بسمه تعالی

دو نکته تتمه ای از جلسه قبل: کسی اگر پیش از امام به رکوع برود هفت صورت متصور است:

گاهی قبل از امام گاهی همراه امام گاهی بعد از امام وارد رکوع می شود.

در سر برداشتن هم گاهی قبل از امام گاهی بعد از امام گاهی همراه امام سر بر می دارد.

یک صورت هم این است که قبل الامام و بعد الامام وارد رکوع می شود و سر بر می دارد اگر عمدا سر برداشت متابعت ندارد فرادا می شود، اگر سهواً سر برداشت می تواند متابعت کند دوباره به رکوع برود اما آیا متابعت واجب تکلیفی است یا واجب شرطی؟

این تابع مبانی است که متابعت را واجب تکلیفی می داند و معصیت کرده اگر متابعت نکند.

اگر شرط صحت جماعت باشد متابعت نکرد جماعت باطل است، اگر شرط صحت صلات است اصل نماز باطل است.

یک بحث هم راجع به قرائت بود که بعد از قرائت امام زود به رکوع رفت اشکال ندارد.

اما اگر امام در اثناء قرائت بود سهواً به رکوع رفته چکار کند؟ سید احتیاط واجب کرده که اعاده کند و بعضی های دیگر احتیاط بر اعاده کردند یا فتوای بر اعاده دادند.

اینجا یا قرائت را سهواً انجام نداد یا رکوع را بی جا انجام داده است فرق نمی کند، اما آقای میلانی می گوید قرائت انجام نشد نه اینکه رکوع بی جا بوده است.

به نظر قرائت جا ندارد که تدارک کند آن طوری که سید گفته است احتیاطا اعاده لازم نیست در مساله ی 13 سید راجع به اقوال نماز بحث نموده است. لایجب تأخرالمأموم او مقارنته الامام در اقوال واجب نیست مأموم بعد از امام یا مقارن امام باشد واجبا او مندوباً چه واجب چه مستحب باشد. چه قول و ذکر امام را بشنود یا نشنود بعد می گوید الاحوط التأخر احتیاط مستحبی این است بعد از امام بگوید سیّما فی السماع خصوصاً جایی که صدای امام را می شنود متابعت کند.

و سیّما فی التسلیم خصوصاً در سلام احتیاط مستحبی آن است که بعد از امام بگوید، فلو سلّم قبله عمداً لایجب اعادته، اگر قبل از امام سلام داد واجب نیست اعاده کند ولا تبطل صلاته نمازش هم باطل نمی شود جماعت هم باطل نمی شود و هم چنین سهواً اگر سلام بدهد.

تکبیرة الاحرام مثل افعال( رکوع و سجود) است، فرقش با افعال این است که افعال مستقیما فعل است تکبیرة الاحرام منشأ فعل است که با این نماز افتتاح می شود. در واقع فعل تسبیبی است، با این تکبیرة الاحرام فعل درست می شود، پس در افعال تقدم جایز نیست چه افعال تسبیبی یا افعال مستقیمی، به حسب عبارت سید در سه موضوع بحث است:

1- تکبیرة الاحرام 2- سلام 3- بقیه اذکار، سید در عدم تقدم مأموم در تکبیرة الاحرام احتیاط واجب کردند.

اول بحث تکبیرة الاحرام را بحث می کنیم: آیا قبل از امام می شود تکبیرة الاحرام بگوید؟ عقلا و نقلا نمی شود. عقلا نمی شود چون امام هنوز نشده است تا اقتداء و ائتمام کند و امام تا تکبیر نگفته امام نیست.

نقلا: روایات ضعیف السند است که با شهرت ضعف جبران می شود:

1- روایت نبوی از ابو سعید خدری: انما جعل الامام لیؤتم به اذا کبر فکبروا اذا رکع فارکعوا، امام شده تا به او اقتداء کنی. اول او تکبیر بگوید بعد شما تکبیر بگویید بعد از او رکوع کنید، این روایت سند ندارد از مجالس مرحوم صدوق و عوالی اللآلی ابی جمهور نقل شد.

