم نشود بر پشت دست، يا اشياء معدني، مانند انگشتر عقيق سجده نمايد، و تا سجده بر پشت دست ممكن است، به چيزهاي معدني سجده نكند، و بعد از معدن بر هر چيز ديگر.

مسئله 1123 - هرگاه در حال سجده بفهمد پيشاني را بر چيزي گذاشته كه سجده بر آن باطل است، اگر ممكن باشد، بايد پيشاني را از روي آن به روي چيزي كه سجده بر آن صحيح است بكشد، و اگر ممكن نباشد، چنانچه وقت نماز وسعت دارد. بايد نماز را رها كند و از سر بگيرد. ولي احتياط آن است كه ذكر سجده را بگويد و دوباره سجده بر لباس و يا چيز ديگري كه ذيلا مي‏گوئيم بجا آورد و نماز را تمام كرده دو باره بخواند. و اگر وقت تنگ است، در صورتي كه لباسش از پنبه يا كتان است، بايد پيشاني را از روي آن به روي لباسش بكشد و بعد از آن بر لباسش كه از چيز ديگر است و بعد از آن به پشت دست و اگر آنهم نشد به چيز معدني، بدون اينكه پيشاني را بلند كند، به روي اينها بكشد، و اگر هيچ يك از اينها ممكن نشد، همانطور كه هست سجده را تمام كند و صحيح است.

مسئله 1124 - اگر بعد از سجده بفهمد پيشاني را روي چيزي گذاشته كه سجده بر آن باطل است، اشكال ندارد.

مسئله 1125 - سجده كردن براي غير خداوند متعال حرام مي‏باشد، و بعضي از مردم كه مقابل قبر ائمّه عليهم السّلام پيشاني را به زمين مي‏گذارند، اگر براي شكر خداوند متعال باشد، اشكال ندارد و گرنه حرام است. هرچند بعنوان پرستش، نمي‏باشد.