مسئله 2128 - حج: زيارت كردن خانه خدا و انجام اعمالي كه مناسك حج ناميده مي شود و در تمام عمر بر كسي كه اين شرايط را دارا باشد يك مرتبه واجب ميشود:
اول: آنكه بالغ باشد.
دوم: آنكه عاقل باشد.
سوم: آنكه - اگر در جائي خداي نخواسته هنوز نظام برده داري باشد - برده شخص ديگري نباشد
چهارم: به واسطه رفتن به حج مجبور نشود كه كار حرامي را كه اهميتش در شرع از حج بيشتر است انجام دهد، يا عمل واجبي را كه از حج مهمتر است ترك نمايد.
پنجم: آنكه مستطيع باشد. و استطاعت به چند چيز حاصل ميشود .
1 - داشتن توشه راه و چيزهايي را كه بر حسب حالش در سفر به آن محتاج است و همينطور وسيله راه يا مالي كه بتواند بوسيله ان اين چيزها را تهيه كند.
2 - سلامت مزاج و توانايي آن را داشته باشد كه بتواند مكه رود و حج را بجا آورد.
3 - در راه مانعي از رفتن نباشد. و اگر راه بسته باشد، يا انسان بترسد كه در راه، جان يا عرض او صدمه ببيند، يا مال او را ببرند حج بر او واجب نيست. ولي اگر از راه ديگري بتواند برود، اگر چه دور تر باشد در صورتي كه مشقت زياد نداشته باشد بايد از آن راه برود.
4 - به قدر بجا آوردن اعمال حج وقت داشته باشد.
5 - مخارج كساني را كه خرجي آنان شرعاً يا عرفاً بر او لازم است، مثل زن و بچه و كارگر و خدمتكار و ... ، داشته باشد.
6 - در اثر رفتن به حج كسب و كار و يا درآمد ملك و يا هر راه ديگري را كه براي ادامه معاش خود دارد از دست ندهد.
مسئله 2129 - كسي كه در راه حج براي خدمات مادي يا معنوي، چون رانندگي و خبرنگاري و خدمات ديگر يا به عنوان روحاني كاروان يا ناظر يا پزشك يا پرستار و امثال اينها استخدام ميشود و ميتواند با انجام كارش بدون زحمت و دشواري فوقالعاده اي حج انجام دهد، پس از پذيرفتن اين قبيل خدمات، حج بر او واجب ميشود.
مسئله 2130 - كسي كه بدون خانه ملكي رفع احتياجش نميشود و بدون داشتن آن به مشقت ميافتد وقتي حج بر او واجب است كه خانه يا پول آن را هم داشته باشد.
مسئله 2131 - زني كه ميتواند مكه برود، اگر بعد از برگشتن از خودش مال نداشته باشد و شوهرش هم مثلا فقير باشد و خرجي او را ندهد و ناچار شود كه به سختي زندگي كند، حج بر او واجب نيست، ولي اگر شوهرش تمكن دارد و مخارج او را ميدهد با داشتن خرج رفتن و برگشتن مستطيع ميشود.
مسئله 2132 - اگر كسي توشه راه و مركب سواري نداشته باشد و ديگري به او بگويد: حج برو من خرج تو و عيالات تو را در موقعي كه در سفر حج هستي ميدهم، در صورتي كه اطمينان داشته باشد كه خرج او را ميدهد حج بر او واجب ميشود. و در اين صورت معتبر نيست كه بعد از برگتشن، محل درآمدي داشته باشد. و همچنين اگر مقدار مخارج را در اختيارش قرار بدهند ولي ملك او نكنند اگر اطمينان داشته باشدكه از اوپس نميگيرند واجب است حج برود .
مسئله 2133 - اگر خرجي رفتن و برگشتن و خرجي عيالات كسي را در مدتي كه مكه ميرود و برميگردد به او ببخشند و با او شرط كنند كه حج كند، اگر چه قرض داشته باشد و در موقع برگشتن هم مالي كه بتواند با آن زندگي كند نداشته باشد بايد قبول نمايد و حج بر او واجب ميشود مگر اينكه قبول بخشش براي او مستلزم ذلت و خواري باشد.
