 |
 |
|
|
صلاة جلسه بیست و یک
بسمه تعالی ملاک رسیدن به رکوع و درک رکعت گفته شد که یک
لحظه هم در رکوع برسد کافی است و اگر تکبیر رکوع را هم درک کند درست است. اما در رکعات دیگر ملاک چیست؟ ظاهر سید و دیگران
این است و لو قیام الرکوع و رکوع را درک نکند وارد جماعت شده است. عبارت عروة: و
اما سائرالرکعات فلا یضرّالتأخیر، به قیام نرسید، به تکبیر نرسید به رکوع نرسید
اشکال ندارد. می فرمایند حتی بعدالدخول الامام فی السجده، بعد از دخول امام در
سجده این رسیده است و نمازش درست است. استاد: این چطور تصور می شود و حال اینکه نه
قیام و نه رکوع و نه قرائت را درک نکرده است و جماعت هم متقوم به متابعت است این
متابعت هم نکرده است. امام اینکه ضامن قرائت است در صورتی درست است که مطاوعت کرده
باشد، در رکعت و قرائت رکعت اول با امام نبوده است تا قرائت امام کافی باشد، امام
در سجده است، مأموم می خواهد در رکعت دوم شروع کند به قیام و رکوع و تکبیر؟ شاید وجهش روایتی باشد(صحیحه عبدالرحمن) که در
صلاة الجمعه نقل شده است. از این حدیث کانه اطلاق می خواهد بگیرد: فی رجل صلی فی
جماعة یوم الجمعة، روز جمعه نماز جماعت خواند یعنی ظهور دارد که نماز جمعه را
خوانده و نمازهای دیگر را با اولویت شامل می شود، صلّی یعنی مشغول نماز جماعت است
و این معنا از سوالاتی که می پرسند بدست می آید، فلمّا رکع الامام، امام وقتی به
رکوع رفت. الجأه الناس الی جدار او استوانة، مردم فشار آوردند مردم به طرف دیوار و
یا ستون، فلم یقدر ان یرکع، نتوانست به رکوع برود، ثم یقوم. ایستاد شد و لایسجد
حتی رفع القوم رؤسهم. تا آنها سر از سجده برداشتند همین حالت را حفظ کرد. این سجده
اول را رسیده چون قرائت را بوده است، رکوع را نرسیده است بعد از این ولحق بالصف و قد
قام القوم، در رکعات بعدی به صف جماعت ملحق شد کیف یصنع؟ به حسب اطلاق روایت در رکعت دوم به رکوع و قیام
نرسیده است حضرت فرمود: اشکال ندارد یرکع و یسجد و لابأس به[1][1]، خودش رکوع و سجده می کند. استاد: این روایت می گوید رکوع و قیام را درک
نکرده رکعت اولش حساب می شود وقتی به امام نرسیده است لذا فرقی بین رکعت اول و
سایر رکعات نیست، در همه ی رکعات باید قرائت یا رکوع را درک بکند. و ما وجهی برای
قول سید که فرق گذاشت بین رکعت اول و سایر رکعات پیدا نکردیم. مسأله 25 جماعت عروة، اگر رکوع رفت به خیال
اینکه می رسد و نرسید. این مسأله مبتلا به است و زیاد پیش می آید. عبارت عروة: ولو
تخیل بادراک الامام راکعا و لم یدرک، به خیال اینکه به رکوع امام می رسد ولی
نرسید. و امام را درک نکرد، بطل صلاته، نمازش باطل است چون نه رکوع اصلی با امام
بود و نه رکوع مطاوعتی بود،( مطاوعتی این است که فکر می کند امام سراز رکوع
برداشته سر برداشت و امام در رکوع بود دوباره به رکوع رفت. این مطاوعتی است). بلکه
در رکوع اصلی به امام نرسیده بطل صلاته. و کذالوشک فی ادراک الرکعة، شک دارد که
رسید یا نه نمازش باطل است. می فرماید و الاحوط فی صورت الشک الاتمام و
الاعادة، احتیاط این است که نماز را تمام کند و بعد اعاده کند، راه دوم اینکه عدول
به نافله کند ثم اللحوق فی الر کعة الاخری، به رکعت دوم بعداً بیاید اقتداء کند،
راه سوم: اینکه به نافله عدول کند و بشکند و قطع نافله اشکال ندارد. استاد: ما چند جهت را بررسی کنیم: آیا اینکه
نماز باطل است؟ همانطور که سید گفته است احتمال دوم: نماز فرادا شد و به جماعت نرسید،
وجه سوم، نمازش جماعت و درست است منتهی رکعت اول این و رکعت دوم امام حساب می شود. اما چرا باطل نیست نمازش؟ قاعده لاتعاد داریم که
لاتعاد الصلاة الامن خمس، این جزء آن خمس نیست، خمس، قبله، وقت- طهور- رکوع- سجود
است. لاتعاد می گوید نمازش درست است و قرائتی را که نخوانده است ساقط است. در لاتعاد، قبلا هم صحبت شده است که یک موقع می
گوییم لاتعاد مخصوص سهو است. مرحوم نائنی می گوید: لاتعاد در موارد سهو است، این
که اشتباه نکرده است، رفت به رکوع و نرسید ونشد شدن و نشدن سهو و نسیان نیست. عقیده دوم: لاتعاد مخصوص سهو است و مطلق هم نیست
که موارد عمد را بگیرد، پس اینجا را شامل هم نمی شود. عقیده سوم: مخصوص سهو نیست و
موارد از عمد را نمی گیرد که عمد خلاف دستور شرع باشد ولی اگر وظیفه ی شرعی را می
خواست انجام بدهد و نرسید و نشد چرا اینجا را شامل نشود؟ یعنی شامل می شود و نماز فرادا درست و قرائت
ساقط است. پس عمدی که در مسیر اطاعت شارع باشد شامل می شود
و عمدی را شامل نمی شود که مخالفت باشارع کند. و ما در معلقات عروة داریم که نمازش به صورت
فرادا درست است، اما جماعت درست نیست چون نه وجدانا به رکوع رسیده نه تعبداً.
