احكام حواله‏

مسئله 2492 - اگر انسان طلبكار خود را حواله بدهد كه طلب خود را از ديگري بگيرد و طلبكار قبول نمايد، بعد از آنكه حواله درست شد، كسي كه به او حواله شده بدهكار مي‏شود، و ديگر طلبكار نمي‏تواند طلبي را كه دارد از بدهكار اولي مطالبه نمايد.

مسئله 2493 - بدهكار و طلبكار و كسي كه سر او حواله شده، بايد مكلف و عاقل باشند، و كسي آنها را مجبور نكرده باشد، و نيز بايد سفيه نباشند، يعني مال خود را در كارهاي بيهوده و غير عقلائي مصرف نكنند. و نيز اگر حاكم شرع كسي را به واسطه ورشكستگي از تصرف در اموالش جلوگيري كرده باشد نمي‏شود او را حواله بدهند كه طلبش را از ديگري بگيرد، و خودش هم نمي‏تواند به كسي حواله بدهد، ولي اگر سر كسي كه به او بدهكار نيست حواله دهد اشكال ندارد.

مسئله 2494 - اگر سر كسي حواله بدهند كه بدهكار است اعتبار رضايت او محل تامل مي باشد گرچه احتياط واجب آن است كه حواله با رضايت و قبول او باشد، ولي حواله دادن سر كسي كه بدهكار نيست، حتماً در صورتي صحيح است كه او قبول كند. و نيز اگر انسان بخواهد به كسي كه جنسي بدهكار است، جنس ديگر حواله دهد، مثلا به كسي كه جو بدهكار است گندم حواله دهد، تا او قبول نكند حواله صحيح نمي باشد .

مسئله 2495 - بنابر احتياط واجب موقعي كه انسان حواله مي‏دهد بايد بدهكار باشد. پس اگر بخواهد از كسي قرض كند، تا وقتي از او قرض نكرده و بدهكار او نشده اگر او را به كسي حواله دهد كه آنچه را بعدا قرض مي‏دهد از آن كس بگيرد حواله صحيح نيست.

مسئله 2496 - حواله دهنده و طلبكار بايد مقدار حواله و جنس آن را بدانند. پس اگر مثلا ده من گندم و ده تومان پول به يك نفر بدهكار باشد و به او بگويد: يكي از دو طلب خود را از فلاني بگير، و آن را معين نكند، حواله درست نيست.

مسئله 2497 - اگر بدهي واقعا معين باشد ولي بدهكار و طلبكار در موقع حواله دادن، مقدار آن يا جنس آن را ندانند صحيح بودن حواله، محل اشكال است. پس اگر طلب كسي را در دفتر نوشته باشد پيش از ديدن دفتر، بنابراحتياط واجب نبايد حواله بدهد بلكه دفتر را به بيند و به طلبكار مقدار طلبش را بگويد، و بعد آن را حواله دهد.

مسئله 2498 - طلبكار مي‏تواند حواله را قبول نكند، اگر چه كسي كه به او حواله شده فقير نباشد و در پرداختن حواله هم كوتاهي ننمايد.

مسئله 2499 - اگر سر كسي حواله بدهد كه بدهكار نيست، چنانچه او حواله را قبول كند، بنابر احتياط واجب پيش از پرداختن حواله نمي‏تواند مقدار حواله را از حواله دهنده بگيرد. و اگر طلبكار طلب خود را به مقدار كمتري صلح كند، كسي كه حواله را قبول كرده، فقط مي‏تواند همان مقدار را از حواله دهنده مطالبه نمايد.

مسئله 2500 - بعد از آنكه حواله درست شد، حواله دهنده و كسي كه به او حواله شده، نمي‏توانند حواله را بهم بزنند، و هر گاه كسي كه به او حواله شده در موقع حواله فقير نباشد، يعني غير از چيزهايي كه در دين مستثني است مالي داشته باشد كه بتواند حواله را بپردازد اگر چه بعدا فقير شود، طلبكار هم نمي‏تواند حواله را بهم بزند و همچنين است اگر موقع حواله فقير باشد و طلبكار بداند فقير است، ولي اگر نداند فقير است و بعد بفهمد، اگر چه د رآن وقت مالدار شده باشد، طلبكار مي‏تواند حواله را بهم بزند و طلب خود را از حواله دهنده بگيرد.

مسئله 2501 - اگر بدهكار و طلبكار و كسي كه به او حواله شده، يا يكي از آنان براي خود حق بهم زدن حواله را قرار دهد، مطابق قراري كه گذاشته‏اند، مي‏توانند حواله را بهم بزنند.

مسئله 2502 - اگر حواله دهنده خودش طلب طلبكار را بدهد، چنانچه به خواهش كسي كه بدهكار بوده و به او حواله شده داده است مي‏تواند چيزي را كه داده از او بگيرد. و اگر بدون خواهش او داده نمي‏تواند چيزي را كه داده از او مطالبه نمايد. هر چند قصد داشته كه از او بگيرد.