بسمه تعالی

در مسأله جنون ادواری گفته شد اگر فاصله ها کم است روش عقلاء این است که به قرارهایش اعتناء نمی کنند و اگر فاصله زیاد است یعنی شش ماه جنون شش ماه عاقل، در دوره عقلش قرارهایش درست است و علامه گفته اند مطلقا ادواری نمی تواند مورد اعتماد باشد:

 1- چون وسط نماز ممکن است دیوانه شود.

استاد: حرف علامه در تذکره درست نیست چون وسط شش ماه به تجربه ثابت شده مجنون نمی شود.

2- دلیل علامه ممکن است در دوره جنون جنب بوده و غسل نکرده باشد لذا امامت نمی تواند این دلیل هم درست نیست چون اصل عدم جنابت است. لذا ما هستیم و روایات که مجنون نمی تواند امامت کند البته باید صدق جنون کند و در شش ماه که خوب شد، صدق جنون نمی کند.

مسأله ی بعد یکی از شرایط امام جماعت ایمان به معنای خاص یعنی اثناء عشری باشد و به غیر مؤمن اقتداء نمی شود مطلقا مگر در تقیه ی اضطراری قرار بگیرد.

روایات زیاد است:

1- سالت ابا جعفر(ع) از امام باقر سوال کردم عن الصلاة خلف المخالفین، نماز پشت عامه نه ناصبی، ما هم عندی الا بمنزلة الجدور[1][17]، اینها نزد من به منزله دیوار است و به دیوار اقتداء نمی شود.

2- قلت لابی جعفر(ع) رجل یحب امیرالمؤمنین و لایتبرأ من عدوه و یقول هو احبّ الیّ ممن خالفه، کسی دوست دارد علی(ع) را ولی از دشمنانش تبری نمی کند و می گوید علی(ع) را از مخالفینش بیشتر دوست دارم قال هذا مخلّط و هو عدو، این تخلیط کرده و این بمنزله دشمن است و اکثراً این طوری است. فلا تصل خلفه و لاکرامة الا ان تتقی[2][18]، پشت سرش نماز نخوان مگر تقیه اکراهی- خوفی اضطراری باشد و به نظر ما تقیه مداراتی درست نیست.

3- کتبت الی جعفر الثانی(امام جواد) ایجوز الصلاة خلف من وقف علی ابیک؟ وجدّک(ع) آیا کسی که وقف کرده یعنی توقف کرده بر امام موسی کاظم و یا امام رضاء( جزء فرق شیعه است) قال لاتصلّ ورائه[3][19]، نماز پشت سرش نخوان.

4- کتبتُ الی محمد بن علی الرضاء(ع) اصلّی خلف من یقول بالجسم و من یقول بقول یونس، آیا پشت سر کسی که قائل به جسمانی بودن خداست و قائل به قول یونس ضبیان است که یونس بن ضبیان در کتب رجال معروف است. فکتب لاتصلوا خلفهم و لاتؤتواهم الزکات و ابرؤ منهم برءالله منهم[4][20].

5- سند این روایت خوب نیست سند تا فضل بن شاذان مشکلی دارد، عن الرضاء(ع) فیی کتابه الی المأمون لایقتدی الا باهل الولایة[5][21]، اقتداء نمی شود مگر به اهل ولایت.

6- راجع به مجسمه دارد من قال بالجسم تصلّوا ورائه[6][22].

مگر در تقیه خوفیه- اکراهیه اضطراریه نماز پشت آنها درست است، ما من شی یضطر الیه بنو آدم الا وقد احلّه الله، ضمن اینکه در تقیه روایات زیاد است.

روایات راجع به تقیه مداراتی همان خوف است چون شیعه را رفض می کردند و شهادت شیعه را قبول نداشتند نه در الآن که شیعه قدرت دارد و تقیه را حمل بر نفاق می کنند.