وجدانا معلوم است که نرسیده است و تعبدا نرسید چون یک اصلی که متعبد به آن شویم
وجود ندارد. در مورد شک اگر کند تعبداً تصور دارد که بگوییم و قائل شویم. این دو
احتمال است که آقای خوئی باطل می دانست و احتمال دوم اینکه نماز درست و جماعت
نادرست. احتمال سومی هم است که رکعت اول جماعت باطل شد در رکعات دیگر جماعت درست
است. و احتمال سوم مبتنی به چند روایت است: اذا ادرکت الامام قبل ان یرکع و قد
ادرکت ان ادرکته بعد ما رکع[2][2]،
اگر قبل از رکوع درک کردی درک کردی و اگر بعد از رکوع درک کردی رفت و فوت شده است
این رکعت. نه اینکه تمام رکعات باطل باشد لذا رکعت دوم امام و رکعت اول این محسوب
می شود و درست هم است. استاد: به نظر من این درست نیست، اینکه این
احتمال در این روایات باب 45 صلاة الجماعة است درست نیست. فی الرجل اذا ادرک الامام و هو راکع و کبّرالرجل
و هو مقیم صلبه ثم رکع قبل ان یرفع الامام راسه فقد ادرک الرکعة، اگر به امام در
رکوع رسید به همین رکعت رسید. مقابلش این است اگر به رکوع نرسید جماعت باقی است
ولی به این رکعت نرسیده است. صحیحه حلبی: اذا ادرکت الامام و قد رکع و کبّرت
و رکعت قبل ان یرفع الامام راسه فقد ادرکت الرکعة، اگر قبل از سر برداشتن از رکوع
درک کردی، رکعت را درک کردی. و ان رفع راسه قبل ان ترکع فقد فاتتک الرکعة،
همین رکعت فوت شده نه اینکه جماعت فوت شده باشد. روایت سوم عن رجل انتهی الی الامام و هو راکع،
قال اذ اکبر و قام صلبه ثم رکع و قد ادرک اگر به رکوع رسید نماز جماعت درست و اگر
نرسید درست نیست. اینها می گویند سه احتمال دارد و احتمال سوم
همین است که رکعت باطل است نه جماعت و بیش از این از روایات استفاده نمی شود. استاد: فرض این است به رکوع امام نرسید و خودش
رکوع کرد و این رکوع را چکار می کنید و حال اینکه رکوع مطاوعتی هم نیست، ولی دلیل
ما بر فرادا شدن حدیث لاتعاد است وقرائت را نخوانده مشمول لاتعاد است، مرحوم خوئی اصلا
نماز را باطل می داند چون رکوع اضافی انجام داده است. پس به نظر ما فرادا درست است برای اینکه تکبیر
گفته و رکوع کرده و به رکوع امام نرسیده تبدیل به فرادا می شود و قاعده لاتعاد
قرائت را ساقط می داند. اگر بگویید لاتعاد عمد را شامل نمی شود می گوییم عمدی را شامل
نمی شود که در مسیر مخالفت شارع است و اینجا عمد در مسیر اطاعت شارع است و حدیث لاتعاد شاملش می شود، و زیاد برای افراد پیش
می آید که به رکوع امام جماعت نمی رسند ولی نماز فرادایشان درست است. آقای خوئی جماعت را باطل می داند چون رکوع اضافی
اصلی را به جا آورده است نه رکوع اضافی مطاوعتی. وآنکه اشکال ندارد رکوع اضافی
مطاوعتی است. در نتیجه نظر ما این شد نماز فرادایش درست است و
اینکه قرائت را نخوانده است حدیث لاتعاد می گوید اشکال ندارد. |
||
 |
 |
|
فرم دریافت نظرات
|