2- نکته دوم: در نماز اگر کسی قبل از امام تکبیر گفت تکبیر دوم مبطل است باید تکبیر سوم را بگوید اما در نماز میت روایت می گوید اگر قبل از امام گفته، تکبیر دوم را بگوید بعد از امام، لذا سرایت دادن این روایت را به صلات های دیگر مشکل است، چون با هیچ فتوایی سازگار نیست چون همه تکبیر دوم را مبطل می دانند. نماز جنازه را بگویید دعاء است نه نماز.

3- مجالس صدوق سندش در ابواب وضوء باب 54 اصباغ الوضوء، آب زیاد بریزد گرچه حداقل را در وضوء که آب کم بریزد روغن مالی می گوید ولی ما طبق روایت دیگر روغن مالی را کافی نمی دانیم باید جریان پیدا کند.

در باب اصباغ الوضوء این روایت را نقل می کند از مجاهل از ابوسعید که شیعه و سنی او را قبول دارند و او از رسول الله نقل می کند که فرمود: اذ اقمتم الصلاة فاعدلوا صفوفکم و اقیمواها و صفواالفرج[1][1]، وقتی می خواهید نماز اقامه کنید صف ها را منظم کنید و صف ها را به پا دارید و فاصله ها را پر کنید و اذا قال امامکم الله اکبر فقولوا الله اکبر وقت امام الله اکبر گفت شما دنبال امام تکبیر بگویید چون فاء دارد( والوفاء للترتیب باتصال و ثم للترتیب بانفصال)

بله شهرت را بگویید جبران ضعف سند می کند اگر استناد مشهور به این روایت باشد نه به وجوه عقلی تر معنای اقتداء این است بعد از امام تکبیر بگوید.

آیا قبل از امام که جایز نیست تکبیر همراه امام می تواند تکبیر بگوید؟ سید به احتیاط واجب می گویند بعد از امام بگویند چون در وجوب تأخر می گویند تأمل است.

ظاهر روایات که ذکر شد تأخر است برای اینکه می گویند اذا کبر فکبروا...

صاحب جواهر علاوة بر این روایت ها می گوید تا امام تکبیر نگفته وارد نماز نشده و مصلّی نشده پس تکبیر تمام شود تا اقتداء به مصلی کرده باشی و ایشان از روایت صل خلف من تثق بدنیه همین معنا را استفاده می کند نماز بخوان پشت نمازگذاری که قبول داری تا الله اکبر تمام نشده نماز گذار نشده است. به نظر ما توجیه خوبی است ولی بعضی ها از جمله آقای خوئی به توجیه اشکال دارد.

آقای خوئی می گوید از صل خلف من تثق بدنیه استفاده نمی شود مصلی که پشت سرش نماز می خوانی بلکه صل خلف من، نه خلف مصلّی است خلف شخصی که او را قبول داریم نه خلف مصلی.

به عبارت دیگر ، روایت دارد صل خلف کسی که قبول دارد و درحال نماز است، تا الله اکبر نگفته باشد درحال نماز نیست. فرق بین فرمایش جواهر و خوئی نیست، هردو یکی است. به نظر توجیه صاحب جواهر خوب است چون الله اکبر را کامل نگفته است وارد نماز نشده است.

استاد: ما یک حرف دیگری داریم و آن اینکه سیره بین مذهبی ها چیست؟ صبر می کنند تا الله اکبر تمام شود یا همزمان تکبیر می گویند مانند سیره در صفوف که صبر نمی کنند تا صف جلو تکبیر بگویند بلکه تکبیر می گویند و در این مسأله نیز سیره داریم که مؤمنین زود تکبیر می گویند و صبر نمی کنند امام تکبیر را کامل بگوید بعد بگویند.