عقايد

سؤال 85: بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم محضر مرجع عاليقدر... سلام عليكم

ضمن آرزوى تعجيل در فرج حضرت حجت سلام اللّه‏ عليه و همچنين صحّت و سلامت توام با موفقيت حضرتعالى، ضمن عرض پوزش استدعا دارم كه پاسخ سوالات زير را مرقوم و به خاتم شريف ممهور فرماييد.سعيد...

1 ـ در محدوده فعاليت مسجد ما هيئت‏هاى زيادى قرار دارد كه در بعض از اين هيئت‏ها بعد از ذكر صلوات، با و عجل فرجهم مى‏گويند « يا على » و بعضى هم كلمه « شريف » را اضافه مى‏كنند اين عمل چه صورت دارد؟

جواب: اگر بعنوان توسل بحضرت على عليه‏السلام و استمداد از آنحضرت است اشكال ندارد.

2 ـ در بعضى ديگر از هيئت‏ها بعد از اينكه نام مقدس حضرت على عليه‏السلام برده مى‏شود حضّار مى‏گويند. « هُو » اين عمل چه صورت دارد؟

جواب: اگر منظورشان اين است كه على عليه‏السلام خداست كافرند و نجس. و اگر صرف تلفظ بدون توجه است حرام است و توهين به حضرت حقتعالى. خود على عليه‏السلام فرموده: هو اسم خداست.

سؤال 86: « و هُو العزيز الدّائم » حضور محترم.... با عرض سلام

آيا معتقدين به نظرّيه وحدة الوجود، نجس مى‏باشند؟

جواب: به رساله توضيح المسائل اينجانب مسله 121 رجوع شود. وحدت وجود چندين معنى دارد.

محضر مبارك.... سلام عليكم

1 ـ نظر حضرت‏عالى نسبت به اصل تصوف و درويشى چيست و آيا منفكّ از حقيقت عرفان اسلامى است؟

2 ـ عشريّه برخى از صوفيه و دراويش، آيا بدعت به حساب مى‏آيد؟ و آيا كفايت از خمس نيز مى‏نمايد يا خير؟

3 ـ وظيفه دينى ما، نسبت به برخى از اشعار ديوان آية اللّه‏ العظمى خمينى، كه در آن از صوفى و درويش، مدح شده است چيست؟ (خصوصا آنكه چنين مطالبى، دستاويز برخى از بزرگان سلاسل تصوّف نيز، گرديده است)؟!مهدى...

جواب: برادر مكرم جناب آقاى مهدى.... دامت توفيقاته بعد السلام و التحيه: در پاسخ به سؤالهاى شما عرض مى‏شود:

1 ـ همه مراحل تكامل انسان، برنامه دقيق مى‏خواهد و آن برنامه را فقط خداوند مى‏داند و آن را به وسيله پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله و اهل بيت او و آنها هم از طريق علما بيان كرده‏اند، صوفيه در اين گردونه هيچ سمتى ندارند. امام زمان عليه‏السلام هم فرموده: پس از غيبت به فقها رجوع كنيد.

2 ـ عشريه در اصطلاح روايات به زكات گفته مى‏شود، آن هم بايد به حاكم شرع اسلامى (مجتهد جامع الشرايط) داده شود. و به هر حال از خمس هم كفايت نمى‏كند.

صوفيه اشكالات زيادى دارند كه يكى از مهمترين آنها ايجاد تفرقه و انشعاب در ميان مسلمين است، از قطب دستور مى‏گيرند با اينكه بايد از مرجع تقليد دستور بگيرند. امر به معروف و نهى از منكر ندارند و احيانا منكر اين فريضه الهى هستند، اوراد و كارهايى به عنوان دين انجام مى‏دهند كه بدعت است.

3 ـ منظور مرحوم امام خمينى از لفظ صوفى و درويش معناى واقعى كلمه است نه گروه خاص. منظور كسى است كه از دنيا دست كشيده نه آنكه گروهى را به دور خود جمع مى‏كند و عشريه مى‏گيرد و دم و دستگاهى براى خود درست كرده است.

سؤال 87: حضرت آيت اللّه‏... سلام عليكم

1. حكم خودزنى در عزادارى چيست؟ حيثيت و فلسفه اين نوع عزادارى چيست؟

جواب: عزادارى فلسفه نمى‏خواهد، فقط سوزش دل مى‏خواهد.

2. چرا به مريدان اميرالمؤمنين عليه‏السلام درويش مى‏گويند و آيا دراويش مورد تاييد ائمه اطهار مى‏باشند؟

جواب: اين نام براى حضرت امير عليه‏السلام توهين است، پس از امام زمان عليه‏السلام فقط بايد از مرجع تقليد اطاعت كنيد و هيچ فرقه ديگرى رسميت ندارد، براى رسيدن به معنويات بيشتر هم از كتب ادعيه مورد تاييد استفاده كنيد.

3. آيا شركت در مجالس مدح و سرور ائمه اطهار كه توسط دراويش برگزار مى‏گردد جايز است؟ و حكم بردن شيرينى و شربت براى اين محافل چيست؟

جواب: چون اينها فرقه‏اى مقابل سائر مردم هستند نبايد آنها را ترويج نمود و شركت در محافل آنها ترويج آنهاست.

4. آيا على‏اللهى‏ها محكوم به نجاست هستند؟ و معاشرت با آنها چه حكمى دارد؟

جواب: اگر واقعا آنحضرت را خدا بدانند كافرند و نجس، ليكن اگر صرف علاقه زياد است و فقط اسم على اللهى به آنها گفته مى‏شود مسلمان هستند.

5. چرا بهائيت را نجس مى‏دانيم، و فرق بين ما و آنها به غير از ظهور و عدم ظهور امام زمان عليه‏السلام چيست؟

جواب: بهائيت، خاتميت پيامبر را قبول ندارند، و در حقيقت خود را از امت پيامبراكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله نمى‏دانند.

6. عده‏اى در شهر ما زندگى مى‏نمايند كه از مقلدين مرحوم آيت الله ميرزا محمد صادق مجتهدى تبريزى هستند كه تمام پرچمها و حكومتها را به غير از حكومت امام زمان(ع) باطل و استفاده و برق و آب، مدرسه و... را حرام مى‏دانند آيا واقعا مرحوم آيت الله تبريزى چنين فتوايى دارند و به چه علت؟ و حكم معاشرت با آنها چيست؟

جواب: معاشرت اشكالى ندارد، آنها هم از نيكان هستند، اين عقيده را دارند، صرف اين معنى جرم نيست.

سؤال 88: حضور مبارك حضرت... سلام عليكم

با عرض سلام و ارادت استدعا دارم بفرماييد تفكر زير در مذهب حقه تشيع جايگاهى دارد؟

جنيد بغدادى از طرف حضرت قائم امام دوازدهم مأمور اخذ بيعت معنوى بود و در زمان غيبت اجازه داشت جانشين هم تعيين كند و جانشين طريقتى هم تعيين كرد و او ابوعلى رودبارى بود. ارادتمند ـ مهدى...

جواب: مطلب مزبور به هيچ وجه صحت ندارد. اينگونه شايعات از طرف صوفيه بدون هيچگونه مدرك معتبرى انجام مى‏شود. امام زمان عليه‏السلام همانند اجداد بزرگوارشان بخصوص امام صادق عليه‏السلام و نيز شخص پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله ، فقهاء اسلام را جانشين خود معرفى كرده‏اند.

سؤال 89: پيشگاه مبارك... سلام عليكم

مستدعى است حكم فرقه بهائيه را از نظر شرع انور در جهت ازدواج با مسلمانان ـ زن دادن و زن گرفتن ـ و همچنين در جهت طهارت و نجاست و خصوصا وارد شدن آنها به حمام‏هاى عمومى مسلمانان روشن فرمائيد.

جواب: اين طايفه ضاله كافر و نجس هستند و ازدواج با آنها جايز نيست و به حمام مسلمين نبايد وارد شوند. اين حكم قطعى اسلامى است، استاد ما مرحوم امام (ره) نيز در چهل و شش سال پيش همين مطلب را نوشتند كه نزد من موجود است.

سؤال 90: آيا خواندن دعاى « اللهم كن لوليك الحجة بن الحسن » و زيارت « آل ياسين » در هر زمان و مكان به قصد ورود يا رجاء مستحب است يا خير؟

جواب: در كتاب كافى شريف دعاء اللهم كن لوليك الخ را دعاء صالحين يا صادقين خوانده و آن را سيره آنها دانسته، ليكن از شخص امام معصوم نقل نشده بنابراين نيت رجاء كند. و همين طور در زيارت آل ياسين به قصد رجاء بخواند گرچه ظاهر عبارات خود مؤيد صدور از معصوم است.

سؤال 91: نظرتان راجع به دعاى « ناد على » چيست؟ آيا معتبر است يا خير؟

جواب: سنديت روشنى ندارد، البته مرحوم مجلسى در بحار ج 20 ص 73 از شارح ديوان منسوب به حضرت امير عليه‏السلام نقل مى‏كند كه در روز جنگ احد ندائى آسمانى شد كه: ناد عليا الخ و در كتاب مستدرك الوسائل ج 15 ص 483 آمده كه: به خط شهيد اول ديدم كه اين ذكر براى پيدا شدن گمشده و فرارى مفيد مى‏باشد: ناد عليا... ليكن هر دو جمله بحار و مستدرك به طور مرسل نقل شد و سند ندارد.

سؤال 92: حضرت آيت اللّه‏... از شما خواهش مى‏كنم (براى اين پسر جوان) دعاى مخصوص براى اين پسر جوان به اسم ايجاز مهدى بكنيد. اين شخص از ولادتش عيبى در مغزش مى‏باشد لطفا به من هم يك نصيحت يا دعا در مورد اين موضوع بفرمائيد. ما در انتظار هستيم براى اجابت از طرف شما همانطور كه فكر مى‏كنم شما... . كامران...

جواب: انشاءاللّه‏ درموقع حساس دعا خواهم كرد، شما در وقت مناسب با حال باطنى خود، ابتدا زيارت عاشوراى كامل بخوانيد و سپس نوار روضه با حالى را گوش كنيد و در همان حالت توسل، از تربت حضرت سيدالشهدا عليه‏السلام همراه با آب زمزم يا فرات و اگر نشد با هر آب نظيف، مختصرى استفاده كنيد.

سؤال 93: حركت دادن انگشت سبّابه دست راست هنگام خواندن اين فراز (يا ذالجلال والاكرام يا ذالنعماء و الجود...) از دعاى ماه رجب به چه منظور است؟ (حكمت اين كار چيست؟)

جواب: دليل روائى دارد و نكته‏اش خضوعى است كه در حالت مزبور كه تبصبص ناميده ميشود، مى‏باشد.

اهل بيت

سؤال 94: بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم (اللهم صل على فاطمة و ابيها و بعلها و بنيها)

محضر مبارك حضرت... با عنايت به جانفشانيهايى كه حضرت فاطمه زهرا عليهماالسلام در راه حفظ و اعتلاى اسلام ناب محمدى صلى‏الله‏عليه‏و‏آله داشته و روايات متعددى كه مبنى بر عصمت و طهارت آن حضرت بوده و حجت بودن اعمال و افعال و اقوال ايشان را تأييد مى‏نمايد از يكطرف، و بيدارى و رويكرد مسلمانان جهان به جايگاه بلند آن بانو در شرايط كنونى از طرف ديگر، آيا مى‏توان تيمّنا شهادت بر عصمت آن حضرت را بعد از شهادت به ولايت اميرالمؤمنين على عليه‏السلام در اذان و اقامه « لإحقاق حقّها و لإحياء امرها » ادا نمود يا خير؟الاقل محسن...

جواب: عبادات توفيقى هستند و بايد طبق دستور شرع انجام شود، به ذوق و احساس ما مربوط نيست، درباره حضرت امير، روايتى داريم بعلاوه برخى جهات فقهى ديگر (در كتاب المعلقات على العروة توضيح داده‏ام). كه آنجهات در حضرت زهرا نيست. بعلاوه شهادت در مورد حضرت زهرا(ع) را چطور مى‏گوئيد: اگر شهادت بولايت بدهيد « ولى اللّه‏ » كه حضرت ولايت بمعناى امامت ندارد اگر ولايت باطنى و تصرف در امور عالم منظور باشد، غير آنحضرت هم دارند، البته به درجات كمتر. بهرحال عبادات توفيقى بوده تابع دستور شرع باشيد.

سؤال 95: بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم حضرت آيت اللّه‏... سلام عليكم

با عنايات به تاكيد و بحث زيارت قبور ائمه اطهار و علماى اسلام، صلحا، شهدا، فضلا و دانشمندان و به طور كل قبور مومنين و مومنات؛

1 ـ آيا حتما لازم است كه براى قرائت فاتحه، سوره‏هاى قرآن مجيد و زيارات و ادعيه مربوطه و خيرات كردن بر سر قبور حاضر شد؟

2 ـ آيا انجام اعمال زيارت قبور از راه دور اشكالى دارد؟

3 ـ با توجه به اينكه افراد در شهرستان‏هاى گوناگون و برخى در خارج كشور به سر مى‏برند؛ در صورتى كه محيطى مجازى از طريق اينترنت با فراهم‏سازى امكان نيل به زيارت از راه دور ايجاد شود؛ كه افراد با مشاهده قبور، احساس نزديكى و حضور درونى كرده و به قرائت فاتحه و ادعيه پرداخته و ثواب آن را هديه به اموات كنند، ارائه اين محيط از نظر شرعى اشكال دارد يا خير؟ نظر حضرتعالى در اين خصوص چيست؟

جواب: 1 ـ ظاهر روايات ما ارجحيت حضور است، چنانكه پيامبر (ص) هم احيانا حاضر مى‏شدند، در زيارت مشاهد مشرّفه كه صريح روايات و ادله ما مى‏باشد. البته ازراه دور هم بالاخره اجر و ثواب دارد.

2 ـ اشكالى ندارد، ليكن حضور ارجح مى‏باشد.

3 ـ بعيد نيست كه اينهم نوعى حضور بحساب آيد. ارائه آن محيط كه مسلما جائز است، سخن در اينستكه آيا ثواب حضور مكانى را دارد؟ ظاهر ادله حضور مكانى است، ليكن آنهم يك درجه حضور حساب مى‏شود، البته در مشاهد مشرفه كه از جهت تعظيم شعائر الهى اجر زيادى دارد آن اجر زياد مربوط بحضور مكانى است.

سؤال 96: « فاسئلوا اله الذكر إن كنتم لا تعلمون » سلام عليكم

خواهشمند است به سؤالات دينى و شرعى حقير پاسخ دهيد:

آيا كف زن در ميلاد ائمه اطهار عليهم السلام مانند سينه زنى در شهادت آن بزرگواران صلوات اللّه‏ عليهم اجمعين ثواب دارد؟

جواب: اگر به آهنگ رقص نباشد اشكالى ندارد و چون بعنوان فرح و خوشحالى براى خوشحالى اهلبيت مى‏باشد ثواب هم دارد.

سؤال 97: فرق بين امامت و نبوت و رسالت با توجه به آيه شريفه « و اذابتلى ابراهيم ربّه بِكَلماتٍ فأتَّمُهنَّ قال انّى جاءلك للناس اماما قال و من ذريتى قال لا ينال عهدى الظالمين » چيست؟

جواب: نبوت با خبر بودن از طريق وحى، نسبت به عالم تكوين و تشريع يعنى قوانين كمال مى‏باشد. رسالت ابلاغ آن مطالب و قوانين به مردم مى‏باشد. امامت رهبرى جامعه براى پيشرفت در مسير كمال مى‏باشد.

ابراهيم خليل نبى بود و رسول هم بود ليكن امام و رهبر نبود تا امتحان شد و امتحانات مختلف از جمله تسليم محض بودن در برابر خواست خداوند، كه بويژه در مسئله آمادگى براى قربان كردن فرزند دلبند خويش تحقق يافت. و از جمله احترام نسبت به پيامبر خاتم و اهلبيت آنحضرت و تسليم شدن در برابر مصائب آنها سيما مصيبت حضرت امام حسين عليه‏السلام كه همگى فرزندان ابراهيم مى‏باشد. و فداى بزرگى كه در قرآن در برابر عدم تحقق قربان شدن اسمعيل ذكر شده است همان قربان شدن امام حسين عليه‏السلام مى‏باشد.

سؤال 98: عيد الزّهراء چه روزى است؟ و آيا كف زدن و شادى كردن در اين روز وارد شده است؟

جواب: طبق روايتى كه در بحار نقل شده است همان شب نهم ربيع است و شادى در آن مستحب است. هر چند اين روايت سند كاملى ندارد، ليكن احتمال صحت دارد. و به هر حال در آن شب چون شب اول امامت حضرت ولى عصر است و او منتقم ظلمهاى بر حضرت زهرا و فرزندان اوست از آن جهت هم عيد الزّهرا حساب مى‏شود.

سؤال 99: محضر مبارك حضرت ... سلام عليكم

اميدوارم كه خداوند متعال به حضرتعالى طول عمر عنايت بفرمايد با توجه به دستورات دين مبين اسلام در مورد رجوع مسلمين در مسائل اسلامى به علماى دين مانند آيه شريفه «فسئلوا اهل الذكر...» و حديث شريف و «اما الحوادث الواقعه...» از آن محضر مبارك استدعا دارم در صورت امكان جواب به سؤالات ذيل كه مدتى باعث مشغوليت ذهنى بنده و دوستانم مى‏باشد و نيز عنايت بفرمائيد فرمايشات خود را همراه با آدرس مستندات جهت نماندن ابهامى دوباره ذكر بفرماييد. قبلاً از حسن مساعدت و لطف حضرت‏عالى كمال تشكر و امتنان را مى‏نمايم.

1 ـ آيا ائمه عليهم السلام اتفاقات و مسائل شخصى كه براى كليه افراد بشر در گذشته، حال و آينده در عالم رخ مى‏دهد اطلاع دارند و يا به عبارتى ائمه عليهم السلام احاطه علمى دارند يا نه؟ مثال: آيا ائمه عليهم السلام در حال حاضر همه رفتارها و گفتارهاى انسان‏ها را در يك زمان اطلاع دارند.

جواب: همه اينها را اگر بخواهند بدانند مى‏دانند، اعمال و رفتار انسان‏ها را آنچه كه دخالت در ولايت و پيشوائيشان دارد حتما مى‏دانند.

2 ـ آيا اهل بيت عليم السلام علم به غيب دارند در صورت مثبت بودن منظور از غيب چيست؟

جواب: غيب هر امر نامحسوس است، و ائمه اگر بخواهند علم به شهود و غيب دارند، و برخى امور كه دخالت در رهبرى دارد حتما مى‏دانند.

3 ـ چه اندازه اعتقاد داشتن به علم اهل بيت عليهم السلام از ضروريات مذهب مى‏باشد؟

جواب: اعتقاد به علم آنها گرچه مسلما جزء اعتقادات اصيل شيعه است ليكن اگر كسى نداند بصرف آن سنى نمى‏شود.

