|
صلاة جلسه چهل و شش
بسمه تعالی در مسئله اینکه بفهمیم نقصان اصل نماز بیش از این مقدار احتیاط بوده فکر می کردیم یک رکعت نماز احتیاط است بعد فهمیدیم که دو و چهار است و دو رکعت نماز می خواهیم دیروز عرض کردیم که یک رکعت هم به این نماز احتیاطش اضافه کند و بنابراین نمازش درست می شود یک سلام و تشهدی اضافه شده است مثل سلام و تشهدی که در اصل نماز اضافه شده بود و اشکال ندارد.
اما دو نظریه دیگر هم است از جمله مطلبی که شهید ثانی در شرح لمعه آورده که در مسئله بعد هم این می آید آنجا صحبت می شود. علی ای حال سه احتمال در این مسئله است:
یک اینکه کلا بگوییم اینجا دلیل احتیاط کنار برود تذکر نقص، چون این مسئله جدایی است که اگر چنانچه شخص متوجه شد نمازش ناقص است نه احتیاط متوجه شد ناقص است بلند می شود اضافه می کند سلامش غیرمحل بوده و سجده سهو اینجا هم بگوییم که نماز احتیاطی که طبق واقع نبود ملقی از اول متوجه شد که نمازش ناقص است حکم تذکر نقص را بار کنیم یعنی این نمازی که خوانده ملقی شود نماز احتیاط لازم را که احتیاط نیست و قطعا ناقص است آن را متصل کند به نماز فقط این نماز احتیاطی که این وسط خوانده این ملقی می شود این یک احتمال است، آن وقت این بنابر این است که بگوییم نماز احتیاط این وسط مضر نیست می تواند القا شود و نماز واجب را وصل کنیم به اصل این را بعضی ها گفته اند ولی ارکانی اینجا اضافه شده است، این را بنابر ادخال صلاة فی صلاة می توانیم بگوییم اشکال ندارد قبلا هم مشابه این صحبت شد، این یک نظریه است که بگوییم این نماز احتیاطی که مطابق نبود ملقا ما فهمیدیم که نمازمان ناقص است و نماز احتیاط برا شک است، اینجا فهمیدیم که ناقص است آن نقص محتمل را می آوریم و نماز احتیاط کنار برود و ملقا.
یک احتمال این است که نماز احتیاط را قبول کنیم بالاخره این را به عنوان اصل نماز آورده است و یک رکعت دیگر هم اضافه کند و ما هم دیروز همین را گفتیم، برای اینکه به عنوان احتیاط که آورد یعنی اگر نمازم ناقص بود به عنوان اصل نماز و یک رکعت کم دارد و سلامش بی جا بوده و سجده سهو بوده است.
یک احتمال دیگر هم است که بگوییم نمازش باطل است برای اینکه اخبار العلاجیه که برای شاک است شامل اینجا نمی شود این فهمیده که ناقص است بنابراین بگوییم که نماز ناقص یک رکعت هم اضافه کردیم و ارکانی اضافه شده این هم مطابق با نقص نبوده است و اصل نماز باطل ولی بهتر همانی است که دیروز عرض کردیم.
مسئله9: اگر قبل از نماز احتیاط بفهمد که نمازش ناقص است اینجا دیگر جای نماز احتیاط نیست ادله احتیاط برای شاک است باید نقصش را بخواند و سجده سهو برای سلام بی جا بخواند. عبارت سید در عروه: اذا تبیّن قبل الاحتیاط نقص الصلاة اینجا لا تکمل الاحتیاط نماز احتیاط کافی نیست نماز احتیاط برای شک است، فهیمده که نمازش را ناقص است باید همان را اضافه کند و برای سلام بی جا هم سجده سهو بخواند.
مسئله 10: این هایی که تاحالا خواندیم برای قبل از نماز احتیاط یا بعد از نماز احتیاط بود، قبل از نماز احتیاط فهمید که نمازش ناقص بوده و دیگر احتیاط نیست و باید تکمیلش کند بعد از نماز احتیاط فهمید که خواندیم. حالا مسئله 10 این است که در اثنی نماز احتیاط بفهمد که نمازش ناقص بوده، اینجا صور مختلفه ای دارد.