مسئله 2134 - اگر مقداري مال كه براي حج كافي است به كسي بدهند و با او شرط كنند كه در راه مكه خدمت كسي كه مال را داده بنمايد قبول بر او لازم نيست و حج بر او واجب نميشود مگر اينكه خدمت كردن براي او عادي باشد و شغل معمولي او نيز مناسب خدمت باشد كه در اين صورت بنابر احتياط واجب قبول اين كار لازم است. و پس از قبول مستطيع ميشود.
مسئله 2135 - اگر مقداري مال به كسي بدهند و حج بر او واجب شود، چنانچه حج نمايد، هر چند بعدا مالي از خود پيدا كند ديگر حج بر او واجب نيست.
مسئله 2136 - اگر براي تجارت، مثلا تا جده برود و مالي به دست آورد كه اگر بخواهد از آنجا به مكه رود بتواند ، و ساير شرايط را هم دارا باشد بايد از آنجا حج كند. و در صورتي كه حج نمايد، اگر چه بعدا مالي پيدا كند كه بتواند از وطن خود به مكه رود ديگر حج بر او واجب نيست.
مسئله 2137 - اگر انسان، اجير شود كه از طرف كس ديگر حج كند، چنانچه خودش نتواند برود و بخواهد ديگري را بفرستد بايد از كسي كه او را اجير كرده اجازه بگيرد.
مسئله 2138 - اگر كسي مستطيع شود و مكه نرود و فقير شود، بايد اگر چه به زحمت باشد بعدا حج كند حتي به اين صورت كه كسي او را براي حج اجير كند بايد به مكه رود و حج كسي را كه براي او اجير شده بجا آورد و تا سال بعد در مكه بماند و براي خود حج نمايد. ولي اگر ممكن باشد كه اجير شود و اجرت را نقد بگيرد و كسي كه او را اجير كرده راضي شود كه حج او در سال بعد بجا آورده شود، بايد سال اول براي خود، و سال بعد براي كسي كه اجير شده حج نمايد.
مسئله 2139 - اگر در سال اولي كه مستطيع شده بدون كوتاهي و تأخير به مكه رود و در وقت معيني كه دستور دادهاند به عرفات و مشعرالحرام نرسد، چنانچه در سالهاي بعد مستطيع نباشد حج بر او واجب نيست. ولي اگر از سالهاي پيش مستطيع بوده و نرفته، اگر چه به زحمت زياد باشد بايد حج كند.
مسئله 2140 - اگر در سال اولي كه مستطيع شده با وجود توانائي حج نكند و بعد به واسطه پيري يا مرض و ناتواني نتواند حج نمايد و نا اميد باشد از اينكه بعدا خودش حج كند، بايد ديگري را از طرف خودبفرستد. بلكه اگر در همان سال اولي كه به قدر رفتن حج مال پيدا كرده، ناتوان بوده به واسطه پيري يا مرض يا ناتواني يا عذر ديگر نتواند حج كند و مأيوس است كه بعدا خودش بتواند به حج برود، احتياط واجب آن است كسي را از طرف خود بفرستد كه حج نمايد و در نيابت جائز است زن و مرد از يك ديگر نيابت كنند و همچنين جايز است صروره يعني كسي را كه تا حال حج بجا نياورده نائب بگيرند .
مسئله 2141 - كسي كه از طرف ديگري براي حج اجير شده، بايد طواف نساء را از طرف او بجا آورد. و اگر بجا نياورد، زن بر خود اجير حرام ميشود.
مسئله 2142 - اگر طواف نساء را درست بجا نياورد يا فراموش كند. چنانچه بعد از چند روز يادش بيايد و از بين راه برگردد و بجا آورد صحيح است، و اگر نتواند برگردد نائب بگيرد تا بجاي او انجام دهد.