4 ـ آيا اهل بيت به علوم تجربى و عقلى مانند رياضيات، شيمى، فيزيك، پزشكى و كامپيوتر و... كه مربوط به هدايت بشر نيست آگاهى دارند و يا اينكه دانستن اين علوم از لوازم رسالت است؟

جواب: به علوم تجربى و عقلى هم مثل ديگر امور، اگر بخواهند بدانند حتما مى‏دانند.

5 ـ آيا مثال علم اهل بيت عليهم السلام مانند نعمت ديدن در انسان‏هاست كه به صورت افاضى اختيارى است (افاضه از اين جهت كه از طرف خداوند اعطاء شده است و اختيارى از اين جهت كه هر موقع شخص اراده كند مى‏تواند هر شى‏ء را ببيند و براى ديدن هر شى‏ء احتياج به اجازه‏اى مجدد نيست) يا اينكه مثال علم اهل بيت مثال وحى است كه در ضمن اينكه افاضى است ولى اختيار و اراده شخص وحى گيرنده در آن هيچ دخالتى ندارد و نزول وحى به اختيار و صلاحديد وحى فرستنده است و اختيار و اراده شخص وحى گيرنده در آن هيچ تأثير و دخالتى ندارد؟

جواب: ارادى است، و آنچه كه در رهبرى دخالت حتمى دارد وحيانى است. يعنى آنچه كه علم به آن براى رهبرى لازم است مثل علم به رفتار انسان‏هايى كه مى‏تواند آنها را رهبرى كند، و از نظر قرآن، مطلق انسان‏ها و علم به تحولات تاريخ بشر كه اين هم در رهبرى دخالت دارد. به هر حال صريح قرآن است كه: «اعملوا فسيرى اللّه‏ عملكم و رسوله و المؤمنون». توبه آيه 105

احاديث

سؤال 100: بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم محضر مبارك حضرت... با سلام

لطفا به اين سؤال جوابى مرقوم بفرماييد:

مقلد شما هستم، در مسير مطالعات مذهبى به اين ادعا برخورد كرده‏ام كه حديثى داريم بنام حديث خرقه كه على عليه‏السلام بر حسن بصرى و امام باقر بر ابراهيم ادهم و امام رضا عليه‏السلام بر معروف، خرقه پوشانده‏اند و به نامبردگان اجازه ارشاد داده‏اند آيا اين صحت دارد؟دستبوس حاج محسن...

جواب: اين مطلب بهيچوجه واقعيت ندارد، امام على عليه‏السلام آنچه كه براى كمال بشرى مفيد است به امام دوم امام حسن مجتبى عليه‏السلام داده كه دشمن تحريف كرده و حسن بصرى كه ارادت درستى به آل پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله نداشته را بجاى حسن مجتبى نشانده‏اند، امام باقر هم به امام صادق، امام هشتم هم به امام نهم. مواظب باشيد اغفال افكار فاسد نشويد. و بالاخره امام دوازدهم هم فرموده‏اند به فقها رجوع كنيد. براى كمال انسانيت به رساله مرجع تقليد، و به ادعيه و مستحبات وارده از اهلبيت كه مورد تاييد فقها مى‏باشد مثل كتاب مفاتيح محدث قمى رجوع كنيد.

سؤال 101: با سلام خدمت شما. مى‏خواستم نظر معظم له را در رابطه با اعتبار حديث كساء معروف در مفاتيح الجنان بدانم. البته در اصل ماجراى كسا شيعه و سنى متفق و موافق هستند. ولى سوال بنده در رابطه حديث كساء مشهور در بين ما شيعيان هست.

جواب: اصل حديث كساء مسلم است، ليكن خصوص اين روايت قطعى نيست، اما برخى خصوصيات اين روايت هم مسلم است مثل اينكه: همه آسمانها و زمين را براى اينها خلق كردم، زيرا هدف از خلقت هر چه كه بوده بطور كامل فقط در اين 14 معصوم تحقق يافته است. و در ديگران فقط تا حدودى محقق شده است.

سؤال 102: حضرت... در كتاب كشكول خويش ص 30 الى 40 در رابطه با حديث صحيح بخارى در مورد عمر كه بيان كرده كه كلام پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله را روايت كرده و گفته: ان الرجل... گفته‏اند اين حديث صحت ندارد. بفرمائيد آيا اين نظر مورد تأييد حضرتعالى مى‏باشد يا خير، در ثانى فرد مذكور در روز قيامت آيا از جانب پيامبر مؤاخذه مى‏شود يا خير؟

جواب: آن حرف باطلى است، ليكن گوينده (نويسنده كتاب) توبه كرده است. مسلما عمر آن حرف را زده است. در كتابهاى حديثى شيعه و سنّى اين مطلب آمده است و راه اثبات قضايا، تاريخ مى‏باشد. آنها كارهاى زشت زيادى داشته‏اند! اينهم يكى از آن كارها.!

سؤال 103: عتبه بوسى آستان ائمه اطهار صلوات اللّه‏ عليهم اجمعين خم شدن و بوسيدن چه صورت دارد شنيده‏ايم مرحوم آقاى بروجردى رضوان اللّه‏ عليه جائز نمى‏دانسته‏اند. التماس دعا ـ ادام اللّه‏ ظلكم الشريف

جواب: سجده براى غير خدا جائز نيست. سجده هم يعنى سر و پيشانى به زمين نهادن در برابر كسى. ليكن صرف بوسيدن اشكال ندارد. احتمالاً نظر آن مرحوم براى اين بوده كه دشمن شيعه، رمى به شرك نكند.

احكام گذاردن ريش

سؤال 104: حضرت مستطاب... متمنى است نظر مبارك خودتان را در موضوع احكام ريش كه ذيلاً بعرض مى‏رسد براى اطلاع مؤمنين و مقلدين حضرت عالى مرقوم فرماييد از خداى منان توفيق و طول عمر حضرت عالى را خواستارم.

1 ـ تراشيدن ريش چه حكمى دارد؟

جواب: بنظر اينجانب حرام است.

2 ـ ماشين كردن ريش كه از ته مى‏تراشد چگونه است؟

جواب: جائز نيست.

3 ـ ماليدن پُماد براى ازاله ريش چه حكمى دارد؟

جواب: جائز نيست.

4 ـ عمل جراحى پلاستيك براى از بين بردن ريش براى هميشه چگونه است؟

جواب: اگر جلوى بيرون آمدن ريش را بگيرد اشكالى ندارد گرچه ترك اينكار بهتر است.

5 ـ تيغ زدن بر گردن و گونه صورت آيا حرام است؟

جواب: اشكالى ندارد.

6 ـ دادن اجرت براى تراشيدن ريش چگونه است.

جواب: جائز نيست.

7 ـ دست‏مزد گرفتن براى ريش‏تراشى چه حكمى دارد؟

جواب: جائز نيست.

8 ـ خريد و فروش آلات ريش‏تراشى چه صورتى دارد؟

جواب: اگر فائده آن منحصر در تراش باشد جائز نيست ليكن ظاهرا فائده منحصر نيست.

9 ـ اطلاق ريش (از جهت بلندى و كوتاهى) چقدر مى‏باشد؟

جواب: بطوريكه در مواجهه و برخورد حضورى صدق دانستن ريش مى‏كند و گفته مى‏شود كه فلانى ريش دارد همانقدر كافى است.

10 ـ خضاب (رنگ كردن) ريش آيا مستحب است؟

جواب: آرى استحباب دارد.

11 ـ با توجه به روايت المقنع: « اذا حلق رجل لحية رجل فان لم تنبت فعليه دية كاملة و ان نبتت فعليه ثلث الديه » ديه تراشيدن ريش چقدر است؟

جواب: قيمت ديه كامله انسان و همينطور ثلث ديه بحسب زمانهاى مختلف فرق مى‏كند كه دادگاهها براساس قيمت طلا و سائر اجناس معيّنه در شرع، براى ديات در هر سال معين مى‏كنند و وقتى همان قيمت تعيين شد از طرف دادگاه مورد پذيرش طرفين دعوا باشد ميزان همان مقدار پول مى‏باشد، هر چند فاصله زمانى پيدا شود، يعنى زمان جرم با زمان اداء ديه.

12 ـ اگر فاعل، ريش خود را بتراشد ديه را به چه شخصى بايد بدهد؟

جواب: ديه در تراش ريش ديگران بعنوان مثله كردن و آزار است نه در مورد عمل خود شخص و يا آرايشگر كه با رضايت خود فرد انجام مى‏دهد.

گذاردن ريش واجب است يا مستحب؟ و آيا بلند نمودن شارب، كراهت دارد؟ و نيز مانع صحّت وضوء است؟

جواب: واجب است باين معنى كه تراشيدن ريش يا مانند تراش حرام است. شارب مكروه ولى مانع وضو نيست.

غيبت و تهمت

سؤال 105: محضر مبارك حضرت... سلام عليكم

شخصى گفته است هر كس غيبت مرا بكند من راضى هستم، آيا غيبتش جايز است؟

جواب: جائز نيست.

سؤال 106: اگر در مورد استادى نظرخواهى شود، مثلاً گفته شود: كيفيت تدريس ايشان چگونه است؟ حكم جوابى كه درباره استاد داده مى‏شود ـ با فرض منفى بودن جواب ـ چيست؟ و آيا غيبت محسوب مى‏شود؟

جواب: در مقام مشورت اشكال ندارد. در غير مقام مشورت بهتر است باين صورت گفته شود كه: زيد مثلاً بهتر از اوست.

سؤال 107: محضر مبارك حضرت...

1 ـ اگر شخصى به طريق توريه در مورد شخص ديگرى چيزى بگويد مثلا بگويد فلانى چشمش ناپاك است و منظور او اين باشد كه در چشم او خار رفته ولى شنونده گمان كند كه منظور او اين بود كه به نامحرم نگاه مى‏كند و به همين عليت چشمش ناپاك است آيا اين تهمت محسوب مى‏شود؟

جواب: آرى تهمت است.

2 ـ تهمت چگونه بخشيده مى‏شود؟

جواب: بايد از طرف، حلاليت بگيريد و اگر با گفتن او مشكل مهمترى پيدا مى‏شود براى او استغفار كنيد و به مخاطب تهمت خود، توضيح دهيد كه منظورتان اين نبوده و نيز توبه كنيد.

سؤال 108: بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم السلام عليكم و رحمة اللّه‏ و بركاته

السؤال: هل النبي محمد قطب عالم الامكان، ام كل معصوم؟ و كيف يكون النبي هو قطب عالم الامكان و هو مازال يسير بسبب دعائنا و صلواتنا في قوس الصعود؟ مع جزيل الشكر

الجواب: هو قطب بمعنى انه المحور و مدار فيوضات الربّ و هذا مقتضى القواعد الفلسفيه كقاعدة عدم صدور الواحد من الكثير و متفرعاتة. و قاعدة السنخية بين العلة و المعلول. و كذا مقتضى الادلة النقلية، و النبى و الائمة عليهم‏السلام و صلوا الى نهاية الكمال، و ادعيتنا و صلاتنا عليهم لا يزيد فى ذواتهم بل تشريف و احترام ظاهرى. ثم على فرض الصعود فى الذات ايضا لا يعارض ما ذكرنا.

السؤال 109: ما هو رد سماحتكم على هذه الكلمة و ما تقولون في الروح؟

الجواب: الروح وجود مجرد عقلانى و من ادلّه تجرده تجرد مظروفه‏اى العلم حتى الخيالى. و تدبير الروح للبدن يسمى بالنفس، و ليس الروح داخلاً فى البدن فان ذلك يوجب كونه ماديا حالاّ. لكن تجرد النفس ليس كاملاً فهى تستكمل بالتدريج فى الدنيا و على رأينا بعد الموت ايضا. ذكرنا ذلك فى ابحاثنا فى الحركة الجوهرية. و لذلك يصح ان يقال: بتعبير فلسفى: الروح مجرد لكن له قابلة للكمال، و مادّى اى له مادة قابلة و ليست مجردة بالتمام.

السؤال 110: هل ان ( وحدة الفعل تدل على وحدة الفاعل ) و هذا كما هو واضح عندكم برهان قديم إستدل به اكابر الفلاسفة على ثبوت الخالق و وحدته و صفاته العليا فهل يصح الاعتقاد على هذا البرهان و ما يشير إليه دليل النظام عموما فى ضلّ الاعتقاد بان يكون الخالق. أ ـ لابدان يكون غير مادي ب ـ علمه و قدرته لا متناهيان، و ذلك منادون ان استعين في سبيل اثبات هذه الصفات بدليل ـ الامكان و الحدوث ـ نرجوا التوضيح.

العراق ـ الطائى ـ 22 صفر 1425

الجواب: قانون « الواحد لا يصدر منه الاّ الواحد و لا يصدر من الواحد الاّ الواحد » مبرهن عليه فى الفلسفه و ورد فى الروايات كما ورد فى توحيد الصدوق عن المعصوم ع: « اليس ينبغى لك ان تعلم ان الواحد لا يقال له اكثر من فعل » و ايضا بديهى من باب لزوم السّنخية بين العلة والمعلول. فاذا كان البارى تعالى واحدا فمعلوله ايضا واحد و هو الوجود الامكانى المنبسط الاطلاقى، كما فى القران:... و ما كان عطاء ربك محظورا » الى الصادر عنه تعالى ليس متناهيا محدودا.

سؤال 111: الى حضرت مولانا المرجع... لدينا عدة مسائل

الاولى عن خطبة الامام علىٍ ( ع ) يقول فيها للّه‏ درّ فلانٍ فلقد قوّم الأود و داوى العَمَدَ و اتمّ السُنّة و خَلّفَ الفتنة »

يذكر منها ابن ابى الحديد ان الامام عليا ( ع ) يمدح عمر بن الخطاب، و كيف الامام ( ع ) يمدح عمر الذى غصب الخلافة و ابدع بدعا كثيرة فى الاسلام و هذه الخطبة موجودة ايضا فى كتاب نهج‏البلاغة لصبح الصالح ص 350 رقم الخطبة 228 ـ و شرح بن ابى الحديد طبع ايران جزء الثاني عشر ص 3 صفحة ثلاث ماذا تقولون عنها

جواب: اشتبه الامر على ابن ابى الحديد حتما و على استاده السيد فخار بن معدّ الموسوى، كيف يمكن مدح الامام ع لعمر باقامة السنة و المضىّ نقىّ الثوب، مع ما فعل بعلى ع و فاطمه ع، و ما ابدع فى الاسلام من منع متعة الحج و النساء، و تغيير الاذان، و منع صلوة التراويح فرادى، و غير ذلك كثيرا ـ راجع النص و الاجتهاد للسيد شرف الدين و غيره ـ بل الظاهر كما قال القطب الراوندى و صرّح به الصبح الصالح ان المراد بعض اصحابه ع، مالك الاشتر او غيره. ثم دقّق النظر فى الخطبة الشقشقية، و ما قال عليه السلام عند دفن فاطمه ع. تعرف بغضه ع لعمر و ابى بكر، و العجيب من اكثر اهل السنة حيث اهملوا النقل و لا ينظرون الى تحليل التاريخ و غصب حقه ع المصرّح فى كلام النبى ص بل و فى كلامه تعالى و تقدس فى القرآن ان دقق النظر.

االسؤال 112 ـ اذا كان الشخص يعلم انه اذا تكلم بالمعروف يهان بعدة اهانات و كلامه لا يؤثر هل يسقط عنه‏ام لا؟

الجواب: يسقط عنه.

سؤال 113: بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم المرجع العطوف و الأب الرئوف سماحة آية اللّه‏ العظمى...

السلام عليكم و رحمة اللّه‏ و بركاته

اما بعد فكانت لدينا بعض من الأسئله التى تدور فى الأذهان فأذا تفضّلتم بالأجابه عليها و لكم جزيل الشكر.

1) الكتاب الذى اوصى به النبى ( ص ) اذا كان بمقدار من الأهميَّة فلما ذا لم يكتبه النبى ( ص )؟

الجواب: كتابته ص عند ذلك يوجب اختلافا اعظم فى الامة، و هو تشكيك المخالفين فى اكثر كلماته ص و البحث فى حجية قوله فى حال المرض. نعوذ باللّه‏ من هفوات القلوب المرضى.

2) هل العداله شرط فى امام الجماعه؟

جواب: نعم هى شرط على الاظهر.

3) هل يجوز للأنسان ان يقلد وعدّة مراجع؟

الجواب: التبعيض فى التقليد جائز اذا كان المراجع متساويين.

4) هل شاهزنان هى ام الأمام السجاد ( ع ) ام لا؟

الجواب: هكذا نقل فى كتب التواريخ و مع ذلك ليس اعتقاد ذلك لازما فى الدين.

5) هل السيدة فاطمة الزهراء ( س ) لها الولايه و كل اعمالها حجه؟

الجواب: لها الولاية التكوينيّة و حيث انها معصومة عن كل ذنب فاعما لها اسوة: و لكن مقام الامامة و كذا النبوة خاص بالرجال.

6) هل الأمام صاحب الأمر ( عج ) متزوّج ام لا؟ واللّه‏ المستعان خادم علوم اهل البيت ( عليهم )الحقير الفانى عبد الشهيد...

الجواب: نعم هو متزوج فانه تابع سنة جدّه. لكن لا يلزم كون المرئة عارفة بان زوجها هو الامام عليه السلام.

سؤال 114: بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم سماحة آية اللّه‏ العظمى...

س / هل يجب الدفاع عن المدن العراقيه قبل الأمر يكان؟

الجواب: الدفاع واجب بلا ريب و يجب انتخاب الاحسن و الاحزم و الأنفع من الدفاع بالسلاح، او الطرق السياسية. و يختلف ذلك بحسب الظروف.

س / هل يعد من يسقط فى هذه الحروب الدفاعية شهيدا أم لا؟

الجواب: بلا شك هو شهيد و مأجور بالاجر الكريم.

س / ما هو رأى سماحة الشيخ بالأستفتاء القائل أفضليه الشهداء فى العراق على شهداء واقعه الطف؟ عقيل زرين الحسنى ـ النجف الأشرف

الجواب: للافضلية جهات عديدة من اخلاص النيّة، و اهمية الموقف، و شخصيّة الرئيس المحور، و اثار ترك الدفاع، و غير ذلك، و لا ريب فى افضليّة هولاء الشهداء من جهة الاعتقاد بالحقيقة مع عدم رؤية المعصوم. لكن من جهة لحاظ مجموع الجهات لايقاس بوقعة الطف وقعة، و لا بشهداء الطّف شهداء!! بل الشهادة تحت رأية المعصوم مطلقا و لو فى غير الطّف، الواقعة لحفظ المعصوم و موقفه، افضل، و ما ورد من القياس بعمار مربوط ببعض الجهات.

