سؤال :‌ 10 ـ رفت و آمد به منزل كسانى كه نماز نمى خوانند و خمس و زكات نمى پردازند چه صورتى دارد ؟

جواب : ‌اگر منزل متعلق خمس باشد بايد از مجتهد اجازه بگيرد .

سؤال : ‌11 ـ زيد با عمر شريك مى شود بطور شريكى آپارتمان مى سازند و سپس مى فروشند منتها زيد خمس مالش را نمى دهد آيا اين شراكت اشكال دارد براى عمر ؟

جواب : هر مقدارى كه سهم خودش هست بايد خمس آنرا بدهد ليكن احتياط در ترك اين شركت است .

سؤال : 12 ـ برادر من به درست يا غلط تمايل به دراويشي داشته به جاى خمس آل محمد (ع) عشريه مرسوم صوفيه را مى داده  . حالا عازم حج است آيا عشريه مرسوم صوفيه را كه مى داده مكفى از خمس است ؟

جواب : ‌هرگز كافى نيست و اساساً هر گونه پرداخت وجه بر گروههاى آن چنانى كه موجب تقويت آنها مى شود جايز نيست بايد حضوراً براى شما توضيح دهم من اداء وظيفه كردم خود مى دانيد .

سؤال : 13 ـ اگر فردى پدرش سيد نباشد ولي مادرش سيده باشد ،سيد مى شود و آيا مى تواند خود را سيد بنامد ؟ ب ) به طور كلي انتقال نام سيد از جانب چه كسى به فرزند است ؟

جواب :1 ـ  خير ،نمى تواند . 2 ـ از طريق پدر .

سؤال : ‌14 ـ مردم هديه هايى را كه به مبلّغين دين اسلام مى دهند ،اگر علم به حرام بودن بعضى از هديه ها حاصل شود و يا اينكه احتمال 90 در صدى به حرام بودن آن هديه داده شود ،در صورت قدرت بر تمييز از هديه هاى حلال ،و در صورت عدم قدرت بر تمييز ،تكليف شرعى و اخلاقى چيست ؟

جواب : ‌در صورت علم به حرام بودن ،گرفتن جايز نيست مگر براى رساندن به صاحبانش .در غير علم اشكال ندارد ،و براى پرهيز از آثار حرام واقعى بدون علم ،صدقه دادن و احترام به اهلبيت از جمله صلوات مؤثر است .

سؤال : 15 ـ اگر غذاى كسى براى ديگرى شبهه ناك باشد خوردن از آن غذا با اجازه و تعارف صاحب غذا از نظر اخلاقى چه حكمى دارد ؟و ما چه كار كنيم در صورت تهيه شدن از مال حرام اثر وضعى نداشته باشد؟

جواب :‌ از جواب بالا معلوم شد .

سؤال : 16 ـ آيا كسى كه مادرش سيد است ولى پدرش سيد نيست ميتواند عمامه سياه بگذارد ؟

جواب : از نظر احترام نژادى فرزند پيامبر (ص) مى باشد و از اين جهت سيادت دارد ليكن خمس به او نمى رسد و عمامه سياه هم نبايد بگذارد كه اختلاط نسب نشود .

سؤال : 17 ـ كسى از مرجعى اجازه اخذ وجوهات و تصرف در قسمتى از آنرا دارد آيا مى تواند از مقلدين مراجع ديگر هم وجوهات دريافت كند ؟

جواب : گرچه از نظر فقهى اشكال ندارد اگر اجازه دهنده اجازة ‌عام داده باشد ،ليكن به جهاتى بهتر است هر كسى وجوه را به مرجع خود برساند مگر آنكه مصلحت اهمى دركار باشد ،و اگر مرجع حكم كند كه مقلدينش وجوه را بخودش برسانند بايد طبق حكم او عمل شود .

