|
صلاة جلسه نود و هشت
بسمه تعالی
در بحث صلاة عیدین چندین عنوان بحث داریم که جدا باید صحبت شود، 1- اصل وجوب نماز عیدین علی الاجمال نه حتما در غیبت و حضور علی الاجمال وجوب دارد یا خیر ولو اینکه فقط در حضور 2- شرائط نماز جمعه در آن هست درصورتی که واجب باشد.3- در زمان غیبت مستحب هست چه جماعت و چه فردی 4- در زمان غیبت شرائط جمعه لازم نیست 5- وقت نماز عیدین چه ساعتی هست 6- کیفیت نماز عیدین چطور هست.
وجوبش را علی الاجمال از دو آیه کریمه قرآن استفاده کردیم که گفتیم یکی درسوره کوثر و یکی هم در سوره سبح اسم ربک الاعلی حالا با صحبتی که بود به هرحال در روایت هم این را تطبیق بر نماز عید کرده بود. غیر از این دو آیه قرآن از روایات متعددی که خواندیم هم استفاده شد وجوب که داشت فریضة وجوب دارد پس اصل وجوب علی الاجمال بحثی نیست. و اما این وجوب مشروط به حضور است و در زمان غیبت وجوب ندارد این را هم خواندیم.
در باب 31 از همین ابواب روایت اول صحیحه حنان بن صدیر: یا عبدالله امام باقر به عبدالله بن زبیان فرمود یا عبدالله ما من یوم عید للمسلمین اضحی ولافطر الا و هو یجدّدالله لآل محمدٍ علیه و علیهم السلام حزناً هر عید فطر و عید قربانی که جلو می آید حزن اهل بیت تجدید می شود راوی می گوید از حضرت پرسیدم چرا؟ فرمود انّهم یرون حقّهم فی ایدی غیرهم ائمه اهل بیت می بینند که حقشان در دست دیگران است و غاصبین غصب کردند پس معلوم می شود که حق نماز عید و اقامه اش هم وظیفه فریضة که در روایات خواندیم این مربوط به حضور امام است. در مورد جماعت بودنش دیروز روایاتی را عرض کردیم.
در باب سوم روایت چهارم اینطور دارد: سئل الصادق(ع) ان صلاة الضحی والفطر از امام پرسیدم درباره نماز عید فطر و عید قربان قال صلّها رکعتین دو رکعت است فی جماعة و غیرجماعة یعنی چه فرادی و چه غیر فرادی البته این مرسل است ولی پذیرفته شده است از نظر فقها که قبول کردند.
در باب 39 هم اینطور دارد، صحیحه حلبی روایت اول، قال فی صلاة العیدین اذا کان القوم خمس او سبع فانّهم یجمع الصلاة کما یصنعون الیوم الجمعة وقتی پنج نفر یا هفت نفر شدید نماز را به جماعت بخواندیم همانطور که روز جمعه انجام می دهید وقال تقنط فی الرکعة الثانیه در رکعت دوم قنوت می خوانید این حداقل قنوت است ولی بحث می کنیم که قنوت های دیگر را هم ما می گوییم واجب است ولی بعضی ها می گویند همه اش واجب نیست، حالا به هرحال قلت یجوز به غیر عمامة بدون عمامه می شود نماز جماعت خواند قال نعم والعمامة احبّ الیه با عمامه بخوانی بهتر هست. علی ای حال جماعت را اینجا تصریح دارد منتهی اینجا مورد وجوبش را گفته است که شرایطش شرایط نماز جمعه هست که پنج نفر یا هفت نفر جمع می شوند.
بعضی ها جماعت خواندش را منکر هستند، دلیلشان چیست؟ نهی از نماز جماعت در نافله، در زمان غیبت که واجب نیست نافله هست و روایت قبلا مفصل خواندیم که در نافله نماز جماعت مشروع نیست و این هم نافله هست. این جوابش روشن است که نافله ای که نماز جماعت خواندن در آن ممنوع است نافله بالاصل است این فریضه بالاصل است چون امام نیست نافله است والا در اصل فریضه هست.خواندیم روایت جلسه قبل که صلاة عید فریضةٌ.