سؤال 115: حضرت... نستدعى من جنابكم بمناسبة تخريب حرم الامامين اصدار بيان و لو فى اسطر. جمع من العراقيين من فضلاء النجف الاشرف ساكنى قم

بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم

انا للّه‏ و انا اليه راجعون. نشكو الى اللّه‏ تعالى هذه المصيبة المفجعة و هى تخريب حرم العسكريين عليهماالسلام فنتقدم بالعزاء الى سيدنا و مولانا صاحب العصر و الزمان(عج) ونوابه الاعزاء. و جميع شيعة أهل‏البيت عليه‏السلام فى مشارق الارض و مغاربها لا سيما شيعة العراق الأعزاء.

و يجب الألتفات الى عدد من النقاط:

1 ـ لا ريب أن هدف الكفرة و الفسفة من هذا العمل الأثم هو ايجاد التفرقة بين أهل الاسلام. فلا بد من الاتحاد بين أهل الاسلام و عدم الفرقة.

2 ـ أن أهل بيت النبوة عليه‏السلام باقون ما بقى الدهر. و كل عمل من مخالفيهم يريدون أطفاء نورهم يؤدى هذا العمل الى وجاهتم و عزتهم اكثر. فيا أحباء أهل البيت عليه‏السلام أعلموا أن مستقبل العالم كله تحت ولاية أهل‏البيت عليه‏السلام و ذلك عندما يملك الحجة بن الحسن العسكرى عليه‏السلام المشرق و المغرب و يرفع راية الاسلام خفاقتا على ربوع الارض.

3 ـ لا بد أن يتولى رعاية ضريح العسكريين عليهماالسلام و خدمة الزوار أناس من أتباع أهل البيت عليه‏السلام و هذا امر مهم جدا و ضرورى. كما يتولى رعاية اضرحة أهل السنة أناس من أهل السنة.

4 ـ ادارة الأمور فى زمان غيبة الامام المعصوم عليه‏السلام بيد المراجع العظام فاللازم على جميع أخواننا المؤمنين، الالتزام بأوامر المراجع العظام و الطاعة لهم.

5 ـ يجب القيام بمظاهرات سلمية و اقامة مراسم العزاء فى كل أرجاء ارض العراق. و فى الختام نرفع ايدينا بالدعاء للّه‏ عزوجل أن يدفع كل سوء عن أخواننا فى العراق. و ينصرهم على اعداء الدين و المذهب و يوحد صفوفهم انه على كل شى‏ء قدير. و السلام علكيم و رحمة اللّه‏ و بركاته.

سؤال 116: محضر آية اللّه‏... نستدعى منكم اصرار بيان بمناسبة الحادثة المفجعة فى كاظمين.

جمع من طلاب النجف، المقيمين فى قم

الجواب:

الحوادث المفجعة فى عراق سيما الاخيرة فى الكاظمين يفزع و يفجّع قلب اىّ مؤمن و مسلم، بل اىّ انسان فى اقطار العالم. لا نشك ان مسببى هذه الوقائع ليسوا من اهل السنة كما ليسوا من الشيعة بديهة، بل و يبعد ذلك من الوهابية العنيدة، هؤلاء بلاريب عملة المشركين و الكفار و ايدى الاستعمار و يهدفون اتحاد المسلمين و غارة اموال الناس و تركيز المستضعفين فى استضعافهم. و اللازم على المؤمنين و المسلمين، الاجتماع حول المرجعية الدينيّة و اطاعة الامر فانها حبل اللّه‏ المتين فى زمن غيبة الامام المعصوم. كما ان اللازم على الناس طرّا تكميل علمهم، بشرائط الزمان و افكار المستعمرين و اعمالهم، فقد مضى على العراق مصائب كثيرة و سيما على علماء الدين فصبروا حفظا للاسلام فهل ترون مشابها لما وقع على السيد الاصفهانى حين قتلوا ابنه فى صفوف صلوته الجامعة فلم يلتفت و شرع فى الصلوة الثانية و عفا، و كما صبر المولى علىّ عليه‏السلام على ذهاب حقه و الزهرا عليهاالسلام على غصب فدك، كل ذلك حفظا للاسلام و حقنا على دماء المسلمين و نحن نعزّى صاحب الولاية الكبرى، الحجة الثانى عشر عليه‏السلام و علماء الدين و المؤمنين و سيما اولياء الدماء المسفوكات الاخيرة، و نسئلهم المقاومة ضد الاعداء، و الدعاء والتبتّل الى اللّه‏ تبارك و تعالى، لانفراج الهموم عن الامة الاسلامية، و هداية هذه الفرقة الجهولة العميلة المشركة، و نجاتهم من طريق جهنم، و خدمة اعداء الاسلام، لاهداف حقيرة مادية، و متاع قليل، ثم العذاب الشديد، و هم من بعد غلبهم سيغلبون أليس الصبح بقريب.

و فى الختام اودّ ان اقول اللازم على حكومة العراق الاستمداد من القوى الاستخبارية المجاورة للعراق لهدم اساس الزندقة و النفاق، ان كان باستخبارات العراق ضعف فى كشف الارجاس الخبيثة. قد كان فى ايران ايضا اوائل الامر بعد انجاح الثورة امثال هذه الوقاع، لكن وفقت الحكومة لهدمها من اساس. و نسئل اللّه‏ تعالى التوفيق. والسلام على اخوانى المؤمنين.

استخاره

سؤال 117: آيا استخاره نيابا افضل است يا اينكه هر شخص با هر آگاهى كه دارد براى خود استخاره نمايد و آيه مربوط را با اهل استخاره تعبير نمايد؟ اگر در يك موضوع دو استخاره در دو زمان و يا بواسطه دو نفر صورت گيرد و جواب‏ها كمى نامشابه باشند كدام را بايد مد نظر قرار داد؟

جواب: در استخاره مهم آنستكه روحيه‏اى متصل به عالم غيب داشته باشد كه اين در خصوص استخاره كسى است كه بطورى اجازه باطنى داشته باشد ـ در خواب يا بيدارى او را دستور استخاره داده باشند ـ استخاره از باب دعا و استجابت دعاست، دستور استخاره عام است، ليكن اصابه به واقع بيشتر در آنچنان افراد مى‏باشد.

سؤال 118: محضر حضرت آيت اللّه‏.... سلام عليكم

من جوانى هستم كه سال‏هاست اين سؤال‏ها در ذهنم هست و بسيار علاقمندم جواب‏هاى آن را بدانم، لطف نمائيد از روى علاقه و حوصله جواب‏هاى آن را برايم مرقوم بفرمائيد. با تشكر فراوان

1 ـ آيا استخاره با قرآن يا تسبيح و يا انواع ديگر آن صحيح مى‏باشد. و در صورت صحت، كدام يك بر ديگرى اولى مى‏باشد؟

جواب: صحيح است و قرآن اولى است.

2 ـ آيا حضرات معصومين نيز براى خود يا ديگران استخاره نموده‏اند. و اگر نه، چرا؟

جواب: آنها اگر بخواهند مطلبى را بدانند، مى‏دانند نيازى به استخاره ندارند.

3 ـ اگر كسى كثيرالاستخاره مى‏باشد، آيا عمل او به استخاره‏ها صحيح است؟

جواب: اگر موردش باشد صحيح است.

4 ـ چرا اگر جواب استخاره بد شود، حتما بايد آن عمل را ترك نمود، ولى اگر خوب باشد انسان مى‏توان به آن استخاره عمل نكند؟

جواب: معناى خوب، لزوم نيست.

5 ـ آيا عمل به استخاره (با شرايط صحيح آن) واجب است؟

جواب: واجب نيست.

6 ـ فرق استخاره و قرعه‏اى كه همراه با خيرخواهى نمودن از خداوند است چيست؟

جواب: استخاره در لغت و در بيشتر روايات هم همينطور، به معناى طلب خير است، و قرعه فهم خير واقعى است (چنانكه در برخى ادله قرعه آمده) و يا صرفا تحيّر است (چنانكه از برخى ادله ديگر استفاده مى‏شود)، استخاره مرسوم (كه از برخى روايات استفاده مى‏شود) نيز فهم خير واقعى است و با احتمال اول در معناى قرعه، از نظر ريشه كلمه و معناى آن فرقى ندارند، ليكن در دستور قرعه خصوصياتى آمده كه با اين استخاره مرسوم هم فرق دارد، از طرفى قرعه دليل محكمى دارد، و استخاره به معناى مرسوم دليل محكمى ندارد گرچه در بعضى روايات آمده و تجربه نيز صحت آن را تأييد مى‏كند.

7 ـ آيا تكرار استخاره در موضوعى صحيح است، يعنى استخاره بد بياورد و انسان دوباره استخاره نمايد و يا به عكس؟

جواب: براى هر كار فقط يك دفعه استخاره صحيح است.

8 ـ استخاره يك فرد براى ديگرى صحيح است يا خير، چرا؟

جواب: وكالت در آن صحيح است.

9 ـ استخاره در مورد واجب و مستحب و مباح و مكروه و حرام، چه صورتى دارد؟

جواب: استخاره مورد تحير است. واجب و حرام تحير ندارد.

10 ـ آيا اگر فاعل استخاره شخصى «سيد» باشد، اولى بر عام است يا خير، چرا؟

جواب: فرقى نمى‏كند، ميزان معنويت شخص است.

11 ـ اكثر مردم عوام هستند، آيا مطرح نمودن استخاره از طرف دين مبين اسلام، زمينه‏اى براى جلوگيرى از فكر و عقل در بين مردم مى‏شود، چرا؟

جواب: استخاره از معجزات اسلام است و موردش جائيست كه عقل هم چيزى نمى‏فهمد.

سؤال 119: محضر مبارك حضرت آيت اللّه‏... سلام عليكم

حدود يك سال قبل براى كارى بواسطه يك نفر از حاج آقا استخاره نمودم فرمودند (اقدام كنيد امكانات كار فراهم است درست هم مى‏شود) بعد از مدتى چون محقق نشد حضورى خدمت حاج آقا رسيدم بعد از استخاره فرمودند (كار خيرى است ولى شرايط عوض شده، انجام نمى‏شود). با گذشت چندين ماه هنوز موضوع براى من اهميت دارد. روزى در خواب ديدم جائى شبيه به مدرسه علميه يا امامزاده‏اى هستم كه اشخاصى در اينجا هستند كه مى‏توانند مشكل تو را حل كنند. من در جستجوى آن محل بودم كه عارفى بعد از شنيدن خوابم به من گفتند كه تو احتمالاً بايد دوباره خدمت آيت ا... بروى و ايشان كسى هستند كه اين مشكل را حل مى‏كنند چون حضورى نتوانستم خدمت ايشان برسم، اين متن را نوشتم. استدعا دارم در صورت امكان حاج‏آقا عينا اين متن را ملاحظه فرمايند و از هر كمكى كه لازم مى‏دانند در حق حقير دريغ نفرمايند. توفيقات معظم‏له را از درگاه خداوند متعال خواهانم.

جواب: براى هر كارى يك مرتبه استخاره كنيد، همان دفعه اول، اگر شرايط عوض شد بطوريكه موضوع ديگرى حساب شود به استخاره دوم عمل كنيد. و براى قضاء حاجت مشخص، تداوم نماز شب و زيارت عاشورا با توجه به معانى آن و صدقه براى سلامت مولايمان، امام زمان عليه‏السلام مفيد است.

سؤال 120: حضرت آيت اللّه‏... سلام عليكم اينجانب دانشجوى دانشگاه علوم پزشكى هستم چند سؤال در مورد استخاره ذات الرقاع از حضرت عالى داشتم كه خواهشمندم با سعه صدرى كه داريد به همه آنها پاسخ دهيد.

1 ـ آيا به نظر شما اخبار مربوط به استخاره ذات الرقاع معتبر است يا خير؟

جواب: در اين باره چند روايت وارد شده. روايت هارون بن خارجه معتبر است.

2 ـ بعضى از علماء مى‏فرمايند: در استخاره ذات الرقاع با شش رقعه، اگر در چهار رقعه يك لاتفعل و سه افعل بيايد يا در پنج رقعه دو لا تفعل و سه افعل بيايد اين ميانه خوب است و ديگر احتياج به در آوردن رقعه ششم نيست آيا به نظر شما اين درست است يا خير؟

جواب: تا پنج تا را بشماريد، به اكثر عمل كنيد، ششم را لازم نيست برداريد.

3 ـ آيا اين استخاره اعظم الاستخارات است؟

جواب: از نظر دليل، معتبر است. ليكن از استخاره با قرآن خيلى مطالب بهتر كشف مى‏شود.

4 ـ لطفا اجازه اين استخاره را به بنده بدهيد.

جواب: استخاره اجازه نمى‏خواهد.

مسائل شيعه و سنى

سؤال 121: معلم مدرسه‏اى كه شاگردان شيعه دارد، آيا جايز است به آنها نمره‏هاى اضافى بدهد تا قبول شوند و يك سال ديگر كلاس را تكرار نكنند؟

جواب: در جائى كه اگر شاگردان شيعه ردّ بشوند، خوف غلبه سائر فرق ضد شيعه است اشكال ندارد.

سؤال 122: نظر حضرتعالى در خصوص وحدت بين شيعه و سنى چيست؟

جواب: وحدت به معناى يكى شدن واقعى كه امكان ندارد. با وجود اختلاف در مهمترين مسأله، ـ حاكميت و ولايت ـ ولى اتحاد كه به معناى قرار و بناگذارى بر يكى بودن و همفكرى است كه براى منافع مشترك قرار مى‏شود خيلى خوب و لازم است.

تشبه به كفار

سؤال 123: اخيرا در ميان برخى از جوانان مُدل مو و لباسهايى از آنها مُد شده است كه از كشورهاى اروپايى و بلاد بيگانه ارائه مى‏گردد، نظر به اينكه پوشيدن اين لباسها و خودِ اين گونه آرايش كردن، عرفا از مصاديق تشبّه به كفّار است، آيا شرعا حرام است يا حلال؟

جواب: اكنون ديگر همه جا شيوع دارد و تشبه بكفار نيست.

سؤال 124: پوشيدن لباسهاى كفار، يهود، غربى‏ها و... اگر به قصد تشبيه به آنها باشد چه حكمى دارد؟

جواب: تشبّه، قصد نمى‏خواهد، بدون قصد هم تشبه مى‏شود، ليكن اگر لباس كفار، براى عموم مسلمين هم مورد استفاده بود ديگر لباس مخصوص كفار نيست.

امر به معروف

سؤال 125: محضر مبارك... سلام عليكم

« نهى » از امرى يا چيزى در قرآن و روايات اگر قرينه‏اى موجود نباشد حكم به حرام مى‏شود يا كراهت؟

جواب: ظهور نهى در حرمت است. البته احكام فقهى بصرف يك كلمه اثبات نمى‏شود.

مصرف دخانيات و مواد مخدر

سؤال 126: محضر شريف حضرت آيت اللّه‏... سلام عليكم

1. كشيدن ترياك براى معتادان چه حكمى دارد؟

جواب: بايد ترك كنند مگر آنكه طبق نظر پزشك متخصص ترك آن، خوف تلف يا ضررى مهمتر باشد.

2. كشيدن ترياك به صورت تفننى و يا تفريحى چه حكمى دارد؟

جواب: معمولاً در معرض اعتياد مى‏باشد اگر يقين به عدم اعتياد دارد و مطمئن باشد كه يكى دو مرتبه، ضرر مهمى ندارد اشكال ندارد.

3. داير كردن مجلس جهت كشيدن ترياك چه حكمى دارد؟

جواب: احتمال اعتياد در اين صورت بيشتر است و جايز نمى‏باشد.

4. شركت در مجلسى كه در آن ترياك و يا ساير مواد مخدر مى‏كشند چه حكمى دارد؟

جواب: اگر احتمال آلوده شدن و اعتياد مى‏باشد جايز نيست.

5. استعمال هروئين و حشيش و هر گونه مواد مخدر چه حكمى دارد؟

جواب: خطر اينها بيش از ترياك و حرام است.

6. كشت، توليد يا نگهدارى، مخفى كردن و حمل، توزيع، خريد و فروش مواد مخدر از جمله ترياك چه حكمى دارد؟

جواب: مخفى كردن بقصد استفاده جايز نيست، ساير تصرفات ذكر شده نيز جايز نيست.

7. كسانى كه از طريق خريد و فروش ترياك و مواد مخدر خانه‏اى مى‏خرند آيا نماز خواندن، نشستن و خوابيدن در چنين منازلى جايز است يا خير؟

جواب: خانه‏اى كه از پول حرام خريده شده تصرفات در آن غصب مى‏باشد مگر اينكه به ذمه خريده باشد. ليكن اينجانب، نماز را باطل نمى‏دانم، گرچه از جهت تصرف حرام است.

8. رفت و آمد با كسانى كه مواد مخدر را خريد و فروش و يا مصرف و استعمال مى‏كنند چه حكمى دارد؟

جواب: اگر در معرض ابتلاء و اعتياد مى‏باشد جايز نيست.

9. پولى كه از خريد و فروش ترياك و مواد مخدر بدست مى‏آيد چه حكمى دارد؟

جواب: چون در معرض آلوده كردن جامعه اسلامى است كسب حرام است و تصرف در آن پول جايز نيست و بايد به صاحبان پول برگردد.

10. آيا دليل شرعى از قرآن و روايات بر حرمت مواد مخدر و ترياك وجود دارد يا نه، در صورتى كه هست بيان بفرماييد؟

جواب: 1 ـ اضرار به نفس در حد بالا 2 ـ اضرار به جامعه اسلامى بطور شديد 3 ـ مفاسد اخلاقى مترتب بر آن كه حرمت اضرار و مفاسد اخلاقى از نظر شرعى معلوم است، ادله حرمت اضرار، و اهلاك خود، و اهلاك نسل كه مجموعا در قرآن و روايات آمده است.

11. فلسفه حرمت اعتياد چيست؟

جواب: عقل و عقلا قبح آن را درك مى‏كنند، به علت مفاسد ذكر شده در جواب قبلى.

12. در صدر اسلام و زمان ائمه معصومين از ترياك و مواد مخدر خبرى نبود، پس چگونه مصرف و استعمال آن حرام است؟

جواب: عناوين كلى مذكوره در نصوص شرعى كفايت مى‏كند.

13. با اينكه در سوره نحل آيه 89 خداوند مى‏فرمايد: «و نزلنا عليك الكتباب تبيانا لكل شى»، ولى چطور آيه صريحى در مورد مواد مخدر نيامده است؟

جواب: مانند بسيارى از دستورات ديگر در سطح كلى ذكر شده است.

14. آيا ازدواج با خانواده‏اى كه كار و شغلشان قاچاق مواد مخدر است جايز مى‏باشد يا خير؟

جواب: چون در معرض آلودگى و اعتياد است جايز نمى‏باشد.

15. دختر دادن به شخصى كه شغلش خريد و فروش مواد مخدر است و يا ترياك مى‏كشد جايز است يا خير؟

جواب: اينكار در معرض هلاكت قرار دادن دختر مى‏باشد و معلوم است كه جايز نمى‏باشد.

