شرايط كساني كه مستحق زكاتند

مسئله 2040 - كسي كه زكات مي‏گيرد بايد شيعه دوازده امامي باشد ولي در سهم سبيل الله و مؤلفه، اين شرط نيست. و اگر شيعه بودن كسي ثابت شود و به او زكات بدهد و زكات تلف شود بعد معلوم شود شيعه نبوده، لازم نيست دو باره زكات را بدهد. و اگر موجود است بايد از او پس بگيرد و به مستحق واقعي برساند يا دو باره بدهد.

مسئله 2041 - اگر طفل يا ديوانه‏اي، فقير باشد انسان مي‏تواند به ولي او زكات بدهد، به قصد اينكه آنچه را مي‏دهد ملك طفل يا ديوانه باشد و ولي هم به همين قصد بگيرد.

مسئله 2042 - اگر به ولي طفل و ديوانه، دسترسي ندارد مي‏تواند با اجازه حاكم شرع، خودش يا به وسيله يك نفر امين، زكات را به مصرف طفل يا ديوانه برساند. و بايد موقعي كه زكات به مصرف آنان مي‏رسد نيت زكات كنند.

مسئله 2043 - به فقيري كه گدائي مي‏كند مي‏شود زكات داد. ولي به كسي كه زكات را در معصيت مصرف مي‏كند نمي‏شود زكات داد.

مسئله 2044 - گدائي كردن براي كسي كه نياز ندارد حرام است و پولي كه از اين راه بدست ميآورد - اگر دهندگان به عنوان نيازمند به او ميهند - ملك او نميشود و ضامن ميباشد. ولي اگر نياز ضروري دارد و كسي يا نهاد و ارگان به او نميرسد، گدائي براي او در ضرورت و بقدر ضرورت اشكالي ندارد، ولي براي دهنده كه وضع او را نميداند اشكالي ندارد و ثواب صدقه را ميبرد.

مسئله 2045 - به كسي كه معصيت كبيره را آشكارا بجا مي‏آورد، احتياط واجب آن است كه زكات ندهند. و همچنين است به شارب الخمر هر چند در نهان .

مسئله 2046 - به كسي كه بدهكار است و نمي‏تواند بدهي خود را بدهد، اگر چه مخارج او بر انسان واجب باشد مي‏شود براي پرداخت بدهي، زكات داد. ولي اگر زن، براي خرجي خودش قرض كرده باشد شوهر نمي‏تواند بدهي او را از زكات بدهد. بلكه اگر كس ديگري هم كه مخارج او بر انسان واجب است براي خرجي خود قرض كند احتياط واجب آن است كه بدهي او را از زكات ندهد.

مسئله 2047 - انسان نمي‏تواند مخارج كساني را كه خرجشان بر او واجب است مانند زن دائمي، و اولاد، و نوه‏ها، و پدر و مادر، و اجداد، از زكات بدهد. ولي اگر مخارج آنان را ندهد ديگران مي‏توانند به آنان زكات بدهند.

مسئله 2048 - اگر انسان به پسرش زكات بدهد كه خرج زن و نوكر و كلفت فقير خود نمايد در صورتي كه پسر خرج و يا اجرت كار آنها را نداشته باشد اشكال ندارد مگر اينكه پسر نياز مبرم به زن و نوكر داشته باشد كه در اين صورت جزء نفقه لازم بر پدر مي‏باشد و پدر بايد مخارج آنان را از مال خود بدهد.

مسئله 2049 - اگر پسر به كتابهاي علمي ديني احتياج داشته باشد پدر مي‏تواند براي خريدن آنها به او زكات بدهد.

مسئله 2050 - پدر مي‏تواند به پسر فقيرش زكات بدهد كه براي خود، زن بگيرد. پسر هم مي‏تواند براي آنكه پدر فقيرش زن بگيرد زكات خود را به او بدهد، مگر اينكه نياز مبرم به زن گرفتن داشته باشند كه در اين صورت بنابر احتياط مخارج زن گرفتن او را از مال شخصي خود بدهد نه از زكات.

مسئله 2051 - به زني كه شوهرش مخارج او را هر چند با اجبار مي‏دهد، نمي‏شود زكات داد.

مسئله 2052 - زني كه متعه شده اگر فقير باشد، شوهرش و ديگران مي‏توانند به او زكات بدهند. ولي اگر شوهرش در ضمن عقد شرط كند كه مخارج او را بدهد، يا به جهت ديگري دادن مخارجش بر او واجب باشد، در صورتي كه مخارج آن زن را بدهد يا زن بتواند او را مجبور كند نمي‏شود به آن زن، زكات داد.

مسئله 2053 - زن مي‏تواند به شوهر فقير خود زكات بدهد، اگر چه شوهر، زكات را صرف مخارج خود آن زن نمايد.

مسئله 2054 - سيد مي‏تواند از سيد زكات بگيرد و نمي‏تواند از غير سيد زكات بگيرد. ولي اگر خمس و ساير وجوهات كفايت مخارج او را نكند و از گرفتن زكات ناچار باشد مي‏تواند از غير سيد نيز زكات بگيرد. ولي احتياط واجب آن است كه اگر ممكن باشد فقط به مقداري كه براي مخارج روزانه‏اش ناچار است، بگيرد.

مسئله 2055 - به كسي كه معلوم نيست سيد است يا نه، اگر در محل شهرت به سيادت ندارد مي‏شود زكات داد.