مسأله ی بعد عدالت است:

عدالت را در اصل فقه عامه قبول دارند نه در امامت جماعت و در شیعه ادعی اجماع شده است و حاج آقا رضا همدانی عدالت را ضرورت فقه می دانند، مرحوم آقامیرزا جواد ملکی تبریزی می فرمایند هیچ دلیلی بر عدالت امام جماعت نداریم مگر متجاهر به فسق باشد یا عرق بخورد و لو مخفیانه نمی شود به او اقتداء کنیم.

مرحوم نراقی در مستند می گوید: لم نعثر الی الآن علی خبر مشتمل علی لفظ العدالة او علی عدم جواز الاقتداء الفاسق من تاکنون روایت پیدا نکردم که حکمه عدالت را شرط کرده باشد یا بگوید پشت سر فاسق نماز نخوان، اختلاف بر شرط بودن عدالت زیاد است.

و روایات زیادی بر شرط بودن عدالت است که اکثر ضعف سند دارند ولی روایات موثوق به هم داریم:

1- کلینی عن علی بن محمد عن سهل بن زیاد عن علی بن مهزیار عن ابی علی ابن راشد، اشکال که این روایت دارد علی بن محمد است که توثیق ندارد گرچه از مشایخ است. بعضی در سهل بن زیاد اشکال دارند و متهم به غلو است، به نظر ما غلو ندارد، و اساتید ما هم سهل را می گفتند امره سهل و درست است قلت لابی جعفر(ع)( امام جواد) انّ موالیک قد اختلفوا، دوستان شما اختلاف دارند فاصلی خلفهم جمیعاً، پشت سر همه شان می توانم اقتداء کنم؟ فرمود لاتصلّ الاخلف من تثق بدینه یعنی وثوق به دین او داشته باشی، از نظر اعتقادات امامی باشد.

شیخ طوسی همین حدیث را نقل کرده که وثوق به دین و اداء امانتش داشته باشید، اداء امانت همان احکام عملی است، کسی که اداء امانت نمی کند یعنی اموال و احکام را حفظ نمی کند پشت سرش نماز نخوان.

2- کشی در کتاب رجال عن آدم بن محمد عن علی بن محمد، هر دو توثیق ندارند عن احمد بن محمد بن یحیی ثقة است عن یعقوب یزید ثقة است عن ابیه ثقة عن حماد که از اصحاب اجماع است عن ابی الحسن(ع)( امام هادی) قلت له اصلی خلف من لا اعرف، نماز بخوانم پشت سر کسی که نمی شناسم فرمود صلّ خلف من تثق بدینه، وثوق بدین اصل اعتقادات را می گوید.

3- لاتصل خلف المجهول، اگر مجهول اعتقادی است جزء ادله اصول اعتقادات است اگر مجهول است که نمی دانم عادل است یا فاسق جزء ادله شرایط امام جماعت می شود و مرسله است.

4- سمعت اباجعفر(ع) یقول اذا کان الرجل لاتعرفه یؤم الناس فیقرأ القرآن، فلا تقرء و اعتد بقرائته( او بصلاته)[7][23]، این نقطه ای مقابل روایات قبل است، یعنی اقتداء کن و اکتفاء کن به قرائتش یؤم الناس یعنی امام جماعت مؤمنین است و مؤمنین دقیق است، یا اینکه در شرایط تقیه هستی.

5- صدوق باسناده عن عمربن یزید سأل اباعبدالله(ع) عن امام فی جمیع اموره عارفاً امام جماعت اهل معرفت است یعنی شیعه است غیرانه یُسمع ابویه الکلام الغلیظ الذی یغیظ هما به پدر و مادرش حرف های تند می زند این بحث اعتقادی می شود از امام سوال می کند ااقرأ خودم قرائت بخوانم قال: لاتقرأ خلفه ما لم یکن عاقا قاطعا[8][24]، قرائت نخوان مادامیکه عاق و قاطع نباشد، عاق جدائی و هجران و قطع است صرف اذیت کردن و اطاعت نکردن عقوق نیست مگر منجر به جدائی شود که عقوق است. گرچه اذیت هم حرام است ولی اطاعت مطلقه را واجب نمی دانیم یک روایت دارد که و والدیک فاطعهما این هم سند ندارد.