16. در صورت مشاهده كردن برگزارى مجالسى كه در آن ترياك مى‏كشند و يا اطلاع از كسانى كه مواد مخدر را خريد و فروش مى‏كنند تكليف متدينين و مؤمنين در اين باره چيست؟

جواب: اگر با نصيحت و خيرخواهى نتيجه‏اى ندهد بايد از طرق انتظامى و قضائى اقدام شود، مگر اينكه معلوم باشد كه صرف تفنن است و تكرار نمى‏شود.

17. كشيدن سيگار و انواع دخانيات چه صورت دارد؟

جواب: مقدار زياد سيگار از نظر احتمال ابتلاء به آسم و برونشيت و حتى سرطان، خطرناكتر از ترياك مى‏باشد گرچه ابتلاء به اعتياد ترياك خطر فتور و سستى و بى‏غيرتى بيشترى دارد.

18. حكم استعمال دخانيات چيست؟

جواب: به حد ضررش حرام است مثل روزى يك پاكت سيگار مثلا، و هر قدر كه ضرر مهمى داشته باشد.

دفينه

سؤال 127: سلام عليكم و رحمة الله با عنايت به اينكه ميراث كهن فرهنگى، تاريخى، مذهبى معرف هويت ملى، فرهنگى و دينى و موجوديت و معنويت محسوب مى‏شود و حفظ و مراقبت از آن كه معمولا در قالب بقاع متبركه، مساجد و مدارس كهن تجلى دارد از وظائف مهم سازمان ميراث فرهنگى و گردشگرى جمهورى اسلامى است. به منظور تنوير افكار عمومى و نهادينه ساختن فرهنگ حفظ و حراست از آثار تاريخى، مذهبى مستدعى است نظرات فقهى خود را پيرامون پرسش‏هاى ذيل مبذول فرمائيد تا به استحضار عموم رسانده شود.

1 ـ آيا گنجينه‏ها و دفينه‏هايى كه در ملك شخصى افراد پيدا مى‏شود به صاحب ملك تعلق دارد و يا اينكه ملك حكومت مى‏باشد؟

جواب: اگر ملك را خريده و دفينه، ملك فروشنده يا صاحب قبل، و قبل او نباشد، ملكِ صاحب فعلى مى‏باشد، مگر اينكه دفينه در اعماق دور زمين باشد كه هنگام تملك مورد معامله قرار نگرفته باشد و اگر احيا كرده تبعا هم مقصود نباشد، در اين صورت هم اگر صاحب ملك استخراج كند ملك اوست مگر اينكه حاكم ا سلامى با حكمى ولايى استخراج را ممنوع كند.

2 ـ آيا حفارى غير مجاز در بقاع متبركه، بناهاى تاريخى، محوطه‏ها و تپه‏هاى باستانى به طمع كشف آثار و اشياء تاريخى، گنجينه‏ها و دفينه‏ها مجاز مى‏باشد يا خير؟

جواب: اينگونه حفارى‏ها كه موجب تخريب اوقاف مى‏شود، جايز نيست و اگر موجب تخريب هم نباشد حاكم اسلامى مى‏تواند با حكم ولايى منع نمايد.

3 ـ آيا خريد و فروش اشياء عتيقه و آثار تاريخى به‏اى نحو كان بدون هماهنگى و اجازه حكومت مجاز است يا خير؟

جواب: تابع نحوه ملكيت است اگر مالك است حق فروش دارد ليكن حاكم اسلامى براى حفظ تاريخ و فرهنگ ملت مى‏تواند فروش را منع و خصوصا مانع خروج از مملكت شود.

4 ـ آيادر صورت اطلاع از چنين مسائلى (حفارى ـ خريد و فروش و قاچاق اشياء تاريخى...) لازم است مؤمنين، حكومت را در جريان قرار دهند يا خير؟

جواب: در موردى كه خلاف شرع انجام شود جلوگيرى آن به هر صورت لازم است.

پيام و بيانيه

سؤال 128: حضرت... مستدعيست چند جمله‏اى بمناسبت ايام عاشوراى حسينى براى ما بنويسيد. متشكريم.

جواب: همه عالم به بركت انسان كامل، ولى خدا بوجود آمده است، آنوقت با ولى خدا، اسم اعظم خدا، حسين عليه‏السلام چه كردند؟! تاريخ بشريت فاجعه‏اى همچون كربلا را ضبط نكرده است، ولى خدا مورد هجوم و حمله سخت دشمن، آن هم به نام دين، اطرافيان و نزديكان همگى شهيد، زن و فرزندان اسير، از يك قطره آب هم كه از هيچ جنبنده‏اى دريغ نداشتند دريغ كردند، طفل شيرخواره را مورد تيراندازى وحشيانه قرار دهند، حمله وحشيانه به خيام حرم بطوريكه بچه‏هاى خردسال باطراف بيابان، بى‏سرپرست فرار، گوشواره از گوش دختران خردسال طورى بكشند كه گوش پاره كنند، جسد شهدا را زير پاى ستوران له كنند، گريه و ضجه اطفال را با شلاق پاسخ گويند، فرسنگ‏هاى زياد اسيران را بر شتران بى‏جهاز نشاندند، كه اگر بدن غيرمجروحى هم براى زنان و كودكان مانده بودد همگى مجروح شدند... تازه نسبت كفر و زندقه نيز به آنها بزنند و مردم را دعوت به جشن و سرور براى كشتن و اسارت آنها كنند...

اين وظيفه هر انسانى است كه نام اين مظلومان تاريخ را زنده نگه دارد، و در اين ميان مؤمنان به اهل بيت پيامبر كه دل سوزان از اين حادثه جانگداز دادند بيشتر موظفند و البته بديهى است كه اين سوزش هرگز درمان نمى‏پذيرد تا بقية اللّه‏ العظم ظهور فرموده انتقام بگيرد.

سؤال 129: پيام به درخواست خبرگزارى ايرنا براى حوادث هجوم قواى متفقين و ائتلاف به نجف اشرف

جواب: بسم اللّه‏ الرحمن الرحيم ألم تركيف فعل ربك باصحاب الفيل؟! الم يجعل كيد هم فى تضليل، هجوم به مهبط ولايت و مركز تفسير وحى الهى، حرم مطهر علوى و حوزه نجف نتيجه‏اى جز خذلان نخواهد داشت، امريكا جز خسارت‏هاى متوالى طرفى نسبت، درگيرى در آن مكان مقدس به نفع هيچ كس نيست، دشمن بهره‏اى نمى‏برد، دوست هم بايد خيلى پخته كار كند كه درگيرى را به داخل آن حريم امن نكشاند، نمى‏دانم چرا از روش پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله درس نمى‏آموزيم، جنگ‏ها را همواره به بيرون مدينه مى‏كشاند، در احزاب هم كه نزديك مدينه بود خندق را فاصله قرار داد، اينكه گفته شود ما انجام وظيفه مى‏كنيم نتيجه به ما مربوط نيست حرف بسيار نادرستى است، وظيفه در رابطه با نتيجه است، مردم هم بايد همواره از مرجعيت تبعيت كنند، آنچه در آينه جوان بيند، پير در خشت خام آن بيند.

از خداى رحمن و رحيم عاجزانه درخواست داريم همه گونه شرور را از شيعيان مولى على عليه‏السلام و از كل مسلمين جهان دور فرمايد.

كودك آزارى

سؤال 130: لطفا به اين مطلب و سپس سؤال مهم توجه فرمائيد:

آزار و اذيت جنسى كودكان نه توسط پيروان شيطان بلكه اساسا توسط پيروان پر و پا قرص مسيح و محمد انجام شده است. البه بسيارى از اين حرف خوششان نمى‏آيد اما تعداد بسيار كمى هستند كه قادرند در مورد صحت آن جدل كنند.

طبق آمار حدود دو بيليون كودك در جهان زندگى مى‏كنند. هر كودكى بى‏خدا و بدون دين متولد و وارد اين جهان مى‏شود. طبيعت كودكان را طى يك پروسه بيولوژيكى يكسان به اين جهان مى‏آورد تا آزادانه زندگى كنند، اما سيستم نابرابر حاكم در جامعه و خانواده بلافاصله آزادى آنها را محدود و مشروط مى‏كنند واز جمله به آنها مهر تعلق به اين دين و آن آئين مانند مسلمان، مسيحى، هندو، پروتستان، كاتوليك و يهودى را مى‏زنند. دستگاه اديان و رهبران دينى از اين طريق براى خود پيروان، اعتبار، نفوذ و كسب و كار مالى دست و پا مى‏كنند و كودكان به مثابه ملك طلق والدين خود، بى‏شخصيت، حقير و خرد مى‏شوند. تحميل رسم و آئين ستمگرانه دينى در زمانى كه هنوز قدرت عقلى و فكرى كودكان رشد كاملى نكرده و تفكر نقادانه‏اى كسب نكرده‏اند، مانع رشد آزادانه كودكان شده و آنها را تحميق مى‏كند. آموزش مذهب، ترس و وحشتى دائمى از يك موجود خيالى را در كودكان مى‏كارد و گناه و جهنم را در ذهنشان فرو مى‏كند. اين تعاليم، بچه‏ها را آنقدر مى‏ترساند، كه در هراس از مرگ و در خوف و ترس دائمى به سر مى‏برند. و بدين جهت غالبا شخصيتى بالغ و سالم ندارند.

مجازات و تنبيه جسمى كودكان بخش لاينفكى از وظايف دينى والدين و جزيى از آيه‏ها و سوره‏هاى اديان رسمى و اصول فرقه‏هاى مختلف مذهبى است و در همه كشورها چه پيشرفته و چه فقير و عقب مانده عمل مى‏كند. مكان‏هاى ايزوله و بسته‏اى كه در آنها مدارس دينى برقرارند و كليه مكان‏هاى مذهبى مانند كليسا، معبد و مسجد مناسب‏ترين مكان‏ها براى اذيت همه جانبه روحى، جسمى و جنسى كودكان توسط اديان هستند. پشت ديوارهاى بلند و اطاق‏هاى تاريك اين مكان‏ها، اعمال دهشت بار كشيش‏ها و اسقف‏ها و مراجع دينى ديگر عليه كودكان صورت مى‏گيرد.

آزار كودكان منحصر به جوامع فقير و اسلامى نيست. در آمريكا سالانه بيش از يك ميليون كودك آزار و اذيت مى‏شوند كه در اين ميان آزار دينى بيشترين رقم را دارد. اين آزار شامل تحميل دعا و مراسم مذهبى به كودكان، تحميل رسم و آئين زجرآور بيرون آوردن شيطان كه در جسم و روح كودكان لانه كرده محروم كردن آنها از دارو و درمان به دليل اعتقادات مذهبى والدينشان و مواردى از اين قبيل مى‏شود. آزار دينى كودكان غالبا توسط ساختار و مقامات سلسله مراتب نهادهاى دينى مانند كليسا، مسجد و معبد مخفى و لاپوشانى مى‏شود و قربانيان را وادار مى‏كنند كه سال‏ها در خفا، درد و زجر تحمل كنند.

پدوفيلى بدترين نمونه جنايات در حق كودكانى است كه از ابتدائى‏ترين ابزار براى دفاع از خود محروم هستند. علائم و زخم‏هاى ناشى از رابطه جنسى و آزار جنسى قابل مشاهده‏اند، اما احساس گناه و دردى كه كودكان به خاطر تجاوز جسمى متحمل مى‏شوند، بلافاصله آشكار و علنى نمى‏شوند، بخصوص كه غالبا شهادت متجاوزين كه مقامات سلسله مراتب مذهبى هستند بر شهادت كودكان ترجيح داده مى‏شوند. در اين مورد كشيش‏ها، اسقف‏ها و كاردينال‏هاى كاتوليك و پروتستان يد طولائى دارند و اين عمل جنايتكارانه بخشى از تاريخ آلوده و ضد انسانى مسيحيت است. در دين اسلام، كه مظهر تمام فضايل اين دين محسوب مى‏شود با ازدواج با عايشه 9 ساله بدترين نمونه‏هاى آزار كودكان را ارائه داده است.

طبق قانون اسلام، دختران با پايان سن كودكى يعنى نه ساله شدن و پسران با پانزده ساله شدن مى‏توانند ازدواج كنند. اين نفس توحش است. قابل تصور نيست كه يك كودك نه ساله دختر، از اين سن به بعد نه تنها از دوران كودكى، از تخيلات كودكانه، بازى، آموزش و فرصت براى گسترش ظرفيت‏هاى ذهنى و عملى خود محروم شود بلكه مورد معامله جنسى قرار گيرد.

طبق قوانين اسلامى مسؤوليت كيفرى كودكان با پايان يافتن سن كودكى آنان شروع مى‏شود، و با وى عينا مانند فرد بزرگسال برخورد مى‏شود. كودك از نظر حقوق اسلامى بر دو نوع است: كودك غيرمميز كه به كودكان تا سن هفت سالگى و كودك مميز كه به كودكان هفت تا 10 يا 15 ساله اطلاق مى‏شود. اگر كودك مميزى مرتكب جرمى بشود، دادگاه اسلامى علاوه بر آنكه والدين يا سرپرست قانونى او را ملزم به تربيت كودك مى‏كند، حق دارد كودك را هم تعزير كند. براساس قانون مجازات اسلامى تعزير عبارت است از تأديب يا عقوبتى كه نوع و مقدار آن در شرع تعيين و به نظر حاكم شرع واگذار شده است از قبيل حبس، جزاى نقدى و شلاق كه از حد شرعى كمتر است. در برخى جرائم تعزير كودك اجبارى است.

ميليون‏ها كودك در كشورهايى كه تحت حكومت‏هاى اسلامى هستند و يا سيستم آموزش آنها اسلامى است مانند ايران، پاكستان، افغانستان و سودان و ساير كشورهاى خاورميانه بطور سيستماتيك مغزشويى مى‏شوند، طبق گزارشات كميسيون حقوق بشر پاكستان مدرسه‏هاى اسلامى اين كشور از جمله در لاهور و مسجد مدينه كودكان را در سنين 7 تا 15 ساله به زنجير مى‏كشند تا قران را حفظ كنند و فقط در مواقع حمام و تعويض لباس، زنجير را از دست و پاى آنها در مى‏آورند. علت به زنجير كشيدن كودكان اين است كه در غير اينصورت، كودكان را نمى‏توانند به حفظ قرآن به عربى وادار كنند. بسيارى از كودكان مدرسه‏هاى اسلامى در دوران حاكميت طالبان، به عنوان طلبه و جنگجو به افغانستان رفتند و آموزش نظامى ديدند تا با اسلحه و نارنجك و قرآن، كفار و سكولاريست‏ها و زنان و مردم بيگناه را وحشيانه سركوب كنند و به خاك و خون بكشند.

در خانقاه گجرات پاكستان، پير خانقاه در مقابل دعايى كه براى زنان نازا مى‏خواند، از آنها مى‏خواهد كه در صورت بچه‏دار شدن، اولين كودك را به او تقديم كنند. بسيارى از زنان نازا اين شرط را مى‏پذيرند. به محض تولد، پير خانقاه و اطرافيان او، سر كودك را در كلاهى آهنين فرو مى‏كنند كه تا سالها ادامه دارد با اين كار تعمدا از رشد مغزى كودكان جلوگيرى مى‏كنند و از اين كودكان در رسم و آئين‏هاى خانقاه و همچنين وادار كردن آنها به گدايى استفاده مى‏كنند. اين كودكان را موش‏هاى پير خانقاه مى‏نامند. در كنار اين جنايات، تجاوز و سوء استفاده از كودكان به شدت شايع است و كسانى كه اين تابوها را بشكنند و افشاگرى كنند با خشم و تظاهرات اسلامى‏ها و فتواى مرگ از سوى رهبران گروه‏هاى اسلامى روبرو مى‏شوند.

اسلامى‏ها هميشه از كودكان در جنگ‏ها استفاده كرده‏اند. جنگ ايران و عراق كه هزاران كودك و نوجوان را به خاك و خون كشيد، جنگ در افغانستان و چچن از ساير نمونه‏ها هستند. واقعه تكان دهنده نيمه اول سال 2000 در اوگاندا بى‏حقوقى كودكان در پيشگاه خدا و دين را عريان‏تر كرد. در اواسط ماه مارس بيش از 500 نفر از پيروان يك فرقه مذهبى در غرب اوگاندا كه سران آن از سابق كشيش‏ها و خواهر مقدس‏هاى كليساى كاتوليك بودند، در عجله براى رسيدن به بهشت در آخر زمان (يعنى سال 2000) در يك مراسم جنون‏آميز مذهبى خود را همراه با بيش از صد كودك خود دسته جمعى به آتش كشيدند. صد بچه معصوم و بيگناه كه چيزى از جنون مذهبى و روان بيمار والدينشان نمى‏دانستند، زنده زنده در آتش سوختند و خاكستر شدند.

اينك احتراما به عرض مى‏رساند، مطلب گرفته شده از اينترنت درخصوص كودك آزارى و حمله به دين مبين اسلام مى‏باشد، لذا مستدعى است، مرحمت نموده، پاسخ و نظر مبارك را مرقوم فرماييد.

جواب: 1 ـ برخى آزارهاى جنون‏آميز چون به آتش كشيدن و يا تشويق به خودسوزى از آنچه كه در اوگاندا گذشته، ربطى به اسلام ندارد، و حتى يك نمونه هم در تاريخ يكهزار و چند ساله اسلام وجود ندارد. آزارهاى جنسى كودكان نيز كه در اسلام به اشد وجه حرام و ممنوع است.

2 ـ ترساندن از عذاب قيامت نه تنها عيب نيست بلكه بازدارنده از گناه و سقوط در منجلاب فساد مى‏باشد، هر ترسى هم بد نيست چنانكه هر غم و اندوهى هم بد نيست چون غم فراق خدا، يا غم عقب ماندن از سعادت. ليكن بهتر است براى پرهيز از گناه هم از عشق استفاده شود، فطرت عشق، عشق به كسيكه اهل هستى و اين همه نعمت به ما داده و همواره بندگان خود را دوست دارد، و حتى گناهانشان را با توبه مى‏بخشد و دستور مى‏دهد كه بدون واسطه با او صحبت كنند.

شهادت براى دفاع از سرزمين و خانه

سؤال 131: محضر مبارك حضرت آيت اللّه‏... پس از عرض سلام و ادب مستدعى است نظر مبارك را در رابطه با مسائل ذيل مبذول فرماييد.

1 ـ حكم شرعى عمليات استشهادى چيست؟

جواب: اگر طرد دشمن بدون آن ممكن نباشد ظاهرا جائز مى‏باشد و اين مسئله طوريستكه اگر جائز باشد بطور اجمال، و بقدر كفائى، واجب مى‏شود، زيرا اگر دفاع و جهاد واجب باشد و راهى جز آن نباشد و فرض هم بر جواز است پس بايد واجب باشد تا دفاع و جهاد واجب، تحقق پذيرد، البته اينجا بحث اهم و مهم مطرح است، مراتب دشمنى دشمن، و مقدار تأثير استشهاد، بايد مورد سنجش قرار گيرد.

