احكام غصب

سؤال : 1 ـ‌ اگر فردى در ملك خويش احداث بنا كند و از ساختمان همسايه دو مترى جلوتر بيايد كه موجب شود آفتاب مقدارى (‌يك ساعت) ‌ديرتر به مقدارى از حياط همسايه بتابد آ‎يا شرعاً اشكال دارد ؟

جواب :‌ هيچ اشكالى ندارد .

سؤال :‌ 2 ـ آيا مؤسسات دولتى و غيره از قبيل شهرداريها ،‌ادارات آب و برق و گاز شرعاً‌ مجاز به تصرف عدوانى ملك مردم مسلمان اين مملكت بدون رضايت و موافقت مى باشند و بهره بردارى از آن حلال است ؟

جواب :‌ بديهى است كه حرام بزرگى است ،يعنى از گناهان كبيره است و اگر در موضوع ملك ،بحثى باشد بايد از طريق قضايى مورد تحقيق قرار گيرد .

سؤال : ‌3 ـ‌ قطعه زمينى كه به موجب سوابق ثبتى و نيز سند اسمى شماره 76542 مالكيت آن براى اين جانب ميباشد .شخصى من غير حق و به نحو عدوان ضمن تصرف زمين مذكور مبادرت به احداث ديوار در آن مى نمايد و كه غاصبين اينجانب را به عنوان تخريب كننده ديوار معرفى و در نهايت دادگاه حكم بر محكوميت اين جانب به تحمل هشت ماه حبس به اتهام تخريب صادر مى نمايد (‌هر چند كه به شهادت بسيارى از اشخاص و حتى قواى انتظامى اتهام مذكور متوجه اين جانب نبوده است)‌ متعاقباً‌ اين جانب براى خلع يد غاصب و قلع و قمع بنا مراتب را از طريق محاكم قضايى پيگيرى و حكم بر تخريب ديوار و ساير مستحدثات مى گردد.

بنابراين :اولاً‌ حكم تخريبى ديوارى كه غاصب در ملك غير و به نحو عدوان ساخته چيست ودر صورتيكه تخريب كننده مالك زمين باشد آيا مستحق تعزير است يا خير ؟

ثانياً ‌متعاقباً دادگاه حكم تخريب و قلع و قمع مستحدثات غاصب در ملك مرا صادر نموده و در واقع اين جانب بر تخريب موضوع مزبور مى بايستى بيجا تحمل هشت ماه حبس نمايم كه دادگاه دستور قلع و قمع آن را به موجب دادنامه اخير صادر نموده است .

جواب : ‌به نظر اين جانب اگر غصب مسلم باشد مالك حق ازالة‌ بنا را دارد ابتدا به خود صاحب بنا دستور تخريب مى دهد ،‌اگر او تخريب نكرد مالك زمين حق تخريب دارد و به نظر اين جانب حكم تعزير وجهى ندارد ، به شرح عروه اين جانب در ابواب مزارعه رجوع شود و حكم حبس شما بهيچوجه صحيح نبوده است ،البته تشخيص موضوع با دادگاه ميباشد .

سؤال : 4 ـ بر روى نوارهاى كاست و سى دى ها نوشته شده است هر گونه كپى و تكثير شرعاً حرام است حال اگر فرض شود كپى وتكثير حرام باشد در اين مسئله بفرماييد حكم اينها چيست ؟

الف ) كسى كه به صورت غير شرعى تكثير مى كند .

ب ) مشترى كه اين سى دى ها را كه به صورت غير شرعى تكثير شده مى خرد آيا چيزى را ضامن است ؟گناهكار به حساب مى آيد ؟

جواب :‌ تصرف در مال ديگران جايز نيست ،هر چند ديگرى غصب كرده و به فردى بدهد ،براى اين فرد هم جايز نيست ،و حق امتياز و ابتكار هم مال مي باشد .

سؤال : ‌5 ـ آيا تقلب كردن در امتحان حرام است ؟

جواب :‌ آرى حرام است .

سؤال 6: محضر مبارك حضرت آية الله العظمى محمدعلى گرامى «مد ظله» سلام عليكم

احتراما اينجانب حسنعلى... ساكن رحمت آباد مدّت مديد است در على آباد كشاورزى و رعيّت نموده و يك زن از تربت جام آمد بصورت عدوانى چاه عميق و مزرعه على آباد را تصرّف كرده و اشجار را قطع كرد، و چاه عميق را حيف و ميل مى‏كند و صاحب ملك به نام حاج تقى جعفرى را فرارى داده و روستاى رحمت‏آباد قريب به يكصد و پنجاه جوان بيكار مى‏باشد آيا اولويت با اهالى همجوار است يا يك زن كه بدون دليل و مدرك متصرّف شده و صاحب متوارى نيز پير مردى از كار افتاده است خواهشمند است رهنمودهاى لازم را عنايت فرمائيد والسلام با تشكّر.حسنعلى...

جواب: در فرض ذكرشده كار زن مزبور ناروا و حرام است. ليكن فرض مزبور بنظر بعيد مى‏رسد، چگونه يك زن غريب توانسته هم مالك را متوارى كند و هم اهالى يك روستا را مغلوب نمايد. قاعدتا بايد شما به دادگاه مراجعه كنيد و از طريق شكايت هدف خود را تعقيب نمائيد.