دلیل دومی آورده اند بر منع نماز جماعت عیدین دوتا روایت است از مفهومش خواستند استفاده کنند، در باب دوم روایت پنجم و ششم، روایت پنجم این است: موثقه سماعه عن الصادق(ع) روایت معتبر است قال لا صلاة فی العیدین الا مع الامام، مع الامام با الف و لام می شود امام معصوم، حتما در عیدین نماز با امام باشد بنابراین پس در زمان غیبت جماعت دیگر ممنوع می شود چون امام نیست، بعد فرمود فان صلّیت وحدک فلابحث اما تنهایی بخواهی بخوانی مشکل ندارد البته اگر وحدک را فردی معنی کنیم که به ظاهر هم همینطور هست. در روایت ششم آخر روایت این بود ولا صلاة الا مع امام اگر این را به معنای امام عصر بگیریم باز معنایش این می شود که در زمان غیبت جماعت ممنوع است.
آیا معنای این روایت این هست که می خواهد بگوید فردی واجب است و جماعت ممنوع است یا می خواهد بگوید نماز عیدین واجب شرطش امام است چون امام شد امام بالاصل، نماز عیدین واجب وجوب جماعتش می گوید مشروط امام است نه اینکه مطلقا جماعت ممنوع باشد.
در باب سوم روایت اول من لم یشهد جماعة الناس فی العیدین فلیغتسل والیتتبغ لما وجد ولیصلّ فی بیته وحدة کما یصلّی فی جماعة کسی که جماعت ناس این ناس یعنی عموم مردم کسی که در آن حاضر نمی شود یعنی شیعه در غیر تقیه غسل کند، عطر بزند و لیصلّ فی بیته وحدة نماز را تنها بخواند از این استفاده کردند که جماعت نخواند. این می خواهد بگوید نماز را ترک نکن اگر شد در جماعت نشد فردی، به نظر اینطور استفاده می شود از روایت.
در باب 28 از همین ابواب راجع به حضور زن ها یک جمله ای دارد، روایت دوم موثقه عمار قلت له می گوید به امام صادق(ع) عرض کردم هل یؤم الرجل باهله فی صلاة العیدین فی السطح او فی بیت می تواند شخص پیش نماز شود نسبت به خانواده خودش در نماز عیدین، حالا در پشت بام یا در اتاق این اشاره به این است که نماز عیدین خوب است که در فضای باز باشد، می گوید من پیش نماز شوم برای خانواده خودم؟ قال لایؤمّ بهنّ ولایخرجن ولیس علی النساء خروج نه پیش نماز برای زن ها نمی خواهد شوی خودشان هم بیرون نیایند، خروج بر زن ها لازم نیست و قال اقلّوا لهنّ من الهیئة حتی لایسئلن الخروج بعد بگوید سعی کنید که به زن ها چیزهای زینتی ندهید، چیزهای زینتی که بدهید دلش می خواهد بیرون بیاید نشان دهد، در این روایت که فرموده زن ها خارج نشوند استفاده شده است که پس جماعت اصلا نباشد، درحالی که این می خواهد بگوید که برای زن ها لزوم ندارد، منع برای زن ها است نه اینکه جماعت مورد کلام باشد. به هرحال دلیلی بر منع جماعت پیدا نکردیم، مرحوم صاحب حدائق می گوید ما هم دلیلی بر استحباب جماعت پیدا نکردیم در زمان غیبت، عقیده ایشان هم بالاخره این هست که فردی مستحب هست، به نظرم مرحوم امام هم در حاشیه شان در عروه سابقاها در این اواخر فکر کنم نظرشان عوض شده باشد، نظرشان بر این بود که نماز عیدین فقط فردی است در زمان غیبت نه جماعت. حالا به هرحال دلیل منع جماعت در زمان غیبت اینها بود که عرض کردم.
پس این راجع به جماعت بود، ما نظرمان بر این شد که در زمان غیبت درست است، اولا که عملا بوده مخصوصا نماز عید فطر حالا نماز عید قربان را کمتر دیدیم که جماعت بخواند تا سالها پیش اصلا عید قربان رسم نبود و مردم فقط عید فطر را می خواندند ولی راجع به عید فطر اجماع عملی هست که همیشه نماز عید می خواندند، در زمان های گذشته همیشه نماز عید فطر به جماعت بوده اما نماز عید قربان رسم نبود خوانده شود. یک دلیلش هم ادعای اجماع در فتوا شده که گفته اند جماعت صحیح هست در نماز عید فطر منتهی این را عرض کردم که محل اختلاف هست از جمله صاحب حدائق قبول نمی کند می گوید همان فرادی.