2 ـ آيا عمليات استشهادى به عنوان اولى حرام است، اما ولى امر و ولى فقيه از باب عنوان ثانوى آن را جايز مى‏داند؟

جواب: استحسانات عقليه حكم مى‏كند وقتى طرد دشمن متجاوز به مقدسات، متوقف بر آن باشد جائز است، يعنى مصداق دفاع و جهاد مى‏باشد، اگر حرام باشد به هيچوجه با حكم ولى فقيه جائز نمى‏شود. اگر كشتن خود يا ديگران حرام است به گفته ولى فقيه نمى‏توان او را يا خود را كشت. البته اين مسئله در روايات اهل‏بيت عليهماالسلام وارد نشده است و در آن زمان دستورى در اين باره داده نشده است، ليكن با توجه به ملازمات عقليه مى‏توان حكم مزبور را فهميد، از اين مسئله مشكل‏تر، انتحار، بدون كشتن دشمن است مثل خودكشى راهب‏هاى بودائى در جريان استقلال ويتنام، براى تحريك مردم و جوامع دنيا.

3 ـ مسؤول تشخيص ضرورت انجام عمليات استشهادى كيست؟

جواب: در دفاع شخصى، خود شخص، و در دفاع از مكتب و مملكت، مشاورين متخصص، زير نظر ولى فقيه، البته اگر خود شخص علم يقينى داشته باشد طبق يقين خود عمل مى‏كند.

4 ـ ادله فقهى جواز عمليات استشهادى چيست؟

جواب: بعيد نيست كه مطلقات دفاع و جهاد، از باب اهم و مهم، شامل آن بشود، گرچه در زمان پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله و على عليه‏السلام و ساير اهل‏بيت عليهماالسلام موردى نداريم كه كسى چنين عملى انجام داده باشد و مورد تأييد معصوم قرار گرفته باشد. و خودكشى هم بسيار گناه بزرگى است، ليكن با همه اين احوال عقل و عرف استشهاد را در صورتيكه هيچ راه ديگرى براى دفع دشمن نباشد مصداق دفاع مى‏داند و مورد حديث «من قتل دون ما له فهو شهيد» و «من قتل دون عرضه فهو شهيد» مى‏شمارد.

5 ـ تفاوت انتحار با عمليات استشهادى در موضوع و حكم چيست؟

جواب: شايد بتوان گفت: گرچه انتحار و خودكشى معناى عام دارد ليكن وقتى به هدف اعلاى دفاع و جهاد انجام مى‏شود حالت تقديس پيدا مى‏كند و عنوان استشهاد بخود مى‏گيرد و موجب انصراف ادله حرمت قتل نفس از آن مى‏گيرد. ليكن عمليات استشهادى مرسوم فعلى، صرف خودكشى نيست بلكه عده‏اى از افراد دشمن را نيز به هلاكت مى‏افكند.

6 ـ آيا ادله جهاد شامل عمليات استشهادى نيز مى‏شود؟

جواب: ادله دفاع شامل مى‏شود بطوريكه در بالا گفته شد، جهاد چون بايد به اذن امام معصوم باشد بطوريكه ادعاء اجماع شده، و يا اذن مجتهد جامع الشرايط كه ولايت پيدا كرده است، بايد شرايط خاص زمان و مكان رعايت شود. و خصوصيات آن هم هنگام اذن، مطرح مى‏شود يا بطور عام اذن داده مى‏شود.

سؤال 132: محضر مبارك حضرت آيت اللّه‏... سلام عليكم

بشرف عرض مى‏رساند: 1 ـ آيا دفاع از مال و حريم خانه واجب است؟

2 ـ آيا در حين دفاع از مال و حريم خانه اگر صاحب خانه كشته شود شهيد محسوب مى‏گردد؟

3 ـ آيا درحين دفاع از مال و حريم خانه متجاوز كشته شود چگونه است؟

بذل محبت نموده مرقوم فرمائيد. محمدرضا...

جواب: دفاع از جان و ناموس واجب است و از مال جائز مى‏باشد.

2 ـ آرى شهيد حساب مى‏شود، البته غسل و كفن دارد، بخلاف شهيد در ميدان جنگ با دشمن متجاوز بر مملكت.

3 ـ خون دزد هدر است و ارزش ندارد. احتياط آنستكه سلسله مراتب رعايت شود، اگر با سر و صدا و مانند آن دزد مى‏گريزد به همان اكتفا شود و اگر با ضرب و شتم فرار مى‏كند او را نكشيد.

4 ـ البته بايد دزدى اثبات شود، شنيده شده كه احيانا كسى را با اغفال دعوت كرده‏اند آنگاه گفته‏اند كه براى دزدى آمده بوده است.

سؤال 133: محضر مبارك حضرت آيت اللّه‏ العظمى...

به استحضار مى‏رساند كه به سؤالات شرعى زير پاسخ لازم را مرقوم فرماييد: 1 ـ سفاهت يعنى چه؟

جواب: كارهاى غير عقلانى انجام دادن را سفاهت مى‏گويند.

2 ـ سفيه يعنى چه و به چه كسانى سفيه مى‏گويند؟ و آيا فرد سفيه عاقل محسوب مى‏گردد يا نه؟

جواب: عاقل بمعنى مقابل مجنون هست، ليكن سفيه كارهاى غير عقلانى انجام مى‏دهد. ولى مجنون نيست.

3 ـ فرق بين مجنون و سفيه را بيان فرماييد؟

جواب: مجنون عاقل نيست، سفيه مجنون نيست گرچه كار غير عقلانى مى‏كند. و اين با تكرار و تجربه بدست مى‏آيد.

سؤال 134: محضر مبارك مرجع عاليقدر... سلام عليكم

سلام و تحيت عرض مى‏شود بنده سيد كوثر... اهل منطقه محمود پور سريان از توابع شهرستان هردوى از ايالت اتراپردش در هند، و فرزند بزرگ خانواده هستم كه مسئوليت خانه بعهده بنده مى‏باشد و در حال حاضر طلبه حوزه قم هستم. مشكلاتى پيش آمده كه به عرض حضرتعالى مى‏رسانم.

امسال بخاطر باران شديد در منطقه، خانه‏هاى كاه گلى منطقه كه همه‏شان سادات زيدى بود. آب باران آنها را خراب كرده و از بين رفته. عده زيادى كه توانايى ساخت خانه‏هايشان را داشتند، ساختند. اما بنده بخاطر عدم توانائى مالى نتوانستيم بسازيم. و فعلا زير چادر كه خودمان درست كرديم با مشكلات فراوان زندگى مى‏كنيم. و از طرف ديگر يك خواهر بزرگ دم بخت داريم كه بايد فريضه او را هم انجام دهيم كه بخاطر عدم توانائى مالى از عهده هر دو مورد مانديم و حداقل در هر دو مورد خرج دويست هزار روپيه هندى مى‏باشد. و مومنين هم مى‏گويند كه ما به شما كمك مى‏كنيم اما بايد از آيت اللّه‏ اجازه اخذ و صرف سهم امام عليه‏السلام و سهم سادات بياوريد تا ما به شما از سهمين كمك كنيم. لذا در خدمت حضرت عالى تقاضا داريم حيث رفع هر دو مشكلات فوق مبلغ 200000/ دويست هزار روپيه هندى اجازه اخذ و صرف سهمين مرحمت بفرمائيد. ازلطف و محبت حضرت عالى صميمانه تشكر مى‏كنيم.

سلامتى حضرت عالى را از خداى منان مسئلت مى‏نمائيم و آرزوى پيروزى اسلام بر كفر جهانى داريم.سيد كوثر...

جواب: هر آنچه كه براى حل مشكل آنها لازم است هر چند بيش از آن مقدار هم باشد قبول است، پس از تحقيق.

مبلغ دويست هزار روپيه هندى كه مورد نياز شما ـ سيد كوثر... ـ براى ساخت منزل و ازدواج خواهر سيده شما مى‏باشد از باب سهم سادات و اگر سهم سادات كم آمد تا مقدارى هم از سهم امام قبول دارم. پرداخت‏كنندگان مأجور هستند انشاء اللّه‏ تعالى.

سؤال 135: با توجه به اينكه در مسجد و حتى مساجد ديگر همچون گذشته چاه نگهدارى و امحاء قرآنها و اسماء جلاله وجود ندارد و اخيرا سازمان بازيافت تاكيد زيادى مبنى بر اينكه كاغذ زباله نيست و درخواست مى‏كند كه اينگونه كتب مستعمل و غير قابل استفاده كه خصوصا مردم هم روزانه به حجم آنها اضافه مى‏نمايند را به آنها داده و حتّى در قبال تحويل متناسب با وزن آن، مبلغى را به مسجد مى‏دهند تحويل آنها براى تبديل به كاغذ و يا محصولات كاغذى چه صورت دارد؟

جواب: اگر تنجيس نشود اشكالى ندارد. بايد به خريداران سفارش كنيد.

سؤال 136: با توجه به فقدان بودجه كافى براى برگزارى مسابقات ورزشى جهت جوايز و... آيا اشكالى دارد كه از تيم‏هاى شركت كننده مبالغى را دريافت و خرج مراسم كنيم؟ ضمنا با توجه به اينكه ممكن است مبالغى اضافه بماند با توجه به رضايت دهندگان آيا صرف مبلغ مازاد براى مصارف فرهنگى و عقيدتى اشكالى دارد؟

جواب: در فرض مزبور اشكالى ندارد.

سؤال 137: با توجه به اينكه در اسلام فقط چهار عيد داريم (عيد فطر، عيد غدير، عيد قربان و جمعه)، عيدى كه ما در كشورمان داريم بنام « عيد نوروز » آيا اسلام آنرا تأييد مى‏كند؟

جواب: بعنوان اينكه جريان غدير و غلبه موسى بر سحره و نجات ابراهيم از آتش و... در اين روز بوده است عيد مى‏باشد. اين از نظر عيد مكتبى. اسلام مانع عيد طبيعى هم نشده است.

سؤال 138: به نظر مبارك شما شبى كه در آن ماه به صورت قرص كامل است (شب چهاردهم) دليل و ملاك شرعى براى ثابت شدن اوّل ماه قمرى مى‏باشد تا از اين راه وضعيت يوم الشك معلوم شود؟

جواب: اين دليل نمى‏باشد.

سؤال 139: جمهورى اسلامى ايران شماره:...

وزارت آموزش و پرورش تاريخ:... سازمان آموزش و پرورش استان قم

قال الصادق عليه‏السلام : من تعلَّم العِلمَ و عَمِلَ به و عَلَّمَ للّه‏ دعِىَ فى ملكوت السموات عظيما

محضر مبارك... سلام عليكم با احترام و عرض ادب، به استحضار مى‏رساند با نزديك شدن ماه مهر و طليعه‏ى مهرورزى و تقارن آن با ايام المبارك شعبان المعظم، مقطعى از سال است كه رويداد بسيار عظيمى را در خود جاى داده است. آغاز سال تحصيلى و بازگشايى مدارس، عزيمت بيش از 16 ميليون دانش‏آموز و يك ميليون نفر نوآموزى كه براى نخستين بار كلاس و درس را در پايه‏ى اول تجربه مى‏نمايند، بدون شك بيانگر نقش و جايگاه رفيع دستگاه آموزش و پرورش است. تأثيرپذيرى زير ساخت‏هاى اقتصادى، اجتماعى و فرهنگى جامعه از نظام تعليم و تربيت و نقش آن در رشد و توسعه‏ى همه جانبه به همگان واضح و مبرهن است.

يقينا تعامل و مراوده‏ى بين عناصر خانه و مدرسه و تشريك مساعى مديران ارشد نظام در اين حوزه اثر بخشى و كيفيت آن را فزونى خواهد بخشيد بنابراين از محضر مستطاب عالى، تمنا دارد در آستانه‏ى اين رويداد مهم، با رهنمود گهربار خويش آينده‏سازان و مجموعه‏ى خدوم و فداكار آموزش و پرورش را مستفيض فرموده و با بيان نقطه نظرات خود، طريق روشنى را پيش پاى مناديان دانش و بينش قرار دهيد. بديهى است رهنمود آن انديشمند فرزانه و مرجع عظيم‏الشأن، سرلوحه فعاليت مديران، اولياء و دانش‏آموزان كشور اسلامى ايران قرار خواهد گرفت. بدوا از توجه و عنايت حضرت عالى كمال تقدير و تشكر را دارد.ارادتمند منصور...

رئيس سازمان آموزش و پرورش استان قم

جواب: بعد السلام و التحيه و تشكر بعرض مى‏رساند:

1 ـ دانش‏آموزان بخصوص دبيرستانى را در هر ماه لااقل يكبار به ملاقات علما بخصوص آنها كه علاوه بر علم و تقوى، از معنويت بيشترى برخوردارند ببريد و حتى المقدور سوالهائى هم مطرح شود، ديدار و سؤالهاى آنها پس از صحبت مقدماتى دبيران، بسيار مفيد است. بهتر است اين زيارتها متنوع باشد تا چهره‏ها و رفتارهاى متنوعى از علماء الهى داشته باشند.

2 ـ همواره نمايشگاه كتاب در داخل دبيرستانها در ديد دانش‏آموزان باشد هر چند به امانت ببرند.

3 ـ با مقامات بالا صحبت كنيد اينكه اخراج و يا تنبيه دانش‏آموزان فاسد الاخلاق ممنوع شده است، يقينا بضرر همه دانش‏آموزان و همه جامعه مى‏باشد يك جوان فاسد، ديگران را نيز بفساد مى‏كشاند، نمى‏دانم كدام شخص و گروهى اين قانون را مطرح كردند و يقينا عند اللّه‏ تبارك و تعالى مسئول هستند. احتمالاً براى لحاظ حقوق بشر به سبك غربى! راستى مايه تأسف است.

4 ـ در كلاسها همواره از تاريخ پيامبر و اهلبيت گفته شود و لازم نيست آنها را با امثال ماها مخلوط كنند و تاريخ علماو اهل‏بيت را يكسان در نظر جوانها و نوجوانان ترسيم كنند، اين در هم‏آميزى ما را در نظرها خوب نمى‏كند بلكه آن بزرگان را پائين مى‏آورد.

5 ـ از مظلوميت دبيران در اين زمان بسيار رنج مى‏برم، حقوق كم و تحقير در برابر دانش‏آموزان و اوليائشان كه حتى حق هيچگونه تنبيه و توبيخ بچه‏ها را ندارند، « اين ره به تركستان است ». پيش از انقلاب اينطور نبود، به اميد اصلاح امور

سؤال 140: با عرض سلام خدمت حضرت... انشاء اللّه‏ در پناه خداوند متعال باشيد. لطفا به سؤالات زير پاسخ بفرمائيد:

1)به نظر حضرتعالى در مورد عرفايى چون محى الدّين عربى، با يزيد بسطامى، حسين بن منصور حلاج و جلال الدّين محمّد بلخى مولوى چيست؟ و آيا كتاب تذكرة الاولياء كتاب معتبرى است؟ و قابل استفاده؟

جواب: جهات مثبت و منفى دارند از جهت مثبت استفاده كنيد. حتى در كتب محيى الدين چيزهاى خلاف اهل‏بيت و شيعه زياد است.

2) اگر كسى دروس حوزوى را بطور آزاد مى‏خواند و كمى درسهاى او ضعيف است ولى مسلط بر احكام شرعيه است و ملبس به لباس روحانيت هم مى‏باشد. آيا اشكال دارد كه ملبس است و بعضى‏ها او را تحقير مى‏كنند كه تو لياقت ندارى؟ تكليف او چيست؟

جواب: حتما زياد كار كند تا باسواد شود، درس نخواندن اكنون، در آينده شما حتما خطر بزرگى براى خود و اسلام دارد.

3) اگر كسى ادعاى رفاقت با كسى را دارد ولى عملاً دوستش گرفتار مى‏شود او را كمك نمى‏كند و با كسى دوستش درگير مى‏شود و او حمايت نمى‏كند و مى‏گويد: نمى‏توانم به خاطر تو با بچه محله‏هايم دعوا كنم؟ و در اين حال اگر اين دوست او قولى را داده به او و يك موقع دير مى‏شود و به او بد رفتارى مى‏كند؟ آيا مى‏تواند با چنين دوستى كه شرائط دوستى را رعايت نمى‏كند حق قطع رابطه بردارد؟

جواب: ايجاد ارتباط با او واجب نيست ليكن هر قدر گذشت كنيد اجر داريد.

4) نظر حضرتعالى در مورد اين مسئله چيست؟ اگر كسى علاقه دارد كه به عرفان دست پيدا كند و دنبال استاد عرفان مى‏گردد ولى پيدا نمى‏كند چيست؟ و چه بايد بكند؟

جواب: درس بخوانيد عرفان بدون تعمق در فلسفه ضلالت مى‏آورد.

سؤال 141: به نام خدا

پدر عزيز و گرامى: جناب... با اهداء صميمانه‏ترين سلام‏ها و درودها از سرزمين كريمان و آرزوى سلامتى و توفيق روزافزون براى جناب‏عالى.

نامه‏اى را كه مى‏خوانيد؛ توسط جمعى از فرزندان شما در يك از نقاط محروم و دورافتاده كشور نوشته شده است. فرزندانى كه تقدير الهى سرنوشت‏شان را چنين رقم زده است كه از نوازش دست مهربان پدر و مادر محروم باشند و در عوض، در سايه‏ى مهر و محبت جمعى از خيرخواهان جامعه، گروهى از معلمان و مربيان دلسوز خود، همراه با خواهران و برادران كوچكترشان در دو مركز شبانه‏روزى آموزشى ـ فرهنگى امام حسن مجتبى عليه‏السلام و حضرت زهرا (س) تلاش مى‏كنند تا راهى به سوى سعادت و سرافرازى آينده پيدا كنند.

آرى، ما در اين مراكز مى‏آموزيم؛ براى سربلندى و رفعت بايد افق فكر و انديشه‏مان را وسيع گردانيم و از لحظه لحظه فرصت‏هاى ناب، بهترين استفاده‏ها را ببريم تا راه روشن زندگى را بيابيم.

ما مى‏خواهيم با انديشه‏اى مثبت‏گرا، شادابى و طراوت را به ميهمانى خود فرا خوانيم و غبار افكار منفى و يأس و نوميدى را از چهره‏ى خويش برگيريم؛ چرا كه در اينجا آموخته‏ايم آينده‏ى نظام اسلامى و كشور عزيزمان نيازمند مردان و زنان سبزانديش، تلاشكر و با همت و با اراده است.

ما در اينجا و در پرتو راهنمايى و هدايت و حمايت مربيان دلسوزمان، با شركت در فعاليت‏هاى متنوع علمى، آموزشى، پژوهشى، فرهنگى، هنرى و ورزشى با اراده‏ى مصمم خود را براى ساختن فرداى افتخارآفرين كشورمان آماده مى‏كنيم؛ هر چند در دوران كوتاه عمر خويش طعم تلخ محروميت و مشكلات و نابسامانى‏هاى زيادى را چشيده‏ايم و زندگيمان تفاوت زيادى با ساير افراد جامعه دارد؛ ولى مى‏خواهيم به هم ثابت كنيم برخى ناكامى‏ها و محروميت‏هاى دنيوى نمى‏تواند نوجوانان و جوانان با غيرت و علاقه‏مند يك كشور را از حركت در مسير رشد و تعالى باز دارد.

