مسئله 3125 - ديه مرد مسلمان آزاد يكي از شش چيز است:
اوّل: صد شتر كه داخل سال ششم شده باشند، و بهتر است كه شتر نر باشد. دوّم: دويست گاو. سوّم: هزار گوسفند. چهارم: هزار مثقال شرعي طلاي سكّهدار، كه هر مثقال هيجده نخود است. پنجم: ده هزار درهم، كه هر درهمي 12/6 نخود نقره سكّهدار است. ششم: دويست حله، كه هر حله دو پارچه است. و بنابر احتياط واجب بايد از حلههاي معروف يمن باشد كه در آن زمانها متداوّل بوده است.
و ديه زن مسلمان نصف ديه مرد است. و ديه كافر اهل ذمّه هشتصد درهم است، و اگر زن باشد نصف آن است. كافر حربي ديه ندارد و همچنين مسلماني كه حكم كافر را دارد مثل ناصبي و غالي.
مسئله 3126 - اگر قتل، در يكي از چهار ماه حرام، يعني رجب، ذي القعده، ذي الحجّه و محرّم واقع شود يك ثلث ديه بر ديه افزوده ميشود، و دو ماه متوالي روزه كفّاره را هم بايد در ماههاي حرام بگيرد. و همچنين است بنابر احتياط واجب اگر قتل در حرم مكّه واقع شود.
مسئله 3127 - در قتل عمدي كه ورثه حقّ قصاص داشته باشند انتخاب ديه بسته به توافق ورثه مقتول است با قاتل، مگر اينكه قبلا بر اصل ديه شرعي به طور كلّي توافق كنند كه در اين صورت اختيار نوع ديه با قاتل است. و در قتل خطاء و شبيه عمد، ديه دهنده هر كدام از شش چيز را بخواهد ميتواند اختيار كند. و اگر بخواهد قيمت يكي از شش چيز را بدهد بايد دو طرف توافق كنند. در ديه خطاء و شبه عمد در برخي خصوصيّات حيوان در نصوص مذهبي اختلافاتي هست كه در كتابهاي مفصّل فقهي ذكر شده است و بهتر است مصالحه شود.
مسئله 3128 - ديه قتل عمدي را بايد در يك سال بدهند. و ديه قتل خطائي را بايد در ظرف سه سال به سه قسط بدهند. و در ديه قتل شبيه عمد بعضي از فقهاء فرمودهاند بايد در دو سال به دو قسط بدهند، و احوط رعايت اين قول است.