سؤال :‌ 18 ـ نظر بر اين شد كه درمانگاه خيريه اى به براى بانون مسلمان بالاخص مستحقين در حد وسع ،بنا شود تا از دارو و درمان آن استفاده كنند . چون بودجه و بانى خاصى براى اين منظور نبوده لذا براي احداث و تكميل آن دو مسئله داريم :

الف )‌ چقدر از سهم مبارك امام را براي نياز اين امر خيراجازه مى فرماييد ؟

ب )‌ صدقات را مى توان براى بنا و دارو درمان درمانگاه خيريه مصرف كرد ؟

جواب : 1 ـ تا نصف سهم امام را مجاز هستيد در اين مورد صرف كنيد و نصف ديگر را به قم برسانيد و قبض گرفته به مؤديان وجوه برسانيد .

2 ـ مصرف صدقات در اين مورد اشكال ندارد مگر اينكه دهنده صدقه مقيد به مصرف خاصى كرده باشد .

سؤال 19: محضر مبارك حضرت آية الله العظمى محمدعلى گرامى «مد ظله» سلام عليكم

كسى كه براى رفتن به حج پول را در بانك مى گذارد و چند سالى مى‏گذرد آيا خمس به آن تعلق مى گيرد؟

جواب: در صورتيكه براى رفتن به حج راه ديگرى نباشد بنظر اينجانب خمس ندارد.

سؤال 20: خدمت حضرت آيت اللّه‏... سلام عليكم

حضرت آقا فردى مقدارى از سهم منزل خود را به نام همسر خود نمودند سپس منزل را از همسر خود خريدند وضعيت خمس همسر اينجانب را مشخص نماييد. آرزوى سلامتى حضرت عالى را از خداوند منان خواستارم.

جواب: در دو صورت خمس بر همسر واجب است: 1 ـ اگر بداند كه شوهرش اهل خمس نبوده و اين خانه از پول خمس نداده تهيه شده و متعلق خمس بوده است. چنانكه اگر مرد براى فرار از خمس، نقل و انتقال مزبور را انجام داده نيز خمس به عهده مرد هست.

2 ـ اگر زن منزل را بقصد تجارت نگه بدارد تا گران شده و سپس بفروشد كه در اينصورت قيمت مازاد بر آن مقدار كه باو بخشيده شده خمس دارد.

سؤال 21: « فاسئلوا أهل الذكر إن كنتم لا تعلمون »

محضر مبارك... سلام عليكم

با توجه به مسائل « زكات فطره » در رساله توضيح المسائل لطفا بفرماييد منظور از « نانخور » چيست؟ آيا به مجرّد صَرف يك افطارى در شب عيد فطر توسط مهمان، عنوان عيلولت، نانخور بودن و تحت تكفّل بودن بر مهمان صدق مى‏كند؟

جواب: در كتاب « المعلقات » توضيح داده‏ايم كه لازم نيست صدق عيلوله بطور مطلق بكند. بلكه صدق عيلوله در همان شب كافى است براى وجوب فطرة. همينكه شب عيد نانخور او حساب شود كافى است.

سؤال 22: مقدارى وام گرفته‏ام كه در طول چهار سال بپردازم، آيا به اين پول خمس تعلق مى‏گيرد؟

جواب: وام خمس ندارد مگر آن مقدارى كه اقساطش پرداخته شده و آن باقى مانده است.

سؤال 23: محضر مبارك حضرت ... سلام عليكم

1 ـ كسى كه محتاط است و در مسائل شرعى با احتياط عمل مى‏كند خمس مالش را به چه كسى بدهد؟

جواب: به يكى از مجتهدين متساوى على التخيير. از فقهاء رتبه اول از نظر احتمال اعلميت.

2 ـ شخصى درآمدش از راه حلال به دست مى‏آيد ولى خمس مالش را نمى‏پردازد و يقين داريم كه به عين فرشى كه بر روى آن نشسته‏ايم و به عين منزل يا به عين غذايى كه مصرف مى‏كنيم خمس تعلق گرفته. با توجه به اينكه در بعضى موارد مجبوريم با اين افراد رفت و آمد كنيم و از طرفى هم در اين گونه موارد بايد از مجتهد جامع الشرائط جهت تصرف اجازه گرفت.

