نماز جمعه‏

مسئله 1612 - يكي از نمازهاي واجب، نماز جمعه است، و آن يكي از نمازهاي يوميه است كه در روز جمعه به جاي نماز ظهر خوانده مي‏شود. و در قرآن كريم و احاديث شريفه، تأكيد زياد نسبت به آن وارد شده. و در اين زمانها اگر فراهم كردن شرايطش ممكن باشد بنابر احتياط واجب بايد منعقد شود. و پس از انعقاد، بنابر احتياط واجب افراد واجد شرايط بايد در آن حاضر شوند و بدون عذر شرعي ترك ننمايند.

مسئله 1613 - نماز جمعه دو ركعت است، مثل نماز صبح، و بنابر احتياط واجب حمد و سوره آن بلند خوانده شود. و مستحب مؤكد است كه در ركعت اول، سوره جمعه و در ركعت دوم، سوره منافقين خوانده شود. و در آن دو قنوت مستحب است، يكي در ركعت اول پيش از ركوع، و ديگري در ركعت دوم بعد از ركوع. و البته بايد توجه داشته باشند كه در ركعت دوم پس از قنوت دو باره به ركوع نروند. و گرنه نماز باطل مي‏شود، و اگر در ركعات نماز جمعه شك رخ دهد نماز باطل مي‏گردد، مثل نماز صبح مگر اينكه پس از تامل برطرف شود .

مسئله 1614 - در نماز جمعه علاوه بر شرايط عمومي نماز، چند چيز لازم است: اول : اينكه به جماعت خوانده شود.
دوم : تعداد مأمومين از هفت نفر مرد بالغ و بنا براحتياط واجب غير مسافر كمتر نباشد و اگر امام و مأموم به پنج نفر برسند نماز جمعه صحيح است ولي واجب نيست.
سوم : اينكه پيش از نماز، امام جمعه دو خطبه بخواند به تفصيلي كه خواهيم گفت.
چهارم : اينكه بين دو نماز جمعه حداقل يك فرسخ شرعي فاصله باشد. و فرسخ شرعي، سه ميل است كه تقريباً پنج هزار و ششصدو پنجاه متر مي‏شود و اگر شك در مقدار فاصله شد بايد رعايت احتياط بشود.

مسئله 1615 - اگر مأمومين در اثناي خطبه، يا پيش از ورود در نماز متفرق شدند به نحوي كه عده آنان از چهار نفر واجد شرايط كمتر شد نماز جمعه صحيح نيست و بايد نماز ظهر خوانده شود. و اگر پس از دخول در نماز ، نماز را برهم زدند و متفرق شدند بنابر احتياط، امام جمعه، نماز جمعه را تمام كند و نماز ظهر را هم بخواند.

مسئله 1616 - هر يك از دو خطبه بنابر احتياط واجب بايد مشتمل بر حمد و ثناي خدا، و صلوات بر پيامبر و آل پيامبر، و دعوت مردم به تقوي و پرهيزگاري، و يك سوره كامل باشد. و بنابر احتياط واجب بايد خطبه دوم مشتمل بر صلوات بر ائمه مسلمين با ذكر نام آنان و استغفار براي مؤمنين هم باشد.

مسئله 1617 - بنابر احتياط واجب، حمد و ثناي خدا و صلوات بر پيامبر و آل پيامبر به عربي واقع شود، ولي دعوت به تقوي و موعظه و تذكرات و بيان مسائل اجتماعي و سياسي مانعي ندارد به زبان مستمعين باشد. و اگر مستمعين اهل زبانهاي مختلف باشند خوب است به اندازه قدرت به همه آن زبانها ايراد شود.

مسئله 1618 - خطبه‏ها را بايد خود امام جمعه بخواند و جايز نيست ديگري بخواند. و بايد در حال ايستادن خوانده شود. و واجب است ميان دو خطبه فاصله شود به نشستن مختصري. و بايد خطبه‏ها بلند خوانده شود به نحوي كه حداقل چهار نفر واجد شرايط بشنوند. و بهتر است به نحوي بلند خوانده شود كه همه حاضرين بشنوند هر چند به وسيله بلندگو يا وسائل صوتي ديگر.

مسئله 1619 - بنابر احتياط واجب بايد امام جمعه در حال خطبه با وضو باشد.

مسئله 1620 - مستحب است امام جمعه در حال خطبه عمامه بر سر داشته باشد، و بر عصا يا سلاحي تكيه كند، و در حال اذان روي منبر بنشيند، و پيش از شروع در خطبه به مستمعين سلام كند. و واجب كفائي است كه از طرف مستمعين، جواب سلام داده شود.

