مسائل متفرقه ارث‏

مسئله 3070 - مردي كه از دنيا مي‏رود قرآن و انگشتر و سلاح شخصي - شمشير يا تفنگ يا هر چيز ديگر وي و لباسي را كه پوشيده يا آماده براي پوشيدن نموده مال پسر بزرگتر است، و اگر ميّت از اين چهار چيز بيشتر از يكي دارد، مثلا دو قرآن يا دو انگشتر دارد، چنانچه مورد استعمال است همه‏اش مال پسر بزرگتر است، و بنا باحتياط واجب در كتابهاي مانده از ميّت و مركب سواري و لوازم همراه مركب بايد با ساير ورثه مصالحه شود. و اگر امكان صلح نشد حاكم شرع مداخله نمايد. به اشياء ذكر شده "حبوه" گفته مي‏شود.

مسئله 3071 - اگر پسر بزرگ ميّت بيش از يكي باشد، مثلا از دو زن او در يك وقت دو پسر به دنيا آمده باشد، بايد "حبوه" ميّت را به طور مساوي بين خودشان قسمت كنند.

مسئله 3072 - حساب بدهي ميّت قبل از حبوه مي‏باشد پس اگر ميّت قرض داشته باشد، چنانچه قرضش به اندازه مال او يا زيادتر باشد، بايد چهار چيزي را هم كه مال پسر بزرگتر است و در دو مسئله پيش گفته شد، به قرض او بدهند، و اگر قرضش كمتر از مال او باشد بنابر احتياط واجب بايد از آن چهار چيزي هم كه به پسر بزرگتر مي‏رسد به نسبت به قرض او بدهند. مثلا اگر همه دارائي او شصت تومان است و به مقدار بيست تومان آن از چيزهايي است كه مال پسر بزرگتر است و سي تومان هم قرض دارد بنابر احتياط واجب پسر بزرگ بايد به مقدار ده تومان از آن چهار چيز را بابت قرض ميّت بدهد.

مسئله 3073 - مسلمان از كافر ارث مي‏برد ولي كافر اگر چه پدر يا پسر ميّت مسلمان باشد از او ارث نمي‏برد، و اگر مسلمان، و ارث مسلمان ندارد ارث او مثل سهم مبارك امام مي‏باشد و بايد بدست مجتهد اعلم برسد.

مسئله 3074 - كافر اصلي اگر وارث مسلمان و كافر دارد ارث او مال و ارث مسلمان است هر چند از طبقه دوّم يا سوّم باشد، و كافر ارث نمي‏برد هر چند از طبقه اوّل باشد، و اگر وارث مسلمان ندارد ارث او به وارث كافر مي‏رسد.

مسئله 3075 - اگر كسي يكي از خويشان خود را عمدا و به ناحقّ بكشد، از او ارث نمي‏برد ولي اگر از روي خطاء باشد مثل آنكه شكاري را نشانه بگيرد و اتّفاقا به يكي از خويشان او بخورد و او را بكشد از او ارث مي‏برد ولي در اين صورت هم از ديه قتل ارث نمي‏برد و بهتر است با ورثه صلح كنند.

مسئله 3076 - هرگاه بخواهند ارث را تقسيم كنند در صورتي كه ميّت بچّه‏اي داشته باشد كه در شكم مادر است و در طبقه او وارث ديگري هم مانند اولاد و پدر و مادر باشد، براي بچّه‏اي كه در شكم است كه اگر زنده به دنيا بيايد ارث مي‏برد، سهم دو پسر را كنار مي‏گذارند، ولي اگر احتمال بدهند بيشتر است، مثلا احتمال بدهند كه زن سه‏قلو حامله باشد، سهم سه پسر را كنار مي‏گذارند، و چنانچه كمتر بود، زيادي را ورثه بين خودشان تقسيم مي‏كنند.

مسئله 3077 - اگر زني بميرد و هيچ وارث جز شوهر نداشته باشد همه مال او به شوهر مي‏رسد، و اگر مردي بميرد و هيچ وارث جز زن نداشته باشد يك چهارم مال به زن مي‏رسد، و بقيّه مال امام معصوم "عليه‏السّلام" و در زمان غيبت در اختيار مجتهد اعلم است، و اگر كسي بميرد و اصلا وارث نداشته باشد همه ارث او مال امام معصوم "عليه‏السّلام" و در زمان غيبت در اختيار مجتهد اعلم است.

مسئله 3078 - اگر دو نفر يا چند نفر كه از يكديگر ارث مي‏برند با هم غرق شوند يا زير آوار بميرند و معلوم نباشد كدام يك از آنان جلوتر مرده است هر دو از يكديگر نسبت به آنچه قبل از مردن داشته‏اند ارث مي‏برند، و آنچه را كه از يكديگر ارث مي‏برند به ساير ورثه آنان منتقل مي‏شود، و اگر يكي از آنان مال دارد و ديگري ندارد آنكه مال ندارد از ديگري ارث مي‏برد، و اگر به سبب حوادث ديگر مثل تصادف اتومبيل يا سقوط هواپيما مرده باشند همين حكم را دارند، ولي احتياطا با ساير ورثه مصالحه كنند.