الف) آيا از نظر شما مجازيم در آن خانه و بر روى آن فرش نماز بخوانيم و معادل خمس غذاى مصرفى را خود بر ذمّه بگيريم و پرداخت كنيم تا از اثرات وضعى و سوئى كه دارد در امان باشيم؟

ب) با تمام فروض مذكور چنانچه بخشى از درآمد اين شخص از راه حرام بدست آيد چاره چيست؟

جواب: الف ـ مجازيد مصرف كرده خمس آن را بپردازيد.

ب ـ اگر يقين نداريد كه اين مال به خصوص متعلق خمس است لازم نيست چيزى پرداخت كنيد ليكن احتياط در هر حال خوب است.

سؤال 24: بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم محضر مبارك حضرت... سلام عليكم

شخصى از دنيا رفته كه طبق اظهارات خودش در ايام حيات وجوهات مالش را نپرداخته و چون وصيت كرده كه بعد از وفاتش ورثه خمس اموال او را بپردازند ـ و ورثه هم نمى‏دانند كه كدام يك از اموال خمس دارد و كدام يك ندارد لطفا با توجه به ماترك ايشان ما را راهنمايى فرماييد.

ـ يك دستگاه ساختمان مسكونى به همراه لوازم منزل كه از ابتداء زندگى تا به حال در آن سكونت داشته.

ـ حدود ده هكتار زمين كشاورزى كه هر سال كاشته مى‏شود واز آب قنات و چاه عميق سيراب مى‏شود.

ـ يك حلقه چاه عميق به همراه موتور پمپ و لوازمات آن.

ـ مقدارى كتاب كه سال‏هاى قبل از آنها استفاده مى‏شده ولى چند سالى است كه بلااستفاده مانده.

در ضمن مشخص فرمائيد كه اگر خمسى شامل حال مال ايشان شود ورثه قبل از اينكه سهم الارث خود را بردارند، بايد خمس بپردازند يا بعد از آن؟ لطفا جواب را مرقوم فرمائيد. والسلام عليكم و رحمة اللّه‏ و بركاته

جواب: 1 ـ ساختمان مسكونى اگر از منافع سال تهيه شده باشد خمس ندارد و اگر از مجموع درآمدهاى سال گذشته باشد خمس دارد و همينطور لوازم منزل

2 ـ زمين كشاورزى و وسائل چاه آب و... همگى خمس دارند.

3 ـ كتاب‏هايى كه استفاده شده و معمولاً از منافع سال خريدارى شده خمس ندارد.

4 ـ اداء خمس مانند بدهى به اشخاص، بر ارث مقدم است و تا خمس و بدهى‏هاى ديگر پرداخت نشود ورثه حق تقسيم ارث را ندارند. پس از اداء خمس اگر وصيت امور خيريه ديگرى دارد بايد از ثلث مابقى مال داده شود.

سؤال 25: حديثى را در تلويزيون نقل از حضرت صاحب الزمان نقل كرده‏اند كه فرموده: «لعنت خدا و ملائكه و جن و انس بر كسى باد كه يك درهم خمس ما را بخورند و ندهند» بزرگوارى بفرمائيد اين حديث در چه كتابى است مرقوم بفرمائيد.

جواب: در باب سوم خمس كتاب وسائل، شبيه به اين تعبير، مانند: ملعون است بر زبان من و همه انبياء... هست، تعبيرات خيلى تندتر از اينها نيز در ادله وجود دارد.

سؤال 26: كسى كه براى رفتن به حج پول را در بانك مى‏گذارد و چند سالى مى‏گذرد، آيا خمس به آن تعلق مى‏گيرد؟

جواب: در صورتى كه براى رفتن به حج راه ديگرى نباشد به نظر اينجانب خمس ندارد. اگر پول را به دولت تمليك كند نه اينكه امانت باشد يا به بانك به عنوان مضاربه بدهد هر چند به هدف حج.