ما در اينجا آموخته‏ايم كه فعل « مى‏توانيم » را با تمام وجود صرف كنيم؛ چرا كه زندگى يعنى: خواستن، اعتماد به نفس و ايمان به توانمندى‏هاى خود، آن كه در حركت و تكاپو است زنده مى‏ماند و آنكه به سكوت و سكون تن مى‏دهد؛ پژمرده خواهد شد.

ما در اين جا مى‏آموزيم كه قلب خود را لبريز از عشق نماييم؛ كه آرامش و سعادت لحظه لحظه زندگى ما را به همراه خواهد داشت. آرى، هر چند پيكرى مجروح و زخم خورده داريم؛ ولى مصمم هستيم در آينده التيام‏بخش دردهاى ديگران باشيم.

ما مى‏دانيم و باور داريم اگر پدران و مادرانمان نيستند كه دست نوازش بر سرمان بكشند، هستند پدران و مادرانى كه لطف خويش را از ما و خواهران و برادرانمان دريغ نمى‏كنند و تكيه‏گاهمان خواهند بود. آن‏ها كه روحشان به بلندى آسمان و قلبشان به وسعت اقيانوس است؛ آن‏ها كه زمزمه‏ى كلامشان سرود زندگى است و دستان گرمشان نوازشگر شانه‏هاى كوچك يتيمان و نگاه عميق و محبت‏آميزشان التيام‏بخش دردهاى كهنه و مانده از جور زمان، آن‏ها كه بر مولايشان امام على عليه‏السلام اقتدا مى‏كنند و چون او عشق را در پشت لبخندهاى محزون و اشك‏هاى انتظار مى‏جويند، آدم‏هاى آسمانى كه در دست‏هايشان سبدهايى است لبريز از ميوه‏هاى ملكوت.

و اينك اميدواريم در اين مسير پرفراز و نشيب كه در پيش روى ماست؛ به هر نحو ممكن از لطف و عنايت جناب عالى بهره‏مند شويم و حركت به سوى فردايى روشن را با آرامش و اطمينان خاطر بيشترى طى كنيم؛ قول مى‏دهيم در ادامه‏ى راه شهيدان عزيز، لحظه‏اى از كوشش و تلاش براى عزت و سربلندى اين نظام و كشور غفلت نكنيم.

بى‏ترديد آينده‏ى درخشان خويش را مرهون الطاف الهى و حمايت‏هاى ارزشمند مادى و معنوى جناب‏عالى و ديگر همراهان مى‏دانيم و به پاس اين خيرانديشى و محبتتان، هر شب بر سجاده‏ى نياز به درگاه الهى از پشت تنهايى‏هاى نمناك و بارانى‏مان خدا را با لهجه‏ى گل‏هاى نيلوفرى صدا مى‏زنيم و براى طراوت و شادابى باغ زندگى شما و سلامتى فرزندان عزيزتان دعا خواهيم كرد و خاطره‏ى شيرين لطف شما را همواره به خاطر خواهيم سپرد.

اگر وقت شريفتان اجازه داد؛ چند جمله‏اى هم ما را نصيحت فرماييد كه باعث افتخارمان خواهد بود.

با احترام و آرزوى توفيق الهى

« به نمايندگى از فرزندان مراكز آموزشى ـ فرهنگى امام حسن مجتبى عليه‏السلام و حضرت زهرا (س) و دانش‏آموزان استعدادهاى درخشان وابسته به بنياد نيكوكارى و فرهنگى سيد الشهداء عليه‏السلام شهرستان راور استان كرمان »

جواب: فرزندان عزيزم در مراكز آموزشى شهرستان راور!

ضمن عرض سلام و تحيت، و اعلام وصول نامه مهر و لطف شما عرض مى‏كنم:

1 ـ دنيا جاى راحتى نيست، كسانى را هم كه از دور تصور مى‏كنيد خوش هستند هر كدام گرفتاريهائى داخلى و خارجى دارند، هر كس بنوبه خود، راحتى و آرامش در آخرت است.

2 ـ انسان با اراده و همت خويش، ذات خود را مى‏سازد، انسان كامل كسى است كه با زحمت خود بكمال برسد نه آنكه در زير چتر حمايت پدر و مادر و ديگران بارور شود، پيامبر اكرم در همان دوران طفوليت هم پدر را از دست داد و هم مادر را.

3 ـ سعى كنيد با نماز اول وقت و نماز شب و زيارت عاشورا و زيارت جامعه و احيانا تشكيل مجالس روضه و شركت در عزادارى و استماع روضه، هر چند از طريق استفاده از نوار. روح خود را جلا دهيد. انشاء اللّه‏ آينده با شماست، چه بسيار كسانى كه بدون پدر و مادر بكمال و موقعيت خوب اجتماعى رسيدند و چه بسيار آنها كه در ناز و نعمت بودند و سقوط كردند. توكل بر خدا كنيد.

4 ـ كاش مى‏توانستيد دسته‏جمعى سفرى هم به قم داشته باشيد تا ضمن زيارت، و تنوع، شماها را از نزديك زيارت كنيم.

سؤال 142: با سلام آيا در روز قيامت، يا آخرت، ما بستگان خودمان را ملاقات مى‏كنيم و مى‏شناسيم.

جواب: در قرآن كريم آمده كه: « ذلك يوم مجموع له الناس⁽²⁾ = در آن روز همه مردم جمع مى‏شوند » وليكن چون همه گرفتارند چه بسا از يكديگر فرار كنند كه مورد مطالبه واقع نشوند. ولى بهر حال مى‏توانند يكديگر را ببينند.

سؤال 143: « فاسئلوا أهل الذكر إنى كنتم لا تعلمون »

محضر مبارك مرجع عاليقدر... سلام عليكم

خواهشمند است به سؤالات دينى و شرعى حقير پاسخ دهيد.

1 ـ صحبت كردن مردان با صداى تقليدى زنان و بالعكس چه حكمى

دارد؟

جواب: اشكالى ندارد ليكن اگر محرّك باشد بايد اجتناب شود. در حرمت صحبت محرّكه شهوانى، بين طرز صحبت تقليدى و اصالى فرقى نيست.

2 ـ اگر قبل از مغرب شب عيد فطر، مهمان وارد شود آيا فطريه بر عهده ميزبان است يا مهمان؟

جواب: اگر با دعوت بوده به عهده ميزبان است. هر چند پس از مغرب وارد شود و اگر بدون دعوت بوده اگر پيش از مغرب وارد شود و آنجا افطار يا غذا بخورد نيز به عهده ميزبان است.

3 ـ حدّ و مرز تأديب فرزند چيست؟

جواب: زدن متعارف تا كمتر از ده ضربه اشكال ندارد. لازم است رعايت وضع جسمانى و حالات روحى فرزند بشود و ظاهرا بدين جهت در شرع تعداد دقيق مشخص نشده است: از يك تا ده.

4 ـ كف زدن حكمش چيست؟ ( چه حكمى دارد؟ )

جواب: اشكال ندارد.

آيا بردگى امروزه احكامش ثابت است يا فسخ شده است؟

جواب: همان حكم را دارد، به كتاب نگاهى به بردگى به قلم اينجانب رجوع شود.

سؤال 144: حضور محترم.... مرحوم شيخ حر عاملى در كتاب التجاره ابواب الدين و القرض، باب 9 را چنين ناميده است:

« باب انه يجب على الامام قضاء الدين عن المومن المعسر من سهم الغارمين او غيره ان كان انفقه فى طاعة اللّه‏» و ذيل اين باب 5 روايت را آورده است.

سوال اين است:

1. مستفاد از اين روايات چيست؟ مسئوليت بيت المال به معناى مديون بودن آن در قبال دين يا اينكه فقط چون پرداخت دين به مصلحت جامعه و حكومت است؟

جواب: از باب مصلحت، امام پرداخت مى‏كند، بيش از اين از روايات استفاده نمى‏شود. گرچه تعبير برخى روايات اين است كه به عهده امام است. ليكن بر سر هم بيش از اين استفاده نمى‏شود كه وظيفه مقام ولايت است. نه اينكه دين بر ذمه او باشد.

2. رابطه بدهكار و امام (يا بيت‏المال) پس از پرداخت دين توسط امام يا بيت‏المال چيست؟ و آيا امام حق رجوع به بدهكار را دارد؟

جواب: اگر بدهكار موسر شد بايد پرداخت كند.

3. اگر بدهكار معسر بود و امام دين را نپرداخت تا اينكه بدهكار موسر شد، آيا مسئوليت پرداخت دين بر عهده امام است يا بر عهده بدهكار يا هر دو؟

جواب: به عهده بدهكار است.

4. اگر شك داشته باشيم دين مديون، فى طاعة اللّه‏ بوده يا خير، اصل و قاعده چه اقتضا مى‏كند؟

جواب: اصل صحت، اثبات نمى‏كند، بايد اثبات شود.

5. آيا مى‏توان گفت مسئوليت جانى و عاقله در جنايات شبه عمد و يا خطا محض، نوعى دين است؟ و آيا اين روايات شامل پرداخت ديه مى‏شود؟

جواب: به هر حال اينها هم به عهده هستند و دين مى‏باشند.

6 ـ آيا اگر بعدا معسر موسر شد، امام مى‏تواند به او رجوع، و ديه پرداخته را اخذ كند؟

جواب: آرى. ليكن امام مى‏تواند براساس مصالح، گذشت كند و شايد نوعا مصلحت چنين باشد، پس از پرداخت ديگر گرفته نمى‏شود مگر آنجا كه احتمال توطئه‏اى براى سوءاستفاده باشد.

سؤال 145: محضر مبارك حضرت.... سلام عليكم

ضمن عرض ادب و آرزوى سلامتى آن مرجع عاليقدر به استحضار مى‏رساند اينجانب حسين... طلبه‏اى هستم كه بصورت آزاد تحصيل مى‏نمايم امّا شهريه‏اى ندارم كه بعضى از ايام با مشكلات مى‏توانم ادامه تحصيل بدهم از آن طرف نيز مورد سرزنش اهل خانه همسر مى‏باشم لذا خواهشمندم كه با بيانات حكيمانه خويش اين حقير را مستفيد بفرمائيد تا بتوانم بر مشكلات فائق آيم و بتوانم ادامه تحصيل بدهم.

فرق بين مسلمان و مؤمن چيست؟ بفرمائيد مؤمن چه كسانى و چه خصوصياتى دارد.

جواب: مؤمن معتقد به خلافت على عليه‏السلام و فرزندانش پس از پيامبر است و به وظائف خود عمل مى‏كند. عمل، علامت باور و ايمان است، ليكن از باب توسعه به هر كسيكه معتقد به خلافت و ولايت على عليه‏السلام و يازده فرزندان او باشد گفته مى‏شود، هر چند به وظائف خود، عمل نكند.

سؤال 146: « فاسئلوا أهل الذكر إن كنتم لا تعلمون »

محضر مبارك مرجع عاليقدر... سلام عليكم

خواهشمند است به سؤالات دينى و شرعى حقير پاسخ دهيد.

1 ـ متأسفانه مرسوم است كه در روز عيد فطر و عيد قربان بعضى مساجد و محلّات براى اقامه نماز عيد فطر و قربان جهت اعلام، اذان مى‏گويند. آيا اذان گفتن با اين توجيه كه ما به قصد اعلام مى‏گوييم كه مردم براى نماز عيد فطر و قربان حضور يابند و بدانند كه نماز عيد اقامه مى‏شود و به قصد ورود در شرع نمى‏گوييم. آيا اين عمل وجه شرعى دارد و جايز است؟ براى نماز ميّت چطور؟ (با اين قصد كه مؤمنين اطلاع پيدا كنند و تعداد بيشترى در تشييع جنازه و نماز ميّت شركت كنند).

جواب: اذان و اقامه در غير صلوات يوميه، به قصد ورود از شرع جائز نيست، تصور عدم قصد ورود هم در يك عبادت اعلامى مشكل است. و به فرض كه از اين جهت تشريع نباشد، بدعت است و جائز نيست. در غير يوميه فقط سه مرتبه « الصلوة » گفته مى‏شود. البته اينجانب بطوريكه در معلقات ج دوم گفته‏ام در غير عيدين، « الصلوة » هم معلوم نيست وارد شده باشد.

2 ـ حضرتعالى « لغو » را چگونه معنى مى‏كنيد؟

جواب: كار بيهوده را لغو مى‏گويند و دليلى هم بر حرمت آن نيست.

سؤال 147: محضر مبارك... سلام عليكم

اينجانب عزيز اللّه‏... دانشجوى كارشناسى ارشد دانشگاه تربيت مدرس مى‏باشم تحقيقى در خصوص كنترل رشد جمعيت و نظر فقهى علماء شيعه به عهده دارم نظر حضرت عالى درباره سياست كنترل رشد جمعيت از سوى دولتها و نيز خود افراد چيست؟ لطفا نظر خود را در اين مورد مرقوم فرمائيد.

جواب: از نظر حقوق اسلامى جلوگيرى از انعقاد نطفه اشكالى ندارد ليكن پس از انعقاد نطفه جائز نيست (يعنى اسقاط حمل، چه نطفه و چه پس از آن، جائز نيست) مگر اينكه ضرورت يا حرجى در كار باشد، آن هم نه پس از ولوج روح، كه معمولاً در چهار ماهگى انجام مى‏شود. ضمنا جلوگيرى از نسل بطور كلى، منع يك حركت تكاملى در طبيعت است كه از روى ضعف مديريت انجام مى‏شود.

سؤال 148: محضر مبارك... نظر به اينكه مركز تحقيقات محيط زيست دانشگاه قم به منظور نگهدارى و توسعه و ترميم محيط زيست با استفاده از دانشمندان حوزه و دانشگاه در زمينه عوامل زيست محيطى و مبانى فقهى و حقوقى آن به تحقيق اشتغال دارد. لطفا جهت آشنايى با ديدگاههاى فقهى حضرتعالى و ارائه آن به مقلدان، پرسش‏هاى زير را پاسخ دهيد. 1 ـ عدم رعايت اصول و قوانين محيط زيست از نظر شرعى چه حكمى دارد؟

جواب: هرآنچه مضّر به سلامت مردم باشد يا به استفاده مردم از طبيعت لطمه بزند اشكال دارد.

2 ـ دفن زباله‏هاى جنگى در زمين و دريا كه باعث آلودگى محيط زيست و شيوع بيمارى در ميان مردم و نسلهاى آينده مى‏گردد چه حكمى دارد؟

جواب: ايجاد خطر براى جامعه به هر صورت باشد جائز نمى‏باشد.

3 ـ اگر زمين‏هاى مناطق جنگى بدون پاكسازى صحيح در اختيار كشاورزان قرار گرفت آيا استفاده از آن جهت توليد محصولات كشاورزى جائز است؟

جواب: هر گونه ايجاد مشكل براى سلامت مردم جائز نيست، چنانكه قرار دادن جنس آلوده در اختيار مردم، بدون آگاهى، اشكال غش و خدعه را هم دارد.

4 ـ اگر متخصصان و كارشناسان محيط زيست اعلام كردند كه توليد و استفاده از محصولات كشاورزى مثل سبزى و حبوبات و ميوه و... در زمين‏هاى جنگى به جهت عدم پاكسازى صحيح زباله‏هاى جنگى، موجب بروز بيمارى‏ها مى‏گردد. آيا خريد و فروش و استفاده از اين محصولات جائز است؟ با تشكر ـ احمد...

جواب: بدون آگاهى دادن به مشتريان، غش در معامله، و نيز چون اضرار يا احتمال ضرر مهمى است جائز نمى‏باشد.

سؤال 149: خدمت حضرت آيت‏اللّه‏... سلام عليكم

1. با توجه به حق مردم در استفاده از منابع طبيعى ( دريا، جنگل، رودخانه، سبزه‏زارها و... ) آيا اشخاص حقيقى يا حقوقى مى‏توانند مانع از استفاده عموم گردند و يا استفاده از منابع طبيعى را منبعى براى كسب درآمد خويش قرار دهند؟

جواب: اينگونه امكنه از انفال مى‏باشد و تابع مقررات حكومت اسلامى است، و اگر دولت مقرراتى وضع نكرده است استفاده يكسان براى عموم است و هرگونه تصرف انحصارگرانه و يا تملك بدون قانون ممنوع است.

2. حقوق مردم در استفاده از جنگل و دشت و رودخانه و آبشار و ساحل دريا و... با چه معيار فقهى مشخص مى‏گردد؟

جواب: استفاده از انفال در حدّى كه مانع استفاده ديگران نباشد جائز است. كسانى كه براى تفرج به يكى از اين مكانها مى‏روند تا يك روز كامل حق استفاده دارند و اگر روز بعد هم نياز بود همينطور، شايد روايات حق السبق در مكان كسب و كار باين موارد هم تطبيق شود كه يك روز حق دارد و اگر اثاثيه‏اش برقرار است براى روزهاى بعد نيز و اگر يك مكان را احيا كنند اگر طبق قوانين حكومت اسلامى باشد مى‏توانند تملك نمايند.

3. دولت تا چه اندازه مى‏تواند از حقوق مردم در استفاده از منابع طبيعى به ويژه دريا و جنگ و دشت و صحرا و... جلوگيرى نمايد؟

جواب: دولت براى حفاظت اين مكانها حق دارد مانع تصرفات شود، ليكن در انحصار گروهى خاص قرار دادن بدون نظر ولى فقيه جائز نيست و با نظر او هم حتما بايد براساس رعايت مصلحت جامعه و حكومت باشد.

4. حق اولويت و حدود آن در استفاده از منابع طبيعى با چه معيارى مشخص مى‏گردد؟

جواب: از نظر مكانى به مقدار حاجت و از نظر زمانى به اندازه يك روز. اگر اثاثيه‏اش همانجا همراه خود برقرار باشد براى روزهاى بعد نيز، چنانكه با نظر ولى فقيه و مأمورين حكومتى و با رعايت مصلحت جامعه قابل ادامه مى‏باشد. ولى فقيه حق تمليك هم دارد اگر بمصلحت جامعه باشد.

5. آيا « عدم النفع » در منابع طبيعى و عوامل زيست محيطى موجب ضمان است؟

جواب: اگر منظور منع استفاده از اين منابع طبيعى است، دولت اسلامى مى‏تواند براى حفاظت آنها مانع تصرفات شود و اگر منظور كارهائى است كه اضرار حساب نمى‏شود بلكه عدم النفع است بنظر مى‏رسد موردى اينچنين نباشد. اگر قابل انتفاع نيست اضرار به مكان مسلمين است كه همچون اضرار به طرق و راهها موجب ضمان است.