یک وقت است که نقصان با نماز احتیاطی که می خواند کمّا و کیفا مطابق اند یعنی شک دو و چهار داشته دو رکعت نماز احتیاط خوانده و در اثنی نماز احتیاط فهمید که واقعا دو رکعت کم داشته، یعنی کیفیت نماز ایستاده بوده و او هم دو رکعت نماز ایستاده دارد می خواند کمّا هم دو رکعت کم داشته و احتیاط را هم دو رکعت خوانده.
صورت دوم آنجایی است که کمّان و کیفا نماز احتیاطش با نقصان مطابقت ندارد مثلا نمازش یک رکعت ایستاده کم بوده این اینجا دو رکعت نشسته نماز خوانده کمّا مخالف است برای اینکه او یک رکعت است و این دو رکعت کیفا مخالف است برای اینکه او نمازش ایستاده بوده و حالا جالسا است.
صورت سوم این است که کیفا مخالف است اما کمّا موافق است یعنی یک رکعت کم داشته اما این هم یک رکعت می خواند ولی این یک رکعت را جالسا می خواند.
چهارم کمّا مخالف باشد و کیفا موافق، یعنی نماز ایستاده کم دارد و این هم ایستاده داشته می خوانده اما کمّا به جای دو رکعت ایستاده یک رکعت خوانده است.
مرحوم سید چند وجه در اینجا گفته است (و هیچ کدام را هم فتوا نمی دهد جز در یک صورت.):
وجه اول ایشان می گوید اصلا ادله نماز احتیاط اینجا را نمی گیرد چون ادله نماز احتیاط برای شاک است و این فهمیده پس مسئله تذکر نقصان صلاته پیش می آید نه شاک احتیاط برای شاک است، پس آن مقدار ناقص را بیاورد، پس یک نماز احتیاطی این وسط اضافه شده آن از باب ادراج صلاة فی صلاة بگوییم اشکال ندارد برود کنار، ادله احتیاط که اینجا را نگرفت این اشکال ندارد. این نقصانش را می خواند و وصل می شود به نماز این نماز احتیاطی را که خوانده ملقا می شود.
وجه دوم ایشان می فرماید که به اطلاق دلیل نماز احتیاط تمسک کنید، این شک داشته طبق شکش عمل کرده است دلیل احتیاط در روایات احتیاط گفت که به مقدار شکی که داری جدا نماز احتیاط بخوان شما می گویید این شاک نیست یقین دارد و نه شاک است می گوییم حدوث شک کافی است بعدا اگر هم شکش هم زائل شد ولی طبق همان دلیل احتیاط عمل کند نمازش درست است. سید به عنوان احتمال می گوید و رد هم نمی کند.
نظریه سوم اینکه بگوییم نه تحت دلیل تذکر نقص نماز وارد باشد که آنجا گفتیم نماز احتیاط را ملغا کند دوباره نقص را از اول بخواند نه بگوییم او اینجا را می گیرد و هم ادله احتیاط هم اینجا نیاید برای اینکه ادله احتیاط برای شاک است اینجا یقین دارد. بگوییم نماز باطل است و دوباره از اول بخواند.
وجه چهارم که ایشان فرمودند بگوییم که در صورت اول که کمّا و کیفا احتیاطش با نقصان نمازش مطابقت داشته نمازش صحیح فقط یک سلام و تشهد اضافه داشته سجده سهو و بقیه صور را بگوییم اشکال دارد و باطل است.