اگر به عقوق خصوصیت قائل شویم مربوط اعتقادات می شود اگر خصوصیت ندهیم و بگوییم عدم عقوق یکی از موارد عدالت است مربوط شرط نماز جماعت می شود.

در سند سعد است که توثیق ندارد و اشکال دلالی هم داشت که مقصود از عقوق چیه.

6- شیخ طوسی باسناده عن محمد بن احمد بن یحیی عن ابی جعفر عن ابی جوزا عن حسین بن المروان عن احمد بن خالد عن راید بن علی عن ابائه عن علی(ع) سند اشکال ندارد، صدوق هم نقل کرده.

قال: الا قلف لایؤم القوم، اقلف، کسی که ختنه نکرده نباید پیش نماز شود و ان کان اقرأهم اگرچه قرائتش از همه بهتر باشد لانّه ضیّع من السنة اعظمها، بالاترین سنت پیامبر را ضایع کرده است، از این استفاده کنیم کسی که سنت پیامبر را ضایع کند امامت نمی تواند اما چیزی که است اعظم سنت است، سنت های مهم که شعار اسلام است، این فرق دارد با گناه نکردن چون عرق نخوردن جزء شعار نیست، مستحبات هم همین طور نمازهای نافله شعار مؤمن است ولی تسبیح حضرت زهراء مهم است ولی جزء شعار نیست در گناهان هم یک گناهانی است خیلی مهم است اما شعار و اعظم السنة نیست و صلوات بعد از سلام نماز را شعار می دانیم لذا ما می گوییم سست نشود، بعد از نماز و قبل از تسبیح فاطمه زهراء گفته شود.

پس چیزهایی که در جنبه ی اعظم السنة است آنها را می گوید و استفاده عدالت نمی شود و دنباله حدیث می گوید و لاتقبل شهادته شهادتش پذیرفته نیست و لایُصلّی علیه اگر مرد نماز بر او نخوانید الا ان یکون ترک ذلک خوفا علی ذلک[9][25]، مگر اینکه ختنه نکرده می ترسیده که بمیرد و بعضی ختنه می کردند بر اثر اشتباه می مردند. سند خوب است و دلالت ندارد بر عدالت.

6- هم سند این روایت خوب است و هم دلالتش تام است.

موثقة سماعة، مضمره است منتهی از خارج می دانیم سماعة بن مهران از امام صادق نقل می کند از خودش چیزی نمی گوید عن محمد بن یحیی عن احمد بن محمد یعنی محمد بن عیسی عن سماعة. قال سألته عن رجل کان یصلّی فخرج الامام، کسی داشت نماز می خواند امام بیرون آمد یا امام معصوم است یا امام جماعت و قد صلی الرجل، رکعة من صلاة الفریضة، یک رکعت نماز واجب خوانده امام از منزل برای اقامه جماعت بیرون شد، حضرت فرمود ان کان اماما عدلا، از امام عدل معلوم می شود امام جماعت است چون امام معصوم قید عدل نمی خواهد، فلیصل اخری و ینصرف و لیجعلهما تطوعاً، و لیدخل مع امام فی صلاته یک رکعت دیگر بخوان و این دو رکعت را نافله قرار بده با امام در نماز جماعت داخل می شوی.

این روایت خصوصیات دارد که قبلا گفتیم نافله یک رکعتی است اما اینجا دو رکعت گفته است اینها آداب است اشکالی ندارد. میزان عدالت است و ان لم یکن امام عدل فلیبن علی صلاته، اگر امام عادل نیست نماز خودت را بخوان.

و احتمال اینکه امام عدل شیعه باشد خلاف ظاهر است، ما نمی دانیم چطور آقای نراقی می گوید یک روایت پیدا نکردیم بر شرط بودن عدالت و همین طور آقا میرزا جواد ملکی تبریزی که عدالت را شرط نمی داند.

احتمال اینکه امام عدل نمازهای جماعت حکومتی را بگوید صرف احتمال است.