بنابراین جماعت صحیح هست اما آیا فردی اشکال دارد؟ خیر، 1- عموم و اطلاق روایات، روایاتی که خواندیم هیچ ندارد که جماعت، همین روایت 1 باب سوم که داشت لابحث که بخوانیم وحدک تنهایی نماز بخوانید تصریح به این معناست که اشکال ندارد، التبه عرض کردیم که ما احتمال می دادیم که وحدک یعنی جدای از عامه. روایت دوم صحیحه حلبی سئل اباعبدالله(ع) ان الرجل لایخرج فی یوم الفطر والاضحی هل علیه صلاة وحدة کسی نرفت برای جماعت عید فطر و عید قربان آیا به تنهایی بخواند یا لازم هست بخواند، قال نعم. پس اجمالا اصل صحت هست و فردی هم معلوم می شود، در روایت سوم همین باب سوم اینطور داریم امام صادق(ع) مرض ابی یوم الاضحی پدرم امام باقر روز عید قربان مریض شد، فصلی فی بیته رکعتین در خانه خودش نماز عید را فردی خواند ثمّ ذضحی بعدا قربانی کرد.
روایت چهارم سیدبن طاووس نقل می کند منتهی مرسله است می گوید روی محمدبن ابی قرّة باسناد عن الصادق(ع) سئل عن صلاة الذهی والفعل قال سلّهما رکعتین فی جماعة و غیر جماعة، چه جماعت و چه فردی، بنابراین هم فردی و هم جماعت از این نظر مشکلی ندارد.
دوتا روایت داریم در باب دوم ظاهرش این است که می خواهد فردی را منع کند، باب دوم روایت چهارم عبارت این است سئلته عن الصلاة یوم الفطر والاضحی می گوید از امام پرسیدم که نماز فطر و قربان چطور است قال صلاة لیس الّا مع امام نماز فردی اشکال دارد معنایش این است، صلاة نیست الا با امام چه امام عصر و چه امام جماعت خلاصه می گوید با امام پس فردی اشکال دارد.
یک روایت دیگر هم در باب یازدهم هست صحیحه محمد بن یحیی لاصلاة یوم الفطر والاذهی الا مع امام فقط نماز عید فطر و قربان با امام باید باشد. این دو روایت را چطور معنی کنیم، با وجود آن همه روایات ناچاریم معنی کنیم که این دو روایت می خواهد بگوید که فردی واجب نیست.
نماز عید را چه موقع باید بخوانیم و وقتش کی هست؟ در بعضی روایات تصریح دارد که وقتش از طلوع خورشید تا ظهر بعداز ظهر دیگر نیست، در باب هفتم روایت پنجم صحیحه عمربن حزینه عن زراره قال ابوجعفر(ع) لیس یوم الفطر ولایوم الاضحی اذان واقامه در نماز و فطر و قربان اذان و اقامه ندارد اذانهما طلوع الشمس اذانش طلوع خورشید است. اینجا کلمه اذان به معنای اعلام هست. می خواهد بگوید که اذان اعلامی نداریم و اعلامش طلوع خورشید هست آفتاب که طلوع کرد برای نماز جمع شوید بعد فرمود اذا طلعت خرجوا وقتی خورشید طلوع کرد بیرون می آید برای نماز لیس قبلهما ولابعدهما صلاة قبل و بعدش هم نماز دیگری هم نداریم تا ظهر، این یک روایت.
در روایت اول از باب نهم اینطور دارد محمدبن غیث عن ابی جعفر(ع) اذا شهد عندالامام شاهدان انّهما رأی الهلال منذ ثلاثین یوما امام باقر فرمود وقتی دو نفر شهادت دادند نزد امام که اینها سی روز قبل ماه را دیده اند یعنی پس سی روز گذشته است، ماه بیش از سی روز هم نداریم این ثابت می شود که امروز عید است امرالامام بالافطار امام دستور به افطار می دهد فی ذلک الیوم اذا کانا شهدا قبل زوال الشمس به شرطی که تا پیش از ظهر اینها بیایند شهادتشان را ارائه دهند فان شهدا بعد زوال الشمس اگر بعد از ظهر آمدند شهادت خودشان را اعلام کردند امرالامام بافطار ذلک الیوم، امام دستور افطار می دهد اما نماز نمی خواند و اخّرالصلاة الی القطع نماز عید را فردا می خواند. مکرر بوده که بعداز ظهر اثبات شده که امروز عید بوده آقایان نماز را نخواندند و فقط افطار کردند. علی ای حال این وقتش از طلوع خورشید تاظهر هست، وقت نماز عیدین.
دوشنبه 28 تیر 1395
|