سؤال 7: با سلام و احترام محضر آيت اللّه‏ العظمى...

نظر به تصميم سازمان عمران و بهسازى تبريز در تملك غير قانونى منزل مسكونى اينجانب، با كمترين قيمت ممكنه و خارج از عرف رايج نرخ زمين و مسكن در تبريز، و نظر به اينكه آقايان قصد ساخت و ساز تجارى و پاساژ از منزل مسكونى بنده را دارند و هيچ حقى را نسبت به اينجانب در مورد پيشنهاد قيمت به روز، يا عدم واگذارى منزل شخصى و يا تبديل اين منزل مسكونى توسط اينجانب به كاربرى مورد نظر آقايان، كه تنها سرمايه و پشتوانه مالى من و خانواده‏ام مى‏باشد، به رسميت نمى‏شناسند، لذا از محضر حضرتعالى، كه در درجه رفيع... قرار داريد، تقاضا دارم بفرمائيد كه آيا، تصرف سرپناه يك خانواده و تبديل آن به واحدهاى تجارى كه بى سرپناهى و از دست رفتن تنها سرمايه زندگى و پشتوانه مالى اين خانواده را به ارمغان خواهد آورد، در يك جامعه اسلامى و عادل از نظر اسلامى و شرعى جايز است يا نه؟ با تقديم احترام. منتظر كسب نظر مبارك حضرتعالى مى‏باشم.

جواب: گرفتن اجبارى ملك ديگران بهيچوجه جائز نمى‏باشد. منزل مسكونى شما ـ ملك شما باشد يا در اجاره شما باشد ـ ديگران حق ندارند آنرا از شما بگيرند مگر با رضايت شما. خريد ملك هم بايد با رضايت باشد وگرنه غصب خواهد بود. سازمان عمران هم اگر به رعايت مصالح شهر بناى بر تصرف دارد بايد با رضايت شما از شما بخرند ـ اگر منزل ملك شماست.

سؤال 8: بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم محضر مبارك حضرت... سلام عليكم

لطفا فتواى خود را در مورد سوالات ذيل اعلام فرمائيد:

1 ـ آيا در زمينى كه مالك شرعى و ثبتى داشته باشد بدون اجازه مالك آن، خواندن نماز و اجرا كردن مراسم مذهبى و غير در آن محل مجاز مى‏باشد يا خير؟

2 ـ آيا در زمينى كه وقف‏نامه ثبتى و محضرى توسط مالك يا وكيل مالك به ثبت نرسيده باشد تصرف كردن آن زمين و احداث بنا به نام حسينيه از نظر شرعى مجاز است يا خير؟

3 ـ فردى كه زمين غير را بدون رضايت مالك غصب نموده و احداث بنا بدون مجوز قانونى احداث نموده چه حكمى دارد؟

4 ـ فرد عامى كه خود را نماينده حضرت ابوالفضل عليه السلام معرفى مى‏نمايد از نظر شرعى چه حكمى دارد؟

5 ـ استفاده آب و برق غير مجاز از مال بيت المال مسلمين چه حكمى دارد؟

6 ـ آيا شيخ روحانى مجالس بدون اجازه مالك زمين و يا حضور وكيل ايشان مى‏تواند صيغه وقف جارى نمايد يا خير؟

7 ـ در صورتى كه شيخ روحانى بدون اجازه و حضور و اجازه مالك زمين به دروغ مكتوب نمايد و بگويد خودم صيغه وقف جارى نمودم چه حكمى دارد؟

آدرس ـ كرج فرديس كانال شرقى... با تقديم احترام حاج كربلائى...

جواب: 1 ـ در فرض سؤال معلوم است كه همه آن اعمال و حتى نشستن آنجا حرام است.

2 ـ اگر صيغه وقف توسط مالك يا وكيل آن خوانده نشده باشد و يا بعنوان وقف تحويل نداده باشد تصرف بعنوان وقف حرام است.

3 ـ غاصب است و هر چه زودتر بايد تخليه كند.

4 ـ نمايندگى بدون دليل، لغو است و ادعاء آن بى اثر و محكوم به حرمت است.

5 ـ بدون اذن حاكم شرع حرام است.

6 ـ هرگز نمى‏تواند.

7 ـ او نمى‏تواند بدون اذن مالك صيغه وقف جارى كند.

سؤال 9: محضر مبارك حضرت آيت اللّه‏... سلام عليكم

با عرض ادب و احترام وافر معروض مى‏دارد، اينجانب حسين... با توجه به اينكه دچار مشكل حقوقى شده‏ام، با عرض معذرت از اينكه مزاحم وقت شريف حضرتعالى مى‏شوم خواهشمندم به سؤالات اينجانب جواب عنايت فرمائيد.