6. پرداخت خسارت‏هاى ناشى از عدم النفع در محيط زيست وعوامل آن بر عهده چه كسى است؟

جواب: تا احيا نشده ملك كسى نيست، منع استفاده براى تفرج و مانند آن، بدون مصلحتى خاص گرچه جائز نيست ليكن موجب ضمان نمى‏شود.

سؤال 150: چرا روز نهم ربيع الاول در بين شيعيان با عنوان عيد معروف است و سبب شادى در اين روز چيست؟

جواب: شروع امامت امام زمان عليه السلام است. البته روز مرگ دشمن اهل بيت هم هست بنا به برخى تواريخ.

سؤال 151: بنده نذر كرده بودم به مدت 10 ماه يك دهم حقوق خود را صدقه بدهم ولى بنا به مشكلاتى اين كار را انجام نداده‏ام ولى بجاى اين كار در هر ماه مقدار كمترى پول از يكدهم حقوق را صدقه مى‏دهم در هر ماه آيا بنده در نذر خودم تخلف كرده‏ام؟ و اگر تخلف در نذر كرده‏ام چه مقدار بايد كفاره بپردازم.

جواب: اگر نذر كرده‏ايد بايد طبق نذر عمل كنيد هر گونه تخلف نذر كفاره دارد كه در رساله توضيح ذكر كرده‏ايم، در سايت ما هم رساله را مى‏توانيد ببنيد. ليكن اگر صيغه نذر را نخوانده‏ايد و فقط به دل نذر كرده‏ايد يا گفته‏ايد، نذر مى‏كنم، اين براى تحقق نذر كافى نيست.

سؤال 152: سلام عليكم 1 ـ آيا اعتكاف در غير مساجد اربعه (مسجد الحرام و مسجد النبى و مسجد كوفه و مسجد بصره) و مساجد جامع هر شهر صحيح است؟

2 ـ آيا اطاعت از دستور فرمانده مافوق در دوران صلح واجب است؟

3 ـ اگر كسى ادعاى ديدن امام زمان(عج) يا يكى از ائمه(ع) را كند آيا مى‏تواند پيامى از آن حضرت نقل كند؟

4 ـ در صورت امكان در مورد عطار نيشابورى و سيره و شخصيت او توضيح دهيد؟

5 ـ وحدت وجود را تعريف كرده و بفرماييد كه آيا وحدت وجودى كه عرفا و فلاسفه مى‏گويند با وحدت وجودى كه فقهاى عظام مى‏فرمايند يكى است يا فرق دارند؟

جواب: 1 ـ به نظر اينجانب اختصاص به مساجد اربعه ندارد بلكه حتى لازم نيست مسجد جامع باشد، همين كه مسجدى باشد كه در آن نماز جماعت صحيحى بر پا شده باشد كافى است.

2 ـ در حكومتهاى الهى اطاعت از حكم الهى و منصوبين از طرف او به آن مقدار كه در حيطه وظيفه شان است لازم است.

3 ـ اگر يقين دارد كه امام بوده و پيام داده است جايز است، ليكن به درد ديگران نمى‏خورد، دستور اهل بيت اسلام در دوران غيبت تقليد و اطاعت از مرجعيت است.

4 ـ در تخصص من نيست.

5 ـ به رساله توضيح المسائل اينجانب در بحث كافر رجوع كنيد.مسئله 121.

سؤال 153: با عرض احترام، به استحضار مى‏رساند:

حدود 15 سال قبل، شخصى رؤياى صادقه‏اى مبنى بر وجود امامزاده‏اى در منطقه‏اى از داراب مى‏بيند و سپس محل مورد خواب را كنده و سنگ قبر قديمى كه نشان از خفته بودن شخصى در آن مكان دارد به دست مى‏آيد، علم‏ها و كتل‏ها به منطقه سرازير مى‏شود و به جهت بعد مسافت به زيارت اين مزار كه در سنگ قبر سيد عبدالمطلب حسينى نوشته بود مشرف مى‏شوند، يكى از محققين حوزه نيز با برخى از قراين احتمال دادند كه او يكى از سادات سجادى قرن هفتم هجرى مى‏باشد كه عينا نظريه ايشان پيوست مى‏شود.

با وجود آن كه مزار مورد نظر بين مردم از شهرت و اعتقاد خاصى برخوردار است و اهالى با دست خود آن را ساخته‏اند، برخى از مغرضان در صدد تخريب آن مى‏باشند، خواهشمنديم نظريه خود را نسبت به مكان فوق اعلام فرماييد.

آيا با وجود اينكه سنگ قبرى نيز در كنده كارى پيدا شده و آثار قدمت در آن است مى‏توان مكان فوق را خراب كرد؟

آيا مكان مورد نظر كه پس از 15 سال به عنوان يك زيارتگاه مهم شناخته شده، تخريب آن باعث بازى با احساسات و عقايد مردم نيست؟ از بذل توجه و عنايت شما كمال تشكر و امتنان داريم:

جواب: 1 ـ صرف رؤيا دليل بر مطلب نيست، و اگر كسى از خواب خود مطمئن شد براى ديگران دليل نيست، ليكن اگر از روى سائر جهات، براى افراد اطمينان حاصل شود، خواب هم اگر شرايط صدق را از نظر خواب بيننده و ساعت خواب و غير ذلك داشته باشد مؤيد مسئله مى‏باشد.

2 ـ چون مزار وسيله‏اى براى توسل و تقرب به اهلبيت عصمت شده است تخريب آن صلاح نيست، مگر اينكه قرائنى باشد كه دلالت بر سوء استفاده مالى و غيره به وسيله افراد سودجو نمايد.

سؤال 154: حكم برهنه شدن زنها در عزادارى چيست؟

جواب: اگر نامحرم نباشد و مورد نگاه شهوى نباشند اشكال ندارد.

سؤال 155: چرا روز نهم ربيع الاول را عيد الزهرا ناميدند؟ (در اين روز چه واقعه‏اى رخ داده است؟)

جواب: روايتى در بحار نقل كرده كه روز كشته شدن دشمن اهل‏بيت عليه‏السلام است، ليكن شايد هم بتناسب شروع امامت حضرت مهدى باشد.

سؤال 156: اينكه پشت سر مسافر آب مى‏ريزند آيا منشأ شرعى و روايى دارد يا نه؟

جواب: با وجود تتبع نسبتا زياد، دليلى نيافتم.

سؤال 157: منظور از «قمر در عقرب» كه در بعضى تقويمها نوشته شده است چيست؟

جواب: يعنى ماه در برج عقرب، از برجهاى حركت خويش است. ضبط تاريخ دقيق اين مطلب مهم است. احيانا برخى از شاگردان حقير كه در اين قسمت تحصيلاتى داشتند مى‏گفتند حساب كرده‏ايم زمان آن را تقويم‏ها اشتباه نوشته‏اند.

سؤال 158: محضر محترم حضرت... سلام عليكم

به اطلاع مى‏رسانم كه عده‏اى از مردم روسيه و ارمنستان و... بر اثر خواندن كتاب شريف لولا فاطمه عليه‏السلام كه برگفته شده از نوارهاى سخنرانى جنابعالى مى‏باشد كه به زبان روسى توسط اينجانب سيد مصطفى... ترجمه گرديده و به كشورهاى شوروى سابق ارسال گرديده و عده‏اى بر اثر خواندن اين كتاب شيعه گرديده‏اند كه حدود 76 نفر را شناسايى كرده‏ايم كه اين عده حاضر به عمل تقيه نيستند لذا از خانه و كاشانه خود طرد شده و مجبور به ماندن در كوچه و خيابان شده‏اند لذا از حضرتعالى درخواست راهنمايى اين گروه از تازه مسلمانان شيعه را داريم تا ضمن عمل كردن طبق وظيفه شرعى خود اين مشكل آنها نيز برطرف گردد. سلامتى و بقا حضرتعالى را از خداوند منان خواستارم.

جواب:  در شرايط خاص اين عزيزان بايد تقيه كنند در قرآن كريم و روايات اهل بيت عليهماالسلام توصيه شده است وامام صادق عليه‏السلام فرمود: رد تقيه دين من و پدران من مى‏باشد. اين عزيزان تقيه كنند تا بتوانند تكثير مؤمن كنند و محصور نشوند. پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله در مورد عمار كه تقيه كرد فرمود: او فهميده‏تر از پدر و مادرش مى‏باشد كه آنها تقيه نكردند و از بين رفتند.

سؤال 159: محضر مبارك حضرت... با سلام و تحيت

اگر خاطر شريفتان باشد چندى قبل كه به قم آمده بودم به حضورتان شرفياب شدم و يك از فروعات فقهى در مورد مسأله محرميت مادر زن را مطرح نمودم. اگر چه آن مسأله صرفا بهانه‏اى بود براى آشنايى بيشتر و شايد ارتباطهاى علمى كه البته براى حقير بسيار سودمند و مفيد مى‏بود اما با كمال تعجب برخورد سرد و بى‏مهر جنابعالى.... تصورات ذهنى مرا به هم ريخت. و اگر مثلاً بنده در آن مجلس با هيئتى در لباس روحانى و احيانا با محاسنى بلند حاضر مى‏شدم ممكن بود قدر مقبول‏تر مى‏نماياندم.

حضرتعالى به احتمال زياد از جمله افرادى هستيد كه قبل از سن 30 سالگى به درجه اجتهاد رسيده‏ايد. بنده از شما سؤال مى‏كنم آيا در آن دوران وقتى مسأله‏اى به ذهنتان مى‏رسيد و مثلاً با استاد خود مرحوم علامه طباطبايى مطرح مى‏كرديد آيا آقاى طباطبايى هم همين گونه به شما پاسخ مى‏دادند؟

حقير نسبت به خود گله و شكايتى ندارم و خدا گواه است كه ناراحت هم نيستم اما مطلب مهم اين است كه در گذشته نه چندان دور و حداقل در زمان آيت اللّه‏ العظمى بروجردى اين سنت حسنه در حوزه‏هاى عليمه جارى بوده است كه به فكر اشخاص حتى اگر اشتباه هم بود ارزش داده و توجه مى‏كردند و آنگاه آنها را راهنمايى كرده و راه درست را به آنها ياد مى‏دادند و ثمره آن هم همين است كه مى‏گويند كه بعد از آيت اللّه‏ العظمى بروجردى حدود 700 مجتهد مسلم در حوزه علميه قم پرورش يافته است آنهم كسانى كه غالبا زير 30 سال سن داشته‏اند. اما با وضع فعلى و جوّ حاكم بر حوزه‏هاى علميه در زمان ما يا اصلاً كسى به خود جرأت وارد شدن در حوزه فقاهت و اجتهاد را نمى‏دهد و يا اگر هم كسى با هزار اگر و اما وارد شود با برخوردى شبيه برخورد حضرتعالى با حقير مواجه مى‏شود و ثمره اين مسأله را خود بالعيان مشاهده مى‏فرماييد كه نوعا طلاب حوزه‏ها مقلدانه در دروس خارج شركت مى‏كنند و مقلدانه مى‏شنوند و مى‏پذيرند و واقعا چند درصد آنها مجتهدانه و محققانه به جلو مى‏روند؟ آنهم اگر با برخورد تند بزرگان مواجه نشوند.

گويند روزى در درس مرحوم شيخ انصارى يا يكى ديگر از بزرگان يك طلبه تازه وارد اشكالى كرد. يكى از علماى حاضر در آن جلسه خطاب به او گفت: بچه حرف نامربوط نزن. مى‏گويند شيخ از بالاى منبر به آن عالم رو كرد و گفت: مگر شما از روز اولى كه آمديد اينجا همه حرفهايتان مربوط بود؟

واقعا بجا بود كه به حرف نامربوط حقير هم عنايتى مى‏كرديد و حداقل جزوه‏اى كه برايتان آورده بودم را مى‏پذيرفتيد و اشكالات آن را متذكر مى‏شديد.

على اى حال بيش از اين مزاحم وقت شريفتان نمى‏شوم و از صراحت لهجه خود پوزش مى‏طلبم و حسب الامر حضرتعالى اصل مسأله را مطرح كرده و منتظر جواب عالمانه شما مى‏مانم.

مدرك فقهاى عظام بر محرم بودن مادر زن با داماد چيست؟ زيرا آيات قرآن در اين مورد دلالتى ندارند. در سوره نور و احزاب چنين نيامده و در سوره نساء هم صرفا حرمت ازدواج با مادر زن مطرح است.

ضمنا در كلمات متقدمين هم اصلاً به مسأله نگاه كردن داماد و يا پوشش مادر زن اشاره نشده و مطلبى نيامده بلكه صرفا مسأله حرمت ازدواج مطرح است و متأخرينى مانند صاحب جواهر هم كه مسأله نگاه و پوشش را مطرح كرده‏اند دليلى ارائه نكرده‏اند.

اجماع و شهرت در اين مسأله هم با توضيحات مفصلى كه حقير نوشته‏ام مخدوش است.

ضمنا بين حرمت ازدواج و محرم بودن بمعناى جواز نگاه يا عدم وجوب پوشش هم ظاهرا تلازمى وجود ندارد چرا كه تلازم دليل مى‏خواهد و تا آنجا كه ما بررسى كرديم چنين دليلى نيافتيم.

اگر دليل خاصى بر اصل محرميت مادر زن وجود دارد كه حقير نيافته‏ام و يا دليلى بر تلازم بين حرمت ازدواج و محرم بودن موجود است آنگونه كه حضرتعالى فرموديد لطف بفرماييد با ذكر مأخذ آن بيان فرماييد.

با عرض معذرت متذكر مى‏شوم نگاه بنده به اين قضيه نگاه يك مقلد نيست بلكه دليل تفصيلى اين مسأله مد نظر است و البته به تفسير نورالثقلين كه فرموديد هم مراجعه كردم و چيزى نيافتم.

نكته آخر اينكه تاكنون به هر كدام از آقايان علما كه مراجعه كرده‏ام در ابتداى امر مسأله را ضرورى و روشن مى‏دانستند و حتى حوصله مطالعه جزوه را هم نداشتند اما پس از مطالعه جزوه نظرشان عوض شد بعضى پذيرفتند و بعض ديگر احتياط واجب را در وجوب پوشش مادر زن در برابر داماد دانستند. عده‏اى هم در اين مورد به سيره تمسك كردند كه آن را هم مفصلاً جواب داده‏ام.

بسيار خوشحال مى‏شوم كه در اوقات فراغت و استراحت خود همانگونه كه احيانا به صفحات روزنامه‏ها نگاه مى‏فرماييد نيم نظرى هم به كاغذ پاره‏هايى كه برايتان ارسال كرده‏ام بياندازيد و اشكالات موجود را متذكر شويد.

اميدوارم با عنايات حضرت ولى عصر عليه‏السلام اين جريان فتح بابى باشد براى ارتباطهاى علمى ديگر و استفاده حقير از محضر مباركتان.

ضمنا اگر جزوه ارسالى را مطالعه فرموديد در نزد خودتان مى‏ماند اما اگر حوصله آن را نداشتيد و آن را قابل مطالعه ندانستيد لطف فرموده آن را به همراه جوابيه خود برايم بفرستيد.

والسلام عليكم و رحمة اللّه‏ و بركاته

حوزه علميه شيراز على...

1 ـ لا يرد البالغ على امه ولا على اخته ولا على من سوى ذلك باذن و لا يؤذن لا حد حتى يسلم فان السلام طاعة الرحمن. 65

يعنى امام باقر عليه‏السلام فرمودند هر كس به سن بلوغ رسيده بر مادر و خواهر و دختر و غير اينها وارد نشود مگر آنكه اجازه بگيرد و اجازه نمى‏دهند مگر سلام كند زيرا سلام اطاعت از خدا است.

2 ـ محمد بن يعقوب عن عدة من اصحابنا عن احمد بن محبوب عن ابى ايوب الخراز عن ابى عبداللّه‏ عليه‏السلام فى حديث قال: و يستأذن الرجل على ابنته و اخته اذا كانتا متزوجتين يعنى امام صادق عليه‏السلام فرمودند انسان در وقت وارد شدن بر دختر يا خواهرش بايد اجازه بگيرد اگر آنها ازدواج كرده‏اند.

كه البته از مطالب گذشته و ساير روايات معلوم است كه قيد اذا كانتا متزوجتين، قيد غالبى يا توضيحى است. يعنى با توجه به رسم اعراب و همينطور مسلمانان صدر اسلام كه در سنين پايين ازدواج مى‏كرده‏اند و نوعا دختران در سن 9 سالگى به خانه بخت مى‏رفته‏اند، متزوج بودن ملازم با بالغ بودن به حساب مى‏آمده است و بنابراين جمله اذا كانتا متزوجتين يعنى اگر بالغ هستند. نه اينكه اين قيد احترازى باشد كه نتيجه بگيريم كه پس اگر دختر يا خواهر انسان ازدواج نكرده جايز است بدون اجازه بر او وارد شويم چون واضح است كه ازدواج كردن يا عدم آن در اين حكم موضوعيت ندارد.

3 ـ و اخرج ابن جرير و البيهقى فى السنن عن عطاء بن يسار ان رجلاً قال يا رسول اللّه‏ صلى‏الله‏عليه‏و‏آله استأذن على امى؟ قال نعم. قال انى معها فى البيت. قال استأذن عليها. قال انى خادمها افاستأذن عليها كلما دخلت؟ قال افتحب ان تراها عريانة؟ قال لا. قال فاستأذن عليها.

يعنى مردى از پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله سؤال كرد آيا موقع ورود بر مادرم بايد اجازه بگيرم؟ حضرت فرمودند بله. او سؤال كرد با مادرم در يك اتاق زندگى مى‏كنم آيا اجازه لازم است؟ پيامبر فرمودند بله. او دوباره پرسيد من خدمتگذار مادرم هستم آيا هر گاه بر او داخل مى‏شوم بايد اجازه بگيرم؟ حضرت فرمودند آيا دوست دارى مادرت را برهنه ببينى؟ او گفت نه. و پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله فرمودند پس اجازه بگير و وارد شو.

واژه عريان در اين خبر اعم است از نيمه عريان بودن كه جاهايى مانند سينه و شكم و ران ديده شود و يا برهنگى كامل كه حتى عورتين هم نمايان باشد. اما با توجه به روايات متعدد ديگرى كه نزديك به همين مضمون از پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله نقل شده است معلوم مى‏شود كه مراد از عريان بودن در اين روايت، برهنگى كامل نيست.

در هر حال از مجموع اين ادله كاملاً بدست مى‏آيد كه فتواى مشهور كه مى‏گويند محرمان مى‏توانند به تمام بدن يكديگر بجز عورت نگاه كنند سخنى بى دليل است و منشأ آن اشتباهى است كه در برداشت از آيات سوره نور شده است.