مسئله 1621 - بنابر احتياط واجب بايد حاضرين خطبه‏ها را گوش دهند، و سكوت كنند و صحبت نكنند، و حتي نماز نافله نخوانند، و بسوي خطيب بنشينند و مثل حال نماز باشند، و حتي المقدور به راست و چپ نگاه نكنند و جابجا نشوند، ولي پس از تمام شدن خطبه‏ها پيش از نماز صحبت كردن و به راست و چپ نگاه كردن و جابجا شدن مانعي ندارد.

مسئله 1622 - اگر مأمومين خطبه‏ها را گوش ندادند، يا در حال خطبه به راست و چپ نگاه كردند، يا جابجا شدند، يا صحبت كردند برخلاف احتياط عمل كرده‏اند ولي نماز جمعه آنان صحيح است.

مسئله 1623 - امام جمعه بايد بالغ، و عاقل، و مرد، و مؤمن، و حلال زاده، و عادل، و قادر به خواندن خطبه در حال قيام باشد. و بنابر احتياط واجب، مرض خوره و پيسي مشهود نداشته باشد، و نيز حد شرعي نخورده باشد، و همچنين بنابر احتياط واجب منصوب از طرف مجتهد اعلم واجد شرايط فتوي و نصب و اداره امور باشد يا خود آن مجتهد اقامه جمعه نمايد .

مسئله 1624 - بهتر است امام جمعه مردي مخلص، و شجاع، و صريح، و قاطع، و با وقار، و سخنگو، و داراي فصاحت و بلاغت، و آشنا به اوضاع جهان اسلام، و آگاه به مصالح اسلام و مسلمين باشد، و در خطبه‏ها مسائل اجتماعي و سياسي و مصالح مسلمين و نيازهاي مادي، و معنوي آنان را هم مطرح نمايد، و سعي كند به وسيله خطبه‏ها برآگاهي و رشد معنوي و سياسي مسلمين بيفزايد، و نحوه برخورد مسلمين را با يكديگر و با ساير ملتها به آنان تذكر دهد، و راههاي مبارزه با استعمارگران و ستمگران را به آنان بياموزد، و همچنين مسائل و احكام نماز جمعه را اجمالا به مردم يادآور شود. و بالاخره نماز جمعه همچون نماز عيدين و حج، عبادتي است آميخته با سياست، و لازم است از اين مواقف به نفع استقلال و عظمت اسلام و مسلمين استفاده شود، زيرا اسلام همه شئون و ابعاد زندگي مسلمين از جمله مسائل سياسي و اقتصادي آنان را در بر دارد.

مسئله 1625 - نماز جمعه بر بچه‏ها، و مجانين، و پيران سالخورده، و مريض‏ها، و نابينايان، و مسافران، و زنان، و كساني كه بيش از دو فرسخ از محل نماز جمعه دورند، و كساني كه حضور آنان در نماز جمعه سبب اختلال نظم اجتماعي و يا موجب مشقت و هرج بر انها است واجب نيست. هر چند اين قبيل افراد، غير از مجانين و بچه‏هاي غير مميز اگر حاضر شدند نماز جمعه از آنان صحيح است و به جاي ظهر محسوب مي‏گردد و همچنين هنگام باران و نامساعد بودن هوا حتي از جهت سرما يا گرماي فوق العاده واجب نمي باشد.

مسئله 1626 - بنابر احتياط واجب بايد اول ظهر شرعي، بلافاصله، اذان و سپس خطبه‏هاي جمعه شروع شود. و خواندن آنها پيش از ظهر، خلاف احتياط است مگر اينكه بعد از داخل شدن وقت، مقدار واجب خطبه را تكرار شود. و بنابر احتياط واجب بايد وقتي كه سايه شاخص (كه بعد از ظهر شرعي پيدا مي‏شود) به مقدار دو هفتم امتداد شاخص شد نماز جمعه تمام شده باشد و اگر از اين مقدار تا وقتي كه سايه شاخص به مثل، مي‏رسد تأخير افتاد نماز ظهر را هم بخواند. و بعد از رسيدن به مثل، فقط نماز ظهر را بخواند و البته چون به حسب فصول سال اين مطلب فرق مي كند تعين دقيق با ساعت ممكن نمي باشد.

مسئله 1627 - اگر شك كند وقت جمعه هنوز باقي است يا نه، نماز جمعه صحيح است. و اگر فرضا در وسط نماز جمعه وقت آن بگذرد اگر يك ركعت از آن در وقت واقع شده صحيح است والا بنابر احتياط، نماز جمعه را تمام كند و نماز ظهر را هم بخواند.

مسئله 1628 - اگر نماز جمعه با خطبه‏ها و عدد لازم منعقد شد كسي كه خطبه‏ها را درك نكرده مي‏تواند در آن شركت نمايد، بلكه اگر كسي به ركوع ركعت دوم برسد كافي است و پس از سلام امام، ركعت دوم را خودش مي‏خواند و نماز جمعه او صحيح است.