در این چهار وجه ایشان همه را می گوید به احتمال فقط یک مورد را که آن هم به نظر می رسد که استثنا نباشد یک مورد را استثنا می کند و می گوید بعید نیست این درست باشد. آنجایی که دوتا نماز احتیاط به عهده او است بین این نماز احتیاط ها حقیقت را بفهمد و بفهمد که احتیاط اولی که خوانده طبق واقع بوده، شک دارد بین دو و سه و چهار بنا را باید بر اکثر بگذارد، اکثر چهار است ولی شک دو و سه هم هست ترکیبی است این شک، پس یک یک رکعتی باید باشد و یک دو رکعتی، اگر نماز احتیاطش سه رکعت بوده یک رکعت کم دارد اگر نماز احتیاطش دو رکعت بوده دو رکعت کم دارد حالا وسط نماز یک رکعتی که اول آن یک رکعتی را خوانده که واقعا سه رکعت خوانده بوده و یک رکعت کم دارد و این هم یک رکعت خوانده، بین دو احتیاط ها متوجه شده است که یک رکعت کم داشته و آن را به عنوان احتیاط خوانده و هنوز احتیاط دوم را نخوانده اینجا را می گوید سید بعید نیست بگوییم که اینجا نمازش درست است.
حالا خودمان چه بگوییم؟ به نظر می رسد در آنجایی که کما و کیفا موافق است که هیچ شبه ای نباید باشد، شک داشته بین سه و چهار بنا را بر چهار گذاشت یک رکعت نماز احتیاط خواند بعد هم دید که در وسط نماز احتیاط دید نمازش طبق واقع بوده یک رکعت کم داشته حالا هم دارد یک رکعت می خواند، این نباید هیچ مشکلی داشته باشد برای اینکه ادامه نمازش است فقط سلام بی جا بوده و سجده سهو دارد.
اگر چنانچه کمّا موافق است کیفا مخالف است، دو و سه و چهار بوده بنا را بر اکثر گذاشته بعد دو رکعت نماز نشسته به خیال اینکه یک رکعت کم باشد دو رکعت نماز نشسته خوانده اصل نماز چه کم داشته؟ دو رکعت ایستاده و این دو رکعت نشسته می خواند و وسط دو رکعت نشسته متوجه شد که واقعا نمازش دو رکعت کم داشته یعنی دو رکعت ایستاده اینجا کمّا درست اما کیفا مخالف است، اینجا اگر به رکوع این نماز نشسته اش هنوز نرفته وسط قرائت شروع کرد نماز نشسته را قبل از رکوع متوجه شد که واقعا دو رکعت کم داشته و باید ایستاده بخواند اینجا مشکلی نیست بلند می شود می ایستد حمد و سوره اش را هم تکرار می کند می رود به رکوع و ایستاده نمازش را انجام می دهد. اگر رفته به رکوع و یادش می آید که این مقدار کم داشته و حالا نشسته دارد می خواند نماز باطل است.
اگر عکس این شد یعنی کیفا موافق است کما مخالف است یعنی ایستاده می خواند و اصل نماز هم ایستاده است و احتیاطش را هم ایستاده می خواند اما کمّا فکر می کرد که یک رکعت نماز احتیاط کم دارد حالا فهمید دو رکعت کم دارد اینجا یک رکعت اضافه می کند اگر می شود و موالات به هم نخورده منافی نیاورده یک رکعت اضافه می کند فقط سلام بی جا سجده سهو دارد. اگر چنانچه مخالفت کمّی این است که زیادی خوانده یعنی یک رکعت کم داشته و این در رکعت دوم است در اثنی رکعت دوم متوجه شد که یک رکعت کم داشته نه دو رکعت اینجا می بیند که اگر به رکوع نرفته می نشیند نمازش را تمام می کند و یک قیام اضافه داشته ولی اگر به رکوع رفت و یادش آمد که یک رکعت کم داشته و دو رکعت دارد می خواند اینجا اضافه است نماز باطل است.
بنابراین سید چطور ترجیح نداده بین وجوح اربعه همینطور می گوید یحتمل وجوح اربعه، چون صور مختلف است، اگر کما و کیفا نماز احتیاطش با نقصان موافق است کافی است مثل اینکه در بعضی مسائل قبل اشاره شد. اگر کما و کیفا مخالف با اصل نقصان است، نماز یک رکعت ایستاده کم داشته این دو رکعت نشسته خوانده است کما و کیفا مخالف است و نماز باطل است. ممکن است کما مخالف باشد کیفا موافق و ممکن است کما موافق باشد و کیفا مخالف که عرض کردیم.
چهار‌شنبه 8 اردیبهشت 1395
|