سؤال 160: محضر مبارك حضرت... ضمن عرض سلام و تحيت استدعا دارم پاسخ سؤالات ذيل را مرحمت بفرماييد:

1. حكم شرعى كسى كه منكر وجود موجوداتى به اسم جن مى‏باشد چيست؟

2. آيا تسخير جن ممكن است يا خير و حكم شرعى آن چيست؟

3. آيا در ميان اجنه مذاهب مختلف چون شيعه و سنى و جبر گرا و.. وجود دارد يا خير؟

4. آيا احكام فقهى متعارف از قبيل طهارت و نجاست و احكام معاملات و نكاح... شامل جنيان نيز مى‏شود؟

5. ازدواج با جن ممكن است يا خير و حكم شرعى آن چيست؟

با تشكر ـ سيد مراد...

جواب: 1 ـ مادام كه به انكار قرآن برنگردد اشكالى ندارد.

2 ـ ممكنست ولى از اينجهت كه ايجاد سلطه بر ديگرى، بدون رضايت اوست، و ايجاد محدوديت و سلب آزادى اوست، جائز نيست. ليكن صرف ارتباط تسخير نيست.

3 ـ از اينكه آنها هم چون انسان‏ها مختار هستند شايد همين تقسيمات در آنها هم باشد، ليكن خبر اطمينان‏بخشى نداريم. از آيات سوره جن و برخى آيات ديگر استفاده مى‏شود كه آنها هم اگر مسلمان باشند از امت پيامبر اكرم صلى‏الله‏عليه‏و‏آله هستند (هر چند در برخى آيات ديگر پيامبر صلى‏الله‏عليه‏و‏آله پيامبر بشر و ناس معرفى شده است) و بنابراين حديث پيامبر كه: امت من هفتاد و سه فرقه هستند و فقط يك فرقه اهل نجاتند شامل آنها نيز مى‏شود.

4 ـ از جواب بالا معلوم شد.

5 ـ از قرار اطلاعات واصله ممكن است و واقع شده و در زمان ما هم طبق گفته برخى افراد طرف اين مسئله، كه با اينجانب تماس داشته‏اند، هست، و ظاهرا طبق ادله احكام فقهى هم بايد باشد چرا كه آنها هم اگر مسلمانند از امت اسلامى هستند.

سؤال 329: محضر مبارك حضرت آيت ا... سلام عليكم

احتراما، در خصوص كسانيكه مرگ مغزى مى‏شوند و احراز مرگ واقعى آنها و همچنين، اهداء اعضاى آنها چگونه است؟ اگرچه قبل از مرگ مغزى اجازه اهداء اعضاى خويش را داده‏اند.

جواب: 1 ـ مرگ مغزى مرگ مطلق شخص نيست، مرگ يك عضو است. و البته عضو مهم است، ليكن تا قلب كار مى‏كند هنوز شخص نمرده است و لذا اعضاء بدن او آثار حيات دارد و مثلاً متعفن نشده است.

2 ـ برداشتن دستگاه تنفسى هم از آنها جائز نيست هرچند كه دستگاه كمك تنفس آنهاست و بدون دستگاه نمى‏مانند، از اينجهت همانند افراد مبتلا به آسم كه نياز به اسپره دارند مى‏باشند.

3 ـ اينكه اينها حيات دراز مدت ندارند نيز مجوز كشتن آنها نمى‏شود چنانكه بسيارى سرطانى‏ها بزودى مى‏ميرند اين مجوز كشتن زودرس نمى‏شود.

4 ـ اهداء اعضائى كه موجب سرعت مرگ آنها شود به هيچ وجه جائز نمى‏باشد هر چند خودشان وصيت كرده باشند. اهداء سائر اعضاء اشكال ندارد.

سؤال 161: محضر مبارك حضرت آيت ا... سلام عليكم

براى تربيت فرزندانى تواناتر و آگاهتر تجربه جهانى نشان داده است كه آموزش مهارت‏هاى زندگى در سنين كودكى بخصوص در مقاطع سنى دبستان و راهنمايى مى‏تواند به پيشگيرى از آسيب‏هاى اجتماعى در بزرگسالى (از جمله اعتياد، ايدز و ساير مشكلات ناشى از رفتارهاى پرخطر) منجر شود. با توجه به تأكيد مؤكد اسلام بر آموزش و نقش پراهميت سنين خردسالى، جايگاه اين آموزش‏ها در مذهب ما چيست؟ روحانيون و ائمه جماعات چه نقشى در اين خصوص مى‏توانند داشته باشند؟

جواب: براى جلوگيرى از ابتلاء به اينگونه بيمارى‏ها، آموزش لازم است ليكن از طرف ديگر نفس آموزش اينگونه مسائل موجب تحريكات غيرطبيعى نوجوانان مى‏شود و چون هنوز درصد خطر ابتلاء نوجوانان، در محيط‏هاى نسبتا مذهبى و سالم، كمتر از خطر تحريكات مزبور است، بايد آموزش‏هاى مزبور در سنين خيلى نزديك به احتمال آميزش و در مواردى كه بحسب محيط و سائر شرائط، احتمال آميزش زياد است، انجام شود. بنظر مى‏رسد سنّ دانش‏آموز ابتدائى و راهنمايى براى آموزش مزبور زود است، خصوصا در محيط‏هاى نسبتا اخلاقى و سالم. روحانيون نيز مى‏توانند اين دستور را به اولياء مدارس و اولياء فرزندان تفهيم نمايند.

سؤال 162: محضر مبارك... سلام عليكم

با احترام، با توجه به زلزله اخير در كشور پاكستان و زلزله دو سال پيش در بم كه منجر به كشته و زخمى شدن تعداد بيشمارى از انسان‏ها به علت مقاوم نبودن ساختمان‏ها گرديد و با عنايت به اين موضوع كه ايران روى كمربند زلزله قرار داشته و از مناطق زلزله‏خيز جهان مى‏باشد، بر آن شديم تا پاسخ فقهى آن مرجع عاليقدر را در مورد چند سوال شرعى جويا شده و در سايت ايسنا جهت اطلاع و استفاده عموم درج نمائيم. از لطف و عنايت حضرت‏عالى سپاسگذاريم.

1. آيا مقاوم سازى ساختمان توسط مردم وجوب شرعى دارد و آيا توان مالى افراد در اين زمينه دخالت دارد؟

جواب: نظر به لزوم شرعى پرهيز از خطر، مقاوم سازى ساختمان، وجوب شرعى دارد، در صورت عدم توان مالى بايد از ساختمان كوچك‏تر ولى مقاوم استفاده نمود.

2. آيا سازندگان ساختمان (معمار، بنا، كارگر و...) و مهندسين ناظر در مورد مقاوم سازى آن مسؤوليت شرعى دارند؟

جواب: مسؤوليت آنها سنگين‏تر از صاحب كار است، نظر به تخصص اينها و عدم تخصص صاحبان كار در اغلب.

3. آيا توليدكنندگان مصالح ساختمانى (كارخانجات سيمان، آجر و...) در بحث مقاوم سازى استاندارد مسئولند؟

جواب: اينها مسؤوليتشان اگر بيش از سازندگان ساختمان نباشد كمتر نيست.

سؤال 163: محضر مبارك حضرت آيت اللّه‏... پس از تحيت حضرتعالى مودت فرموده نظر مبارك را در مورد مسائل ذيل عنايت فرمائيد.

1 ـ استفاده از كراوات جهت تزيين و ما يشابه له چه حكمى دارد؟

جواب: اشكال ندارد فعلاً لباس كفار حساب نمى‏شود.

2 ـ آيا موضوع له حجاب تنها با چادر مصداق پيدا مى‏كند يا خير؟

جواب: چادر، بنفسه موضوعيت ندارد ليكن بدون چادر بعيد است حجاب كامل رعايت شود.

3 ـ حكم كف زدن در مراسم كه جنس مخالف حضور نداشته باشد چگونه است؟

جواب: مطلقا كف زدن اشكال ندارد.

4 ـ كيف حكم صلاة الآيات فى عدّة الحيض و النفاس؟

جواب: الاقوى عدم وجوب القضاء بالنسبة الى الموقت اذا استوعب الحيض و النفاس تمام الوقت بخلاف الزلزله .لكن الاحوط القضاء مطلقا.

5 ـ لباس سفيد همانطور كه عنايت داريد در اسلام مستحب است، و لكن در حال حاضر چنانكه در ملأ عام از آن استفاده شود كه جلب توجه نمايد چگونه است آيا حكم لباس شهرت را دارد يا خير؟

جواب: اين لباس شهرت حرام نمى‏باشد. در اصل مسئله شهرت در لباس هم اشكالى داريم كه در معلقات عروه ذكر كرده‏ايم.

6 ـ دستمزدى كه در ازاء تدريس كلاس‏هاى خصوصى توسط مدرسين اخذ مى‏گردد چگونه است؟

جواب: اشكالى ندارد و طبق توافق طرفين بايد انجام شود.

7 ـ حكم صوت النساء إذا قران القرآن دون الغناء؟

جواب: ما لم يكن فى صوتها نوع خضوع او دلال يوجب طمع الذى فى قلبه مرض لاشكال فيه.

سؤال 164: خدمت حضرت آيت ا... سلام عليكم

1 ـ آيا رضايت زن براى حضور شوهر در عرصه فعاليت‏هاى دينى و فرهنگى مثل مسجد و بسيج شرط است؟

جواب: هرگز. اين تصور مربوط به زن سالارى مد روز مى‏باشد.

2 ـ آيا استفاده از سيفون در دستشويى (توالت) از مصاديق اسراف است؟

جواب: نخير. چيزى كه براى بهداشت لازم است اسراف نيست البته به قدر ضرورت باشد.

3 ـ آيا مى‏شود به خانواده بى‏بضاعتى كه اهل نماز و عبادت نبوده و با مانتو و دستان لاك زده و آرايش كرده در بين مردم آمد و شد مى‏كنند كمك نمود يا اينكه كمك و احسان خود را صرف خانواده مستحق مؤمن نماييم؟

جواب: حتى‏المقدور، مادام كه متدينين مستحق وجود دارند كمك‏هاى خود را به ديگران ندهيد.

سؤال 165: بنام خدا با سلام و آرزوى موفقيت در فيزيك مدرن مى‏گويند ذره بنيادين ماده همان انرژى است و تمام عالم انرژى با فركانس‏هاى متفاوت است حال دو اشكال مطرح مى‏شود:

1 ـ مى‏گويند افكار ما همان انرژى با فركانس بسيار بالاست كه ديده نمى‏شود، و از طرفى برخلاف ماده انرژى امكان انتشار دارد، و مثلاً كارهايى كه مرتاضان (و شايد اوليا) كه انجام مى‏دهند همان تبديل و انتشار انرژى است كه بر روند جهان تأثير مى‏گذارند آيا با اين وجود مسئله تجرد روح اثبات‏پذير است (اين حقير كتاب اصول فلسفه را چندين بار مطالعه كرده و با براهين اثبات تجرد روح آشنايم، در ضمن بدليل دانشجو بودن، فيزيك نوين را كاملاً بلدم پس پاسخى در خور بدهيد! همچنين اگر كتابى در اين زمينه هست معرفى نماييد).

2 ـ در مورد اصل عليت هم مى‏گويند بقاى جرم و انرژى و هم‏عرض بودن آنها ثابت مى‏كند كه آنها ازلى و ابدى هستند، زيرا مقدار كل ماده و انرژى نه كم مى‏شود نه زياد (بنده گرچه مى‏دانم ريشه نيازمندى اشياء به علت، حادث زمانى بودن نيست كه حد وجودى است، اما از راهنمايى شما ممنون مى‏شود).

جواب: علم، عقلى و يا خيالى و جزئى، مسلما مجرد است بدليل عدم تغيير و عدم فساد، و عدم انطباق كوچك بر بزرگ، تصوير فلان مكان در ذهن شما ثابت است هر چند خود آن مكان از ميان رفته باشد. و اگر علم مجرد است مكان آن هم بايد مجرد باشد، امكان ندارد كه ظرف مجرد يك امر مادى محدود باشد. مسئله 4 = 2×2، به اين اطاق و اين ساعت محدود نمى‏شود. مى‏توانيد بكتاب «فلسفه» بقلم اينجانب رجوع فرمائيد.

2 ـ ازليت ماده ضررى بمسائل اعتقادى ندارد ما هم احتمال ازليت مى‏دهيم. خداى ازلى فياض است ازلاً و ابدا.

سؤال 166: اگر تنوين و نون ساكن به كلمه‏اى كه با يكى از حروف «ى، ر، م، ل، و، ن» شروع مى‏شود برسد، آيا به نظر مبارك شما واجب است كه ادغام كند يعنى نون را به آن حرف، تبديل كند و با تشديد بگويد؟

جواب: اينجانب واجب نمى‏دانم، ليكن از باب زيبايى سخن و فصاحت خوب و حتى احتياط استحبابى دارد.

سؤال 167: حضرت آيت اللّه‏... سلام عليكم

شخصى روحانى هستم به علت بيمارى اعصاب دچار فراموشى شده و در پاسخگويى به مسائل شرعى و سخنرانى‏ها مرتكب اشتباهات زيادى مى‏شوم! از آن سو مردم هم در اجتماع بنده را به عنوان روحانى شناخته شده و مراجعاتى به اينجانب دارند، با اين اوصاف آيا بهتر نيست كه اينجانب لباس روحانيت را كنار گذاشته تا خود راحت‏تر باشم و هم ديگران دچار اشتباه نشوند به طور كلى تكليف چيست؟ امر اللّه‏...

جواب: 1. لازم است شما دائما رساله را مطالعه كنيد و اگر بصورت پرسش و پاسخ بوسيله يكى از نزديكان شما باشد بهتر است، اين باعث مى‏شود در ذهن شما حضور بيشترى پيدا كند.

2. اشكالى ندارد كه اعلام كنيد مبتلا به فراموشى شده‏ايد و جواب مسئله ندهيد ليكن لزوم نداردكه از لباس خارج شويد. به هر حال براى مردم نماز مى‏خوانيد، منبر مى‏رويد ليكن مسئله نگوييد و آنچه را شك داريد كلاً به ديگران ارجاع دهيد.

سؤال 168: حدود اطاعت از والدين در صورت تعارض با صلاح فرزند بنحويكه اطاعت، باعث خسران در مسائل علمى و عقيدتى گشته و ايجاد مزاحمت در زندگى خصوصى فرزند و موجب ناراحتى روحى و روانى و جسمى مى‏گردد؟

جواب: اطاعت از والدين (به معناى انجام دستور) لازم نيست ليكن بايد معاشرت بخوبى و ادب انجام شود هر چند خواسته آنها انجام نشود.

سؤال 169: محضر مبارك حضرت... با سلام و آرزوى طول عمر با عزت براى شما احتراما به استحضار عالى مى‏رسانم؛

اينجانب على... فرزند روح اللّه‏ شغل: بيكار، داراى 27 سال سن، وضعيت، تأهل، داراى نامزد مى‏باشم. اينجانب به دليل مشكلات و ناراحتى‏هايى كه داشتم دست به ارتكاب عملى زده‏ام كه هيچ سوء نيتى در آن نداشته‏ام به اين نحو كه اينجانب بر سر مسائل ازدواج و بيكارى و نيز مسائل مالى با خانواده‏ام اختلاف دارم كه بعد از درگيرى با پدر خانواده اقدام به ترك منزل براى دو شب و اقامت در حرم مطهر نمودم تا شايد خانواده راضى شوند لكن هيچ خبرى نشد؛ سپس از شدت ناراحتى اقدام به استعمال قرص‏هاى اعصاب و روان نمودم كه حالت طبيعى را برايم مختل كرد به دليل حساسيت نسبت به آنها و خلاصه با پوشيدن لباس زنانه در حد يك بلوز و يك چادر بدون هيچ‏گونه آرايش سر و صورت و يا هر گونه كلاه‏گيس و غير، حتى محاسنم نيز بلند بود؛ از منزل خارج و در گوشه‏اى از خيابان نشستم تا اينكه توسط مأمورين دستگير و اكنون دادگاه به خاطر اتكاب فعل حرام قصد محكوميت و مجازات بنده را دارد. حال از آنجائيكه اينجانب هيچ‏گونه شاكى خصوصى ندارم و هيچ‏گاه قصد سوئى نداشتم و فقط جهت فشار آوردن به خانواده تا اينكه فكرى به حال ازدواج بنده و همسرم (نامزدم) نمايند دست به اينكار زده‏ام تقاضاى اعلام نظر شما درخصوص اينكه آيا اين عمل حرام مى‏باشد يا خير؟ با تشكر ـ على...

جواب: اصل اينكار جائز نبوده است ليكن چون ـ بطوريكه عنوان شد و شاكى هم در كار نيست ـ بعلت بيمارى و بدون قصد جدى و هدف سوئى بوده است انشاءاللّه‏ مورد عفو مى‏باشيد.

سؤال 170: محضر مبارك حضرت آيت اللّه‏... سلام عليكم

متأسفانه در حال حاضر افرادى كه عمدتا به دليل ناآگاهى (ناآگاهى مسؤولان و پرسنل سيستم بهداشتى كه بسيارى از بيماران نيازمند خون در سال‏هاى گذشته، خون آلوده دريافت كرده‏اند، ناآگاهى افرادى كه در ازدواج موقت از روش‏هاى پيشگيرى از بيمارى چون ايدز غافل بوده‏اند و ناآگاهى جمعى در روش‏هاى پيشگيرى از اعتياد و كاهش آسيب اعتياد تزريقى) تعداد قابل توجهى از همشهريان و هم‏ميهنان ما به ويروس ايدز آلوده شده‏اند.

بعضا مشاهده شده است كه اين افراد آلوده از جامعه طرد مى‏شود، از مدرسه اخراج مى‏شوند و از حق انسان بودن و روابط انسانى اجتماعى محروم مى‏شوند. نظر حضرت عالى در خصوص اين افراد چيست؟

جواب: طرد بيماران آنچنانى بطور كلى، خلاف اخلاق اسلامى و انسانى است. بايد ضمن آموزش آنها به طرز معاشرت با ديگران، ديگران را آموزش به طرز رفتار با آنها داد. خصوصا در موارد ذكر شده‏اى كه آنها هيچ‏گونه تقصيرى نداشته‏اند.

سؤال 340: با توجه به اينكه عامل بيمارى ايدز به صورت ويروس در بدن سال‏ها بدون علامت مى‏ماند و حتى آزمايشات دقيق هم در مراحل ابتدايى ممكن است روشنگر وضعيت آلودگى نباشد، براى جلوگيرى از ابتلا مردم مسلمان به بيمارى غيرقابل علاج ايدز، استفاده از وسايل پيشگيرانه با تأثير ثابت شده (مانند كاندوم) در صيغه چه حكمى دارد؟

جواب: در صورت احتمال ابتلاء به بيمارى واجب است از چنين وسائلى استفاده شود.

1- كه به صورت نوار بوده سپس پياده شده ليكن در نزد برخى انتشارات ـ دفتر تبليغات ـ مانده و چاپ نشده است البته خود نوارها بيشتر قابل استفاده است اگر پيدا شود شايد در قسمت مجلة فقه و نظر در دفتر تبليغات حوزه موجود باشد .

2- سوره هود، آيه 103.