قضاي سجده و تشهد فراموش شده‏

مسئله 1290 - اگر تشهّد نماز فراموش شود بايد پس از نماز قضا كند البتّه اگر از ركعت آخر بوده نيت اداء يا قضا نكند و به قصد مافي الذّمّه بياورد (به احتياط واجب) و همينطور در سجدة مربوط به ركعت آخر.
ضمناً بايد بدانيم كه اگر دو سجده از يك ركعت فراموش شود نماز باطل است ولي اگر از هر ركعت يك سجده فراموش شود نماز باطل نيست و پس از نماز قضاء مي كند .

مسئله 1291 - سجده و تشهدي را كه انسان فراموش كرده و بعد از نماز قضاي آنرا بجا مي‏آورد، بايد تمام شرايط نماز: مانند پاك بودن بدن و لباس و رو به قبله بودن و شرطهاي ديگر را داشته باشد.

مسئله 1292 - اگر سجده يا تشهد را چند دفعه فراموش كند مثلا يك سجده از ركعت اول و يك سجده از ركعت دوم فراموش نمايد، بايد بعد از نماز قضاي هر دو را با سجده‏هاي سهوي كه براي آنها لازم است بجا آورد و لازم نيست معين كند كه قضاي كدام يك آنها است مگر در تشهد و سجده ركعت آخر بايد ابتدا آنچه مربوط به ركعت آخر مي باشد انجام دهد و سپس قضاي آنچه مربوط به ركعت هاي پيشين است ( باحتياط واجب ) .

مسئله 1293 - اگر يك سجده و تشهد را فراموش كند، احتياط واجب آن است كه هر كدام را كه مربوط به ركعت آخر است اول انجام دهد ، و اگر نداند كدام است بايد احتياطا يك سجده و تشهد و بعد يك سجده ديگر بجا آورد، يا يك تشهد و يك سجده و بعد يك تشهد ديگر بجا آورد، تا يقين كند سجده و تشهد را به ترتيبي كه فراموش كرده قضا نموده است و احتياط مستحب آن است كه همه جا رعايت ترتيب بشود هر چند مربوط به ركعت اخر نباشد .

مسئله 1294 - اگر به خيال اينكه اول، سجده را فراموش كرده، اول قضاي آن را بجا آورد و بعد از خواندن تشهد يادش بيايد كه اول تشهد را فراموش كرده احتياط مستحب آن است كه دو باره سجده را قضا نمايد. و نيز اگر به خيال اينكه اول تشهد را فراموش كرده اول قضاي آن را بجا آورد، و بعد از سجده يادش بيايد كه اول سجده را فراموش كرده، بنابر احتياط مستحب بايد دو باره تشهد را بخواند.

مسئله 1295 - اگر بين سلام نماز و قضاي سجده يا تشهد كاري كند كه اگر عمدا يا سهوا در نماز اتفاق بيفتد نماز باطل مي‏شود، مثلا پشت به قبله نمايد، احتياط مستحب آن است كه بعد از قضاي سجده و تشهد دو باره نماز را بخواند.

مسئله 1296 - اگر بعد از سلام نماز يادش بيايد كه يك سجده از ركعت آخر را فراموش كرده، چنانچه كاري كه عمدي و سهوي آن نماز را باطل مي‏كند مثل پشت كردن به قبله انجام نداده، بنابر احتياط واجب بايد به قصد ما في الذمه سجده فراموش شده و بعد از آن تشهد و سلام و دو سجده سهو بجا آورد و نيز اگر يادش بيايد كه تشهد ركعت آخر را فراموش كرده، بايد احتياطا به قصد ما في الذمه و اينكه وظيفه خود را انجام داده باشد تشهد را بخواند و بعد از آن، سلام دهد و دو سجده سهو بنمايد.

مسئله 1297 - اگر بين سلام نماز و قضاي سجده يا تشهد كاري كند كه براي آن سجده سهو واجب مي‏شود، مثل آنكه سهوا حرف بزند، بنابر احتياط واجب بايد سجده يا تشهد را قضا كند و غير از سجده سهوي كه براي قضاي سجده يا تشهد لازم است دو سجده سهو ديگر بنمايد.

مسئله 1298 - اگر نداند كه سجده را فراموش كرده يا تشهد را، بايد هر دو را قضا نمايد و هر كدام را اول بجا آورد اشكال ندارد.

مسئله 1299 - اگر شك دارد كه سجده يا تشهد را فراموش كرده يا نه، واجب نيست قضا نمايد.

مسئله 1300 - اگر بداند سجده يا تشهد را فراموش كرده و شك كند كه پيش از ركوع ركعت بعد بجا آورده يا نه، احتياط واجب آن است كه آنرا قضا نمايد.

مسئله 1301 - كسي كه بايد سجده يا تشهد را قضا نمايد، اگر براي كار ديگري هم سجده سهو بر او واجب شود بنابر احتياط لازم بايد بعد از نماز سجده يا تشهد را قضا نمايد بعد سجده سهو را بجا آورد.

مسئله 1302 - اگر شك دارد كه بعد از نماز قضاي سجده يا تشهد فراموش شده را بجا آورده يا نه، چنانچه وقت نماز نگذشته بايد سجده يا تشهد را قضا نمايد. و اگر وقت نماز گذشته قضاي آن مستحب است.

مسئله 1303 - اگر سجده يا تشهد فراموش شده مربوط به ركعت آخر باشد به احتياط واجب بايد پس از سجده تشهد و سلام هم بخواند و نيز پس از تشهد سلام هم بگويد ولي اگر مربوط به ركعتهاي قبل باشد چيزي بيش از قضاء سجده يا تشهد لازم نيست.