1 ـ اگر كسى با فريب كارى و رشوه سند ملكى را به نام شخصى زده باشد و ثبت كرده باشد، اگر خود فرد كه اين كار خلاف را انجام داده است در دادگاه اعتراف كند، براى ثابت شدن حق مالك اصلى و شرعى، آيا اين اعتراف كافى و صحيح است؟

جواب: با اعتراف مزبور ثابت مى‏شود كه ملك آن شخص ـ كه سند به نام او زده ـ نيست، در صورتيكه اطمينان حاصل شود كه جعل سند شده است، ولى اثبات اينكه ملك ديگرى (مثلاً مالك اصلى) است نمى‏كند، اگر علاوه بر اعتراف به جعل سند، اعتراف به مالكيت مالك اصلى هم بدهد حكم يك شاهد را دارد، شاهدى كه عدالت ندارد. اگر قبلاً اثبات شود كه مالك (اصلى) يد بر اين ملك داشته و جاعل سند اعتراف به جعل ملك ـ با اعتراف به يد ـ كند كافى است.

2 ـ براى ثابت شدن مالكيتِ مالك اصلى آيا گواهى دو شاهد كفايت مى‏كند.

جواب: گواهى دو شاهد عادل كافى است، و اگر غاصب هم اعتراف به غصب ملك براى خود كند نيز از طريق يد قبلى اثبات ملكيت مى‏شود.

سؤال 10: محضر حضرت آيت اللّه‏... سلام عليكم احتراما خواهشمند است بفرماييد چنانچه ملكى (زمينى) فروخته شود و ملك هم با مدارك به خريدار تحويل شود و پس از 12 سال توسط كلاهبرداران همان ملك به فرد ثالثى با مدارك جعلى فروخته و آنها در اولين فرصت اقدام به ساخت نمايند و تملك كنند و خريدار اول به علت اهمال كارى سرش بى‏كلاه بماند آيا فروشنده اول در برابر خريدار اول ضامن است يا خير؟

جواب: در فرض سؤال فروشنده اولى هيچگونه ضمانتى ندارد، چنانكه اگر در دادگاه هم مخارجى داشته باشد بعهده او نمى‏باشد.

سؤال 11: محضر مبارك حضرت آيت اللّه‏... سلام عليكم

احتراما به استحضار مى‏رساند اينجانب در شغل چاپ پرچم و پلاكارد، طرح‏هايى را كه عمدتا مذهبى و صنفى و ملى مى‏باشد، به ابتكار خود، طراحى و پس از صرف هزينه‏هاى مختلف آماده فروش مى‏نمايم.

در اين زمان على رغم رضايت بنده شخص ديگرى طرح‏هاى ابتكارى ما را كپى‏بردارى نموده و به موازات يا حتى زودتر به بازار ارايه مى‏نمايد كه اين عمل باعث وارد شدن خسارات زيادى به اينجانب مى‏گردد. لذا مستدعى است بفرماييد عمل شخص نامبرده چه حكمى دارد؟

جواب: بنظر اينجانب حقوق معنوى همچون حق ابتكار طرح، و حق تأليف و حق اختراع و... ماليت داشته احترام دارند و تجاوز به اين حقوق جائز نيست و موجب ضمان مى‏باشد.

سؤال 12: محضر مبارك... سلام عليكم احتراما از محضر مبارك آن مرجع معظم به شرح ذيل طلب استفتاء ميگردد، مستدعى است فتوى شرعى حضرت عالى را اعلام فرمائيد.

اراضى اطراف امامزاده سيد اسحاق ساوه واقع در ميدان سرداران حدودا بيش از يكصد سال قبل در يد و تصرف پدران ما بوده و با حفر چاه‏هاى عميق در آن به كشاورزى و باغدارى اشتغال داشته‏اند و بعد از درگذشت آن مرحومان اينجانبان در ادامه تصرف مالكانه آنها در اراضى مذكور به كشاورزى و باغدارى مشغول و خانه‏هايى براى سكونت خودمان در آن احداث و از مزاياى آب، برق، گاز و تلفن استفاده مى‏شود.

متأسفانه اداره حج و اوقاف و امور خيريه ساوه بدون اينكه وقفنامه‏اى و يا مدركى كه دال بر وقفيت باشد را در دست داشته باشد اقدام به اخذ سند رسمى مالكيت نموده و حكم به خلع يد و قلع بنا و مستحدثات در آن را نموده در حاليكه مسؤول وقف اداره اوقاف ساوه خودشان طبق نامه 651 در تاريخ 1/4/1335 صرفا اعلام نموده‏اند كه امام زاده سيد اسحاق موقوفاتى ندارد و چون جزو آثار تاريخى مى‏باشد و به اداره ميراث فرهنگى مراجعه فرمائيد.

آيا در مملكت جمهورى اسلامى اداره حج و اوقاف و امور خيريه مى‏تواند خلع يد اقلاً 600 خانوار ساكن اراضى مذكور و قلع بناى مستحدثات و چاه‏هاى محفوره قديمى در آن را نمايد؟ آيا شرعى است يا خير؟

جواب: اگر دليل روشنى بر وقفيت نباشد يد شما و پدران شما علامت مالكيت شماست، ليكن احتمالاً اداره اوقاف دليلى پيدا كرده است، بايد شكايت كنيد، دادگاه بررسى ادله اوقاف كند.