دفاع از حقوق شخصي‏

مسئله 2149 - اگر كسي به خود انسان، يا ناموس، يا خويشان و بستگان انسان، يا به مسلماني ديگر به قصد كشتن يا تجاوز، هجوم آورد بر انسان واجب است به هر نحو كه ممكن است دفاع كند هر جند منجر به كشتن مهاجم شود. ولي بايد سعي كند تا وقتي كه راه خفيفتر ميسر است دست به كار شديد و خشن نزند.

مسئله 2150 - اگرانسان نتواند به تنهايي از جان و ناموس خود دفاع كند واجب است از ديگران كمك بگيرد هر چند از ظلمه باشند.

مسئله 2151 - اگر دزدي به قصد بردن مال انسان، يا بستگان او هجوم آورد انسان حق دارد دفاع كند هر چند منجر به كشتن مهاجم شود، با رعايت مراتب دفاع از خفيفتر تا خشن .

مسئله 2152 - اگر با رعايت مراتب دفاع، به طرف، خسارت مالي يا نقص عضو وارد شود، يا كشته شود انسان ضامن نيست. ولي اگر درجات خفيفتر ميسر بود و با اين حال انسان عمداً به سراغ مراحل بالاتر و شديدتر برود ، بنابر احتياط، ضامن است.

مسئله 2153 - اگر از طرف مهاجم، خسارت مالي، يا جاني، يا نقض عضو به انسان وارد شد شخص مهاجم ضامن است.

مسئله 2154 - اگر انسان بر دزد يا شخص مهاجم پيروز شد، و او را كاملاً در اختيار خود گرفت حق ندارد بي‏جهت او را بزند يا مجروح كند يا بكشد، بلكه تعزيز او با حاكم شرع است.

مسئله 2155 - اگر انسان مرد اجنبي را با همسر خود، يا دختر يا خويشان خود بيابد در حالي كه قصد تجاوز دارد بايد به هر نحو شده دفاع نمايد هر چند منجر به كشتن او شود. بلكه واجب است انسان از ناموس مسلمانان ديگر هم دفاع نمايد، ولي اگر با امكان مرتبه خفيف‏تر دست به كار شديدتر بزند بنابر احتياط ضامن است. ولي رعايت مراتب در صورتي لازم است كه فرصت از دست نرود، اگربا رعايت مراتب خوف از دست رفتن فرصت، و غلبه مهاجم باشد ديگر مراعات مراتب لازم نيست.

مسئله 2156 - بنابر مشهور، اگر كسي ببيند مردي با همسر او زنا مي‏كند و دانست كه زن با رضايت خود تسليم او شده مي‏تواند هر دو را بكشد و بين خود و خدا نه گناه دارد و نه ضامن است. ولي بايد بتواند نزد حاكم شرع ثابت كند وگرنه حاكم شرع حكم به قصاص مي‏كند. و در هر حال، زن اگر زنا دهد بر شوهر خود حرام نمي‏شود.

مسئله 2157 - اگر كسي به منظور اطلاع بر ناموس و اسرار مردم، به طور عادي يا با دوربين به درون خانه آنان نگاه كند واجب است او را منع كنند، و اگر دست برنداشت به هر نحو شده جلوگيري نمايند ولو منجر به نقص عضو يا كشته شدن او بشود البته با رعايت مراتب. و همچنين است اگر نگاه كننده از خويشان و ارحام صاحبخانه باشد ولي منظورش نگاه كردن به چيزهايي است كه نگاه كردن به آنها بر او حرام است مثل عورت.

مسئله 2158 - اگر انسان احتمال بدهد يا بداند كه دفاع او از جان خود يا بستگان منجر به كشته شدن خودش خواهد شد باز هم دفاع جايز بلكه گاهي واجب است، ولي نسبت به مال اگر مي‏داند كه دفاع او از مال منجر به كشته شدن خودش مي‏شود دفاع واجب نيست ولي اگر دفاع كرد و كشته شد بدرجه‏اي حكم شهيد را دارد.

مسئله 2159 - اگر حيوان درنده شخصي، به انسان حمله كند انسان حق دارد از خود دفاع كند و با رعايت مراتب اگر به حيوان خسارت وارد شود انسان ضامن نيست مگر در موردي كه انسان متجاوز باشد.

مسئله 2160 - اگر انسان خيال كرد طرف، قصد هجوم به جان، يا ناموس، يا مال او را دارد و در مقام دفاع، خسارت مالي يا جاني به طرف وارد كرد ولي بعد معلوم شد طرف چنين قصدي نداشته و انسان اشتباه كرده است در اين صورت انسان گناه ندارد ولي ضامن خسارت طرف است.

مسئله 2161 - اگر دزد يا مهاجم مسلح به او حمله‏ور شد ولي او متوجه نشد و به قصد حمله ابتدايي به او حمله برد ولي در واقع دفاع بود او ضامن نقص عضو يا خون مهاجم نمي‏باشد هر چند گناه تجري دارد.

مسئله 2162 - اگر دزد يا مهاجم ديگر به طرف او حمله‏ور شد ليكن ميداند كه مانعي هست كه او موفق نمي‏شود نبايد به مهاجم ضرري وارد كند و اگر كرد ضامن است و همينطور اگر مهاجم پيش از برخورد توبه كند. ولي اگر احتمال قوي آن است كه با اظهار توبه قصد نيرنگ دارد مي‏تواند به او ضرر برساند ولي اگر بعدا يقين كند كه واقعا قصد حمله نداشته يا منصرف شده بود ضامن مي‏باشد.

مسئله 2163 - در نزاع دو دزد يا مهاجم با يكديگر هر كدام كه شروع كرده ضامن است و ديگري كه دفاع مي‏كند اگر ضرري بزند ضامن نيست.

مسئله 2164 - اگر دزد يا مهاجم فرار كند و مطمئن شويم كه ديگر برنمي‏گردد اضرار او جايز نيست ولي اگر احتمال عقلائي مي‏رود كه فرارش به قصد تجديد قوا و حمله مجدد است و ممكن است فرصت از دست برود جايز است با رعايت مراتب به او